Page 39 - KobiEfor Mart 2023 Sayı 282

verilmiş, TÜBİTAK ‘Tersine Beyin Göçü Çekme Politikası’
ile de 2021’e kadar 579 beyin gücümüz geri dönmüştür.

“Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü
kurulması önemli bir adımdır”
KobiEfor: Bu çalışmaları güçlendiren başka
hangi adımlar atıldı? Türkiye beyin göçü
politikalarında hangi aşamadadır?
Dr. Nurdan Sönmez: Ayrıca ülkemize zorunlu veya
gönüllü göç ile gelenler arasından nitelikli insan kay-
naklarını analiz etmek ve bu yapısal sorunlara çözüm
olması açısından, X. Kalkınma Planı kapsamında,
Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nün kurulması
önemli bir adımdır.
Gelinen noktada Türkiye beyin gücü kaybeden dün-
ya ülkeleri arasında ilk sıralarda yer almasına rağmen
1960’lı yıllarından başlayarak kalkınma planlamaları
kapsamında nitelikli beyinleri ülkeye çekecek politika-
lar geliştirmektedir. Ancak, beyin göçü sorununu itme
ve çekme perspektifi bağlamında politik gündemine bir
problem olarak almakta geç kalmıştır. Ayrıca Türkiye’nin
geliştirdiği TÜBİTAK ve Turkuaz Kart politikaları da da-
hil beyin göçü politikalarını ve etkilerini ortaya koyacak
bütüncül bir çalışma olmadığı gibi, bu konudaki istatis-
beyin göçüne önemli etkisi vardır. Diğer bir anlamda
tikleri, karmaşık (basılı ya da elektronik ortamda bulu-
oluşturulan beyin göçü politikaları da göçü etkile-
nan), tarihsel olarak dağınık, haritalanmamış, karmaşık
yen önemli faktörlerden biridir.
bilgiler görüntüsü vermektedir. Ayrıca literatürdeki bu
Etkin beyin göçü politikaları geliştirmiş ülkelerde
konudaki çalışmalara baktığımızda; yalnızca bu alanda-
olduğu gibi, beyin göçü sorununun bir problem ola-
ki verilere, bir takım anketlere, yanı sıra bu anketlerin
rak acil politik gündeme alınmasında, medyanın bi-
analizine ve beyin sermayesi kaybının önlenmesi gibi bü-
limsel habercilik kapsamında bu konuyu kamuoyuna
tünleşik olmayan çalışmalara odaklanıldığı görülmekte-
taşıması çok önemlidir. Ülkenin başta siyasi aktörleri
dir. Diğer bir problem de TÜBİTAK’ın Tersine Beyin Göçü
olmak üzere diğer karar verici mekanizmalarını ha-
Politikaları’nın beyin göçü çekmeye etkisini ve Turkuaz
rekete geçirmede medya çok etkili olmaktadır.
Kart politikasını değerlendiren çalışmaların yok denecek
Ayrıca şunu da eklemek isterim ki; uluslararası
kadar az olmasıdır. Ayrıca Türkiye zorunlu ya da gönül-
literatür açısından bakıldığında ise bilgi ve dijital
lü göçler odağı olmasına rağmen; göçmenler arasındaki
teknolojiyi kullanarak iyi bir iletişimle çok fonksi-
işgücünü meslekleri ve niteliklerine göre ayıran, beyin
yonlu bir beyin göçü mantığı ve politikaların geliş-
güçlerinin ülkemize katkı potansiyellerini veya katkılarını
tirilmesi ve bu kavrama yeni bir boyut, beyin göçü
analiz eden bütünleşik çalışmalara da acil başlanılması
yaklaşımlarına yeni bir analitik çözümlemeyle, yeni
elzem gözükmektedir.
politikalar üretilmesi, ülkelerin beyin göçü politika-
ların da tarihsel derinliğinden kronolojik olarak sü-
“Hem uluslararası hem de Türkiye’de bilgi zülüp analiz edilmesi elzem gözükmektedir.
ve dijital teknolojiyle zenginleştirilmiş KobiEfor: Son mesajınız nedir?
çok fonksiyonlu bir beyin göçü mantığı ve Dr. Nurdan Sönmez: Sonuç olarak; COVID-19 sü-
politikaları geliştirilmeli” reçlerinin de kısıtlayıcı, zorlu etkileri altında gerçek-
KobiEfor: Sizce Türkiye, beyin göçü politikalarında leştirdiğim bu çalışmanın uluslararası literatürde
acilen nasıl bir yol haritası izlemelidir? ve Türkiye’de bir ülkenin itme ve çekme bağlamın-
Dr. Nurdan Sönmez: Özetle; beyin göçünü bir da beyin göçü politikalarını tarihsel derinliğinden
problem olarak erken farkeden, bu konuda itme ve sağaltarak ortaya koyan, itme ve çekme perspek-
çekme perspektifinden politikalar geliştirip, geliş- tifinden analiz ederek değerlendiren bir ilk adım
tirdikleri politikaları çağının koşullarına göre kayıtlı katkısı olacağını umuyorum. Sonuçta her araştırma
ve sistematik hale getiren ülkelerin beyin göçü çek- çalışmasının eksik, güçlü veya iyileştirilmesi, katkı
meyi başardıkları görülmektedir. Öyleyse itme ve sağlanmasını gerektiren yanları olur. Bu çalışmanın
çekme yönünden oluşturulan ve sistematik hale ge- da kendi disiplin alanındaki değerli araştırmacıların
tirilen veya getirilemeyen beyin göçü politikalarının katkılarıyla geliştirileceğini umuyorum.
Mart 2023 KobiEfor 39