Page 28 - KobiEfor Mart 2024

KAPAK / CUMHURBASKANLARI BİLGE İNSANLAR OTURUMU - Dr. Nurdan Sönmez

fazla çalışmalı. Daha iyi bir gelecek fırsatı da sunuyor. ile 2 yıldır savaşıyor ve birkaç km gidebildi, bence kredibi-
Zorlu zamanlar inisiyatif alınmasını gerektiriyor. Küre- litesini ve otoritesini kaybediyor. Küçük ülkelere gelip ta-
sel değişikliklerde bizler bencilce savaşanların karşı- rafını seç bizimle misin, bize karşı mısın denebilir. Bu çok
sında durmalıyız. Savaşlar, milyonları etkileyen deh- zor olabilir. Bunun tek yolu; dünyanın stabilize edilmesi.”
şetlere yol açıyor. Temel insani hakları reddetmenin Hırvatistan eski Cumhurbaşkanı (2010-2015) Prof.
herhangi bir özrü olmaz. Dünya düzeni değişiyor. Biz- Dr. İvo Josipovic, uluslararası sorunları çözecek kadar
leri biraraya getiren ortak değerlere odaklanmalıyız. zeki olmadığını söyledi: “Kim-
Makul bir dünya kurmalıyız. Barış ve müzakere gele- se kanunlara uymuyor. Burada
ceğe açılan kapıdır. Demokrasi tek yoldur. Demokratik önemli olan noktalardan birisi;
kurumlar, politik stabiliteyi sağlar.” adaletin sağlanması. Adil in-
Romanya eski Cumhurbaşkanı (1996-2000) (Mar- san filozoftur. Yürütme, yargı
mara Grubu Vakfı Onur Madalyası Sahibi-2016) Dr. ve yasama güçleri ayrı olmalı.
Emil Constantinescu, insan Pek çok ülke; Hırvatistan, Slo-
ırkının temel değerlerine olan vekya, Çek Cumhuriyeti... Bize
İvo
inanç, her birimiz için nasıl ya- karşılıklı kontrol fikrini, ortak Josipovic
şayacağımıza karar vermenin kontrolün önemini gösteriyor.
önemli olduğunu vurguladı: Sistemde bağımsız yargı, bağımsız hakimler olmalı. 3
“Özgür mü, totaliter bir rejime gücün birbirinden ayrı olması gerekiyor.”
bağlı mı yaşayacağız? Gençler, Çek eski Cumhurbaşkanı (2003-2013) Prof.Dr. Vac-
demokrasiyi inşa etmekle so- lav Klaus, genel olarak insanlar arası güvensizliğin ol-
Emil
Constantinescu rumlu. Geçmişi anlıyorsanız, dukça arttığını, Ukrayna-Rusya
günümüzde nasıl yaşayacağını- çatışmasının dünyaya damgasını
zı seçebiliyorsunuz. 1989-1990’da Avrasya’da 43 yıl sü- vurduğunu, dünyanın kalanına
ren diktatörlük çöktü. Benim ülkemde Çavuşesku’ya bir mesaj verdiğini kaydetti: “Bu,
karşı benim öğrencilerim meydanda haykırdı: ‘Bizler uluslararası toplulukta özellikle
özgür öleceğiz.’ 700 öğrenci. Bazıları öldü. 7 yıl sonra ana sorumluların çözüm bulma-
tam oyla Cumhurbaşkanı seçildiğimde görevim uzlaş- sı oldu. Hamas saldırısı, İsrail
ma sağlamaktı. Bu uzlaşmalar 28 yıla dayandı.” ve Ortadoğu’yu gelecek yıllarda
Vaclav
Moğolistan eski Cumhurbaşkanı Nambar Enkhba- Klaus unutulmayacak şekilde etkile-
yar, Sovyetler Birliği ve komünizm yıkıldığında kimi ülke- di. Ortadoğu’nun bir mucizeye
ler için kolonyalizmin sonu oldu- ihtiyacı var ama mucize masallarda olur. Bir çözüm
ğunu, çok yönlü bir dünya düzeni bulmalıyız. Arap-İsrail çatışması bir anda başlamadı.
oluştuğunu, bu noktadan sonra Bizler halen daha bir krizin ortasındayız. Bizler, Orta
ABD’nin yegane taraf olduğunu Avrupa’da çatışmaların uzamasından çekiniyoruz.
Arap-İsrail ikilemine bir çözüm bulunmalı. Türkiye’nin
anlattı: “Amaç, ölmek veya bir-
oynadığı temel rolü bilmeliyiz. Türkiye bu bölgede ana
birini öldürmek olamaz. Amaç;
anlamlı yaşamaktır, bu insanlı- oyuncu, diğer süper güçler bu bölgeye ait değil, onlar
bölgeyi anlamıyor.”
ğın öğrendiği bir derstir. Herkese
Nambar Malta Cumhuriyeti eski Cumhurbaşkanı (2014-
Enkhbayar bize davranılmasını istediğimiz 2019) Marie Louise Coleiro Preca, beraber çalışı-
gibi davranmamız, kaosun gide-
larak çok boyutlu bir sistem
rilmesi gerekir. Karmaşık dünya düzeni herkesin kazan- oluşturabileceğini ifade etti:
dığı bir dünya düzenidir. BM Güvenlik Konseyi’nin nasıl
“Eski cumhurbaşkanlarıyız evet
çalıştığına bakın, çok yönlü çalışıyor. Karmaşık dünya
ama temiz bir vizyon ve kararlı
düzeni herkesin yaşam hakkını ele alır. Bizler kompleks
adımlarla biz de çözüm süreç-
dünya düzenini ortaya çıkarmak için çalışacağız. Asya’nın
lerinin bir parçası olmalıyız.
çözüm bulmak için dünyaya liderlik etmesi gerekiyor. Krizlerin etkileri, direncimizi
Bizler en önemli insan hakkını savunmalıyız.” güçlendirir. İngilizler’in ‘Tarih
Bosna Hersek eski Cumhur- geleceğin özetidir’ deyimi var- Marie Louise
başkanı (2014-2018) Dr. Mladen dır. Cesaret, işbirliği, adanmış- Coleiro Preca
İvanic, öngörülemeyen gelişme- lıkla kimseyi geride bırakmadan devam edebiliriz.
lerle birlikte çok zor bir dünyada Küresel ekonomi halk için olmalıdır. Yoksulluğun,
yaşadığımızı belirtti: “Artık dün- eşitsizliğin, adaletsizliğin kökünü kazımalıyız.
yada otoritesi dokunulmaz olan Gazze’de ve dünyanın birçok yerinde çocukların
yok. ABD, Afganistan’dan ayrıl- geleceği çalınıyor. Savaşlar sadece yıkım getirdi.
dıktan sonra, otoritesi öncesin- Mladen Çocuklarımıza ve gençlerimize yatırım yapmalı-
deki gibi olmadı. Rusya, Ukrayna İvanic yız. Çocuklara, cinsiyet eşitliğini güçlendirmeye,

28 KobiEfor Mart 2024