Page 21 - KobiEfor Nisan 2022

lıyor. 2023’ten itibaren yeni yasal düzenlemeyle birlikte ciddi zorluklarla karşı karşıya bırakıyor. YEKA yatırım-
2
ülkemizde toplam inşaat alanı 5000 m ’den büyük tüm larına bile şu aşamada beklenen ilginin çekilmesi kolay
binaların kullandığı enerjinin en az %5’inin güneş ener- olmayacak. Nedeni şu ki; son zamanlardaki global eko-
jisi, rüzgar enerjisi ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji nomik ve politik çalkantılar yetmezmiş gibi piyasalara gü-
kaynaklarından sağlanması zorunlu hale gelecek. Bu veni sarsacak yatırım iklimini tümüyle bozan kararlar üst
gelişme de güneş enerjisinin kullanımını arttıracak. Ek üste gelmeye başlamıştır: Lisanssız üretimlerde mücbir
olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 32 ilde sebep durumlarını hiçe sayarak tüketim olmaması nede-
ve 59 farklı alanda güneş enerjisine dayalı Yenilenebilir niyle yapılan üretimin tümüne el konulması. Mekanik ka-
Enerji Kaynak Alanı (YEKA) ilanı, yeni güneş enerji sant- pasitenin tümü kullanılarak yapılan üretimlerin karşılığı
rallerinin kurulmasını da teşvik edecek.” yapılan ödemelerin, işlem döneminde yürürlükte olma-
Yerli üretimin teşviki çok önemli: Güneş enerjisin- yan bir mevzuata dayanılarak faizi ile geri tahsili-üstelik
de yerli üretimin teşvikinin çok önemli olduğunun altını kaynakta kesme şek-
çizen Haklıdır, bunun hem fiyatların düşmesini hem de linde. Dağıtım bedelle-
sistemlerin kullanılmasının yaygınlaşmasını sağlayaca- rinin 10 sene boyunca
ğını kaydetti. Güneş enerjisi YEKA ihale başvuru koşul- indirimli uygulanacağı-
ları belirlenirken yatırımcıların ilgili teminatları sağla- na ilişkin olan kararın
yabilmesi için yeterli zamanı olması gerektiğini belirten bir gün EPDK Kurul
Haklıdır, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin Kararı ile kaldırılması.
(KOBİ’lerin) sahiplerine, güneş enerjisini işletmelerinde Elektrik Piyasası Kanu-
kullanmaları yönünde bilgilendirmelerin yapılması ge- nu 17. maddesine eklenen 11. fıkra ile EPDK’ya ‘destek-
rektiğini vurguladı: “Özellikle tarımda sulamada elektri- leme bedeli belirleme’ ve bu bedeli üretim maliyeti düşük
ğin güneş enerjisinden sağlanması, ana şebekeye uzak üreticiden karşılanması yetkisi verilmesi gibi…”
bölgelere ciddi bir avantaj kazandıracak. Güneş enerji- “Global enerji piyasalarında zarlar yeniden atıldı”:
sinde inverter ve panel verimliliklerinin arttırılması ko- Birçok yabancı yatırımcının, piyasaya olan güveni sarsıcı
nusunda üniversite-sanayi işbirliklerinin yapılması ve kararlar nedeniyle açılacak olan YEKA ihalelerine dahi
Ar-Ge tesislerinin kullanılması da önemli olacak.” katılmama kararı aldığını anımsatan Özkök, şunları kay-
detti: “Zira yarın bir düzenleme ya da bir kanun maddesi
“Esas olan yerli kaynaklara dayalı üretim” ile öngörülemeyen bir maliyet veya uygulamayla karşı-
GÜYAD (Enerji Yatırımcıları Derneği) Başkanı Cem Öz- laşmaktan çekinmektedirler. Geldiğimiz noktada global
kök, güneş enerjisi sektörünün 2021’i oldukça hareketli enerji piyasalarında zarlar yeniden atılmış durumda.
geçirdiğini, güneş kurulu gücünün Oyuncular ve eşleri yeniden belirleniyor. Enerji krizinin
Şubat sonu itibariyle 8.000 MW’a yarattığı çalkantılar millî enerji yenilenebilir enerji ko-
(7.953 MW) dayandığını, kurulu nusunu daha da önemli kılıyor. Milli enerji, yenilenebilir
güçte bir yılda 1 GW’ı aşkın, yak- enerji kaynaklarından üretim yapılmasıyla yani yenilene-
laşık yüzde 15.77 artış yaşandığını bilir enerji kaynaklarından üretim yapan santral kapasite
söyledi: “Ancak kurulum açısından ve stokunun arttırılmasıyla mümkün olacaktır. Ülkemizin
böyle giderken düzenlemeler açı- ihtiyacı olan kapasitelere süratle ulaşması yeterli miktar-
sından ciddi sıkıntılar da yaşandı. da finans bulunmasına bağlıdır. Ancak durumlar finan-
Cem
Özkök Mevcut yasal düzenlemelerle 2022 sörlerin piyasaya olan güvenini temelden sarsmıştır. Tüm
ve 2023’ün yeni yatırım kararları bu yapısal sorunlar ortadayken sağlanan bölgesel teşvik-
açısından oldukça sıkıntılı olacağını öngörüyoruz. Şu- ler gibi sektörün asıl sorunlarına ve enerji darboğazına,
bat verilerine göre; cari açık 8.1 milyar dolar, enerji it- güvenli enerji arzına çözüm olmayacağını düşünüyoruz.”
halatı 8 milyar dolar. Cari açığın tümü neredeyse enerji Cem Özkök, görüşlerini şöyle aktardı: “Mevcut şart-
ithalatından geliyor. Ekonomi Programı’nın temellerinin larda gelinen noktada fiyatların kısıtlı bir süreliğine de
ihracata dayalı olduğu düşünülecek olursa, enerji ihtiya- olsa düzenleyici kuruluş tarafından belirlenecek olması
cımız kendimiz üretmediğimiz ya da tasarruf etmediği- Türkiye enerji sektöründe ‘serbest piyasa şartlarının uy-
miz sürece azalmayacaktır. Bu yüzden esas olanın yerli gulanıp uygulanmadığı’ konusunda ciddi soru işaretleri-
kaynaklara dayalı üretim olduğu tartışma götürmez. ne neden olmuş durumda. Halbuki yenilenebilir kurulu
Türkiye’nin güneş enerjisi potansiyelinin 300 GW civarı gücümüzü hızla artırabilmemiz için yatırımcı çekmemiz
olduğu düşünülüyor. Sektör mevcut noktada teknoloji ve bu yönde özellikle finansman mekanizmaları konu-
ihracatı yapmamaktadır.” sunda esneklik göstermemiz gerekiyor. Keza bir de bir
“Sektör ciddi bir krizde”: Özkök, yenilenebilir enerji süredir dengeye oturmuş görünse de kurdaki oynaklık-
sektörünün şu anda ciddi bir krizde bulunduğuna değin- lar söz konusu. YEKA GES 4’te eskalasyon oranlarının
di: “Kanun koyucular ve düzenleyici kuruluşlar tarafından yüzde 30 dolar, yüzde 30 Euro olmak üzere toplam yüz-
son yapılan düzenlemeler, sektöre yatırım yapmak iste- de 60 oranına yükseltilmiş olmasını sektör adına olumlu
yen yatırımcıları mevcut şartlarda bu kararları almakta karşılıyor olsak da asıl olanın serbest piyasa algısına ve
Nisan 2022 KobiEfor 21