Page 22 - KobiEfor Ekim 2023 Sayı 289

KAPAK

ve devletin ekonomiye müdahale ettiği korumalı bir sis- ithal ikamesi politikası uygulanan Türkiye’de 1980’den
teme geçildi. 1963-1970 arası Türkiye Ekonomisi %9’la sonra ise ihracata dönük sanayileşmenin uygulamaya
en büyük büyümesini gerçekleştirdi. konulmasıyla, piyasa ekonomisinin ilke ve esaslarının
1960’ta Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu ve geliştirilmesi yönünde önemli gelişmeler kaydedildi.
Türkiye’de 1963’ten beri uygulanan beş yıllık kalkın- Bu reformlar özel sektörün dinamizminin artırılmasına
ma planı dönemlerinde ‘sanayiye dayalı büyüme’ temel önemli katkılar sağladı ve Türk ekonomisinin iç ve dış et-
amaçlardan biri oldu. 1960’lar uygulanan merkezi plan- kilere karşı uyum yeteneğini artırdı. Böylece, endüstriyel
lama ile sanayi atılımı yeni bir ivme kazandı. Toplam 670 büyümenin kaynağını özel sektörün yatırımları ve dina-
hektar alanda Türkiye’nin ilk Organize Sanayi Bölgesi mizmi oluşturdu. Ekonomik krizlerin olduğu yıllar dışın-
(OSB) Bursa OSB kuruldu. da, 2000 yılına kadar sanayi büyük bir gelişme gösterdi.
Elektronik sanayi II. Beş 1983’te Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK)
Yıllık Kalkınma Planı’nda kuruldu, VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda ‘Bilim ve
sektör olarak kabul edildi Teknoloji’de Atılım Projesi benimsendi, bu amaçla;
TTGV, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), Türk Pa-
(1967). tent Enstitüsü (TPE), Türkiye Akreditasyon Kurumu
Dönemin iş insanların-
dan Vehbi Koç, sahibi ol- (TÜRKAK), Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME) gibi ku-
ruluşlar kuruldu, TTGV ve TÜBİTAK sanayide Ar-Ge
duğu Otosan’ın Ford ile ortaklığı sonucunda 1960’ta ilk faaliyetlerine doğrudan destek vermeye başladı.
kamyon üretimini gerçekleştirdi, 1966’da Anadol isim- 1990’da özel bir kanunla kurulan KOSGEB, KOBİ’le-
li otomobilin seri üretimine geçti. Vehbi Koç tarafından re eğitim, danışmanlık ve kuluçkalık hizmetleri sunuyor,
1955’te Arçelik kurularak Türkiye’de ilk defa 1959’da düşük faizli kredi, vergi ve harç muafiyeti gibi destekler
çamaşır makinesi, 1961’de buzdolabı üretildi. sağlıyor. 1995’te AB ile Gümrük Birliği Anlaşması yapıldı,
Bilim ve teknoloji alanında ilk önemli adım; 1963’te Türkiye, Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üye oldu. 1970’li
TÜBİTAK’ın, 1972’de ona bağlı olarak bugünkü adıyla yıllardan başlayarak bilişim sektöründe faaliyet gösterme-
MAM’ın kurulması; KOBİ’lerin gelişmesiyle ilgili ilk ye başlayan Türkiye’de yazılım sektörü de 1980 sonrası ge-
önemli adımsa; 1965’ten itibaren kurulmaya başlanan lişmeye başladı. 1985’te Türkiye’nin ilk Serbest Bölgeler
Küçük Sanayi Siteleri (KSS) oldu. 1970’te Gaziantep’te Kanunu çıkarıldı. 1987’de Türkiye’nin ilk serbest bölgesi
KÜSGEM kuruldu, 1983’te ondan Küçük Sanayi Ge- Mersin Serbest Bölgesi ku-
liştirme Teşkilatı türetildi. Türkiye’de ileri ithal ika- ruldu. 1999’da Helsinki
meci politikaların uygulandığı 70’li yıllarda buzdolabı, Zirvesi’ne katılan Türkiye’ye,
televizyon, çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim Ar-Ge. Ür-Ge çalışmaları
mallarının yanı sıra artık otomobil de üretilebiliyordu. için finansal destekleri ar-
Böylelikle sanayi üretiminin milli gelir içerisindeki payı tırıldı. 2001’de 4691 Sayılı
sürekli olarak artmaya başladı. Teknoloji Geliştirme Bölge-
1970’lerin sonunda dış kaynak yetersizliği sa- leri Kanunu ile teknoparklar, Teknoloji Geliştirme Bölge-
nayileşme çabalarını durdurdu. Bununla birlikte leri (TGB) adı altında yasal bir yapıya kavuştu.
Cumhuriyet’in kurulmasından başlayarak, başta yatı- Organize Sanayi Bölgeleri (OSB’ler) ile ilgili ilk yasa;
rım teşvikleri olmak üzere, çeşitli teşvik araçları sanayi 15 Nisan 2000 tarihli 4562 Sayılı Kanun, Resmi Gazete’de
politikaları içinde yer aldı. Merkezi bir yapılanmayla yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Teşvik Belgesi uygulanmasının başlatıldığı 1968’den Yıllar içerisinde sanayi katmadeğerinde, ihracat hac-
itibaren, iç piyasaya yönelik üretimin desteklenme- minde ve ihracat içerisinde imalat sanayisinin payında
sinde, yatırım indirimi, gümrük bağışıklığı, ihracat önemli artışlar oldu. Sanayideki büyümenin en önemli
kredisi gibi araçlar kullanılıyordu. 1970’li yıllarda teş-
vik politikalarında ara ve yatırım malları üretiminin yansıması ise dış ticarette yaşandı, ihracat hızlı bir artış
geliştirilmesi amaçlandı. 1980 sonrası, ekonomi ve gösterirken; imalat sanayi mallarının ihracat içerisin-
deki önemi ve ihracattaki payı ile imalat sanayi ithala-
sanayileşme politikalarında önceki döneme göre fark-
lılıklar oluştu, sanayi yerine ulaştırma ve turizm başta tı da arttı. Sanayileşme süreci etkisini istihdam yapısı
olmak üzere hizmet sektörü ön plana çıkmaya başladı. üzerinde de gösterdi. Türkiye ekonomisinde özel sektör
1982’de Turizm Teşvik Kanunu çıkarıldı. faaliyetlerinin güçlendirilmesi politikası da Türkiye’nin
Türkiye’de 1980’den itibaren finansal baskı politi- hızlı büyümesini ivmelendiren önemli etkenlerin ba-
kaları çeşitli dönemlerdeki yapılan düzenlemelerle şında geldi. Gıda, çimento, demir-çelik, kağıt, elektro-
gevşetilmeye başlandı, 1989’da çıkarılan Kararname nik, otomotiv, tekstil, orman ürünleri, şeker, tütün ve
ile finansal serbestleşme sağlandı. Neoliberalizme içki, gübre, petrol ürünleri, petrokimya, ana metal ve
geçiş süreci; ticari ve finansal serbestleşme adım- makina imalat sektörlerindeki özelleştirmelerle özel
larıyla ihracata dayalı bir birikim modelinin uygulan- sektörünü güçlendiren Türkiye, bugün otomotiv, hazır
maya başlaması ve özelleştirmelerle devam etti. giyim ve konfeksiyon, kimya, gıda, demiryolu araçları ve
Türkiye 24 Ocak 1980 Kararları ile ekonomiyi radi- savunma sanayi sektörlerindeki endüstriyel üretim ve
kal biçimde değiştirecek süreci başlattı. 1980’e kadar ihracat başarısıyla büyümesini sürdürüyor.

20 KobiEfor Ekim 2023