Eski Devlet Bakanı ve Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Işın Çelebi: “Ekonomi çözümsüz değil”

Türkiye ekonomisi 2023 yılına seçim ekonomisi, enflasyonla mücadele, asgari ücret zammı ve EYT beklentileri ile giriyor. Eski Devlet Bakanı ve Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işın Çelebi 2023’de dünya ve Türkiye ekonomisini bekleyen gelişmeleri değerlendirdi. Prof. Dr. Işın Çelebi, yılı 3’er aylık 4 kısımda değerlendirmek gerektiğine işaret ederek Haziran 2023’e kadar olan ilk 6 aylık dönemde seçim ekonomisi, Temmuz 2023’ten itibaren de ekonomik sorunlara uzun vadeli çözümlerin üretileceği köklü reformların yapılacağı bir dönem yaşanacağını öngördü.

“Seçim ekonomisi, Mart’ta da asgari ücret zammını gerektirecek”
Işın Çelebi, Türkiye’nin ise 2023 Haziran ayında gerçekleşmesi beklenen seçimlere hazırlandığını hatırlatarak zor bir sürece girildiği kanaatinde olduğunu söyledi. Çelebi, temel tartışma konusunun ekonomiden ziyade demokrasi, hukuk ve adalet olacağını öngörerek 2023 yılını ilk 6 ay ve ikinci 6 olarak ayrı değerlendirmek gerektiğinin altını çizdi. Çelebi, daha doğru bir analiz yapabilmek için bu dilimleri de kendi içinde Ocak-Mart / Nisan - Haziran ve Temmuz sonrası olarak değerlendirdiğini açıkladı. Seçim ekonomisi sürecinin başladığına dikkat çeken Çelebi, şunları söyledi: “Bunun etkisi ekonomik politikalarda görülmeye başlandı. EYT-Erken Yaşta Emeklilik yasası çıkacak. Bütçe politikaları da tamamen seçim ekonomisine yönelik çalışacak. Ocak’ta asgari ücret artışı olacak. 8.000 – 8.500 TL’ye gelecek. Ben, seçim öncesi Mart’ta da tekrar bir asgari ücret artışı olacağını ve maaşların 10.000 TL’ye yükseltileceğini düşünüyorum. Buna ek olarak 10 milyon emeklinin maaşlarını da yükseltmek gerekecek. Çünkü emekli maaşı 3.500 TL ve bu insanlar zor durumda. Buna özel önem vermek lazım. Ayrıca Botaş’ın 121 milyar ödemesinin yapılmamasını, ihtiyacının karşılanmamasını, kur garantili mevduatlara da ödeme yapılmamasını bu kapsamda değerlendirebiliriz.” Çelebi, bu dönemde maalesef köklü reformlara yeterince çalışılmadığını, seçim ekonomisi nedeniyle durumu iyi göstermek için müthiş bir çaba harcandığını savundu.

“İkinci altı ayda anti enflasyonist politika uygulanmalı”
Işın Çelebi, ikinci altı aya dair öngörü beklentilerini de anlattı. Temmuz 2023’ten itibaren seçimin sonuçlanmasından sonra Türkiye’nin anti enflasyonist bir politika uygulamasını beklediğini söyledi. Enflasyonu aşağıya indirmek yönünde daraltıcı bir politika uygulamasını öngören Çelebi, “Ciddi bir iktisat politikası uygulaması göreceğiz o dönemde. Merkez Bankasının bağımsızlığının daha önem kazandığı bir dönem olacak. Reformların olacağı bir dönem olacak. Bunlar hukuk, adalet ve demokrasi kurallarıyla başlayacak. Ekonomide de anti enflasyonist politikaya çok ağırlık verilecek. Bütçe politikaları da tekrar gözden geçirilecek” dedi.  Önümüzdeki seçimin barış içinde yapılmasını sağlayacak bir yapı beklendiğine işaret eden Çelebi, “Sertleşmesinin ve çok keskin olmanın Türkiye’ye bir faydası yok. 2023 Haziran’ında yapılacak seçimin düğün bayram içinde ülkemiz için hayırlısıyla sonuçlanmasını temenni ediyorum” dedi.

“Türkiye, iyi bir strateji ile geleceğini planlamalı”
Işın Çelebi, Türkiye’nin yeni dünya içinde 100 yıllık Cumhuriyet birikimi üzerine, iyi bir strateji planı ile geleceğini düzenlemesi gerektiğinin altını çizdi. Bunu yaparken, enflasyonun yüzde 83, banka kârlarının yüzde 400 olduğu bir yerde 3500 emekli maaşı ile yaşam standartlarının nasıl artırılması gerektiği konusuna odaklanmak gerektiğini dile getiren Çelebi üretkenlik ve verimlilik olmadan sadece parasal politikalarla enflasyon ile mücadele edilemeyeceğini dile getirdi. Işın Çelebi, “Ekmek fiyatlarının artması buğday üretimi ile orantılı. Buğday üretimimiz 80 milyon ton olsaydı, ekmek bugün 2-3 TL’de kalabilirdi” dedi. Çelebi, enflasyonla mücadelede öncelik verilmesi gereken konular hakkında da bilgi verdi: “Alt gelir gruplarına etki etmeden verimliğin artması, teknolojik alt yapının ve eğitimin iyileştirilmesi şart. Türkiye, bugün milli geliri 1 trilyon doların üstünde olan bir ülke olmak zorunda. 85 milyon insan başka türlü beslenemez. Kırsal alan boşaldı, yaşam kentlerde sürüyor. Bana göre Türkiye, yeni bir kentleşme politikası üretmeli. Desantralizasyonu sağlayarak kırsal alana dönüşü başlatmalı. Üçüncü en önemli konu ise gıda arz güvenliği için tarım verimliliğini artırmak. Enflasyon ancak böyle aşağıya inebilir.”

“FED’in enflasyon hedefi yüzde 2”
Prof.Dr. Işın Çelebi, FED’in 50 baz puan artırarak faiz oranlarını 4.1’e çıkardığını ve enflasyonun da 9’dan 7.1’e düşmesine neden olduğunu belirterek FED kararlarının bütün dünyayı etkilediğine değindi. ABD’nin enflasyon hedefini de yüzde 2 olarak açıkladığına işaret eden Çelebi, “FED bunda da kararlı. Gelişmiş ülkelerde, enflasyonla mücadelenin iktisat politikasının temeli haline geldiğini görüyoruz. ABD’nin, enflasyon oranı yüzde 2’ye inene kadar daraltıcı politikaya devam edeceği anlaşılıyor” diye konuştu.

“2023, doların yılı olacak"
Rusya ve Ukrayna savaşının da devam edeceği tahmininde bulunan Işın Çelebi, “Dijitalleşme, silah endüstrisinin de gelişmesine neden oldu. Önümüzdeki yılda bölgesel savaşların kolay kolay biteceğini düşünmüyorum” dedi. Euro’nun değer kazanmaya devam ettiğini, bunun da Avrupa’nın ihracatında zorlanacağı anlamına geldiğini paylaşan Çelebi, ABD’nin doları daha düşük tuttuğu için Amerikan mallarının ihracatının daha kolay yapılacağı, buna istinaden 2023 yılının doların yılı olacağı tahmininde bulundu. Çin’in ise pandemide kapılarını kapattığına dikkat çeken Çelebi, “Önümüzdeki yıl, Çin ve Rusya ne kadar devrede olacak zaman gösterecek” dedi.

Kapitalist sistem kendini revize etmeli”
Işın Çelebi, ABD Merkez Bankası FED’in sıkı para politikasına döndüğünü, faizi yukarı çekerek, enflasyonu indirmeye çalıştığını söyledi. Ancak bunun dünyada bir üretim kıtlığına neden olduğunu da işaret eden Işın Çelebi, tarımın bugün dünyanın en önemli meselesi olması gerektiğini vurguladı. Oysa silah satışlarının birinci hedef olduğunu, barışın ise önemsenmediğini kapitalist sistemin kendini mutlaka revize etmesi gerektiğinin altını çizdi.