Page 40 - KobiEfor_Kasim_2010
P. 40

KALKINMA                                                                   (Gözlem)



             Nurdan Sönmez
             KobiEfor Genel Koordinatörü
                                     Orda Bir ‹l Var!.. B‹TL‹S


               “Dil”den daha fazlas› varsa “anlat›lmaz yaflan›r!”
             deriz ya, Bitlis biraz öyle. Kendine özgü, sakl› bir
             kent. Da¤lar›n›n koynuna s›¤›narak kuruldu¤u, uçsuz
             bucaks›z ve seraps›z vadisi kadar derin bir tarihi var.
               Nice medeniyetler birbirinin üstüne y›¤›lm›fl Bitlis
             befli¤inde. Bu yüzde isim  üstüne isim de alm›fl; Me-
             lekler fiehri”, “Evliyalar fiehri”, “Bilginler Diyar›” “Va-
             dide ki Güzel Kent”, “ Befl Minareli Kent” gibi.
                                  ***
               Bitlis vadisi Afl›k Veysel’in, karn›n› yaran› gül ile
             karfl›layan topra¤› misali “ana”vari. E¤itim ekersen
             e¤itim, yat›r›m ek yat›r›m, tohum at “Tar›m Vadisi”
             olsun! Do¤as›, iklimi, Van Gölü’nün Bat›s›na yaslan-
             m›fl ›l›man solu¤u ile kutsal bir bereket mabedi gibi
             duruyor.
               fiehir gerçek ad›n› yak›flt›rmalardan de¤il, 1. ‹sken-
             der’in  komutan› “Bedlis”ten alm›fl. Yani Makedon-
             ya’n›n y›kt›¤›ndan daha az bile olsa bir fleyler yapan  ister istemez çat›flmal› bir tarih yarat›r, bu da türkü-
             Kral› ‹skender’in buraya kurdurttu¤u kaleden... Dün-  lere siner; “Bitlis’te befl minare, yüre¤im dolu yare…”
             ya ‹skender’e kalmaz elbette, Bitlis de. M.Ö. bir ta-  olur.
             rihte Urartular gelmifl  yerleflmifl. Arkas›nda Asur,                  ***
             Med hükümdarl›klar› dizilmifl durmufllar bu vadinin  Cumhuriyet Modernleflmesi bafllad›¤›nda Bitlis “vi-
             cazibesine kap›l›p maddiyat ve maneviyat üretip git-  layet”likten “il”e geçer. Tatvan, Ahlat ve Adilcevaz
             mifller. Bu cirminden fazla yer yakm›fl medeniyetler  ilçeleri ile  Van Gölü k›y›lar›na çöker oturur. Bitlis’in
             ne ölmez fleylermifl ki, izleri ve kokular› bugüne sin-  bu k›y› ilçeleri, tarihten miras› harmanlayan, gölün in-
             mifl kalm›fl. Unutmayay›m, devam edeyim bari.. Pers  ci kolyeleri gibidir. Diyelim Ahlat; sanki zaman tüne-
             krall›¤›n›n fetihçi azg›nl›¤› da uzanm›fl Bitlis’e kadar.  line girip bin y›l geriye gitmifliz gibi. Selçuklu imzas›
             II. Dairus, bu güzel vadinin konukseverli¤inden yarar-  yap›lar, kümbetler.. Ya k›z›la çalan “Ahlat tafl›”na ne
             lan›p, gelip oturmufl  “Dairus” deyip geçemeyiz. Ez-  demeli! Do¤al izolasyon özelli¤i ve rengiyle, mimari-
             di¤i uygarl›¤›n üstüne ç›kmadan rahat etmeyen h›rsl›  den oyma ne varsa hepsine, kap›,  kümbet, bina,
             bir adam. Say›s›z eserler koymufl kendinden.    an›t, mezar, her fleye bulaflm›fl. fiimdi art›k bu tafl›
               Uygarl›k ak›fl› sürmüfl, M.Ö. 4. yüzy›lda II. Büyük  dünya tan›yor.. Urartular’a Adilcevaz’da rastlayacak-
             ‹skender gelmifl oturmufl. Sürer bu hikaye ama bir  s›n›z, misal, su kanallar› ve Kef  Kalesi.. Tatvan’da
             çabuk gelelim “‹sa”ya ve sonras›na. M.S 2. yüzy›lda  Van Gölü sahillerinin eflsiz güzelli¤ini, Süphan’›n be-
             Roma’n›n Do¤u diliminin bir kenti olmufl, Bizans›n  lal› bafl›n›, eteklerinde k›nal› keklikleri göreceksiniz.
             yani. ‹flte bizim Bitlis hikayemiz de burada bafllar.  Gelmiflken kendini köylere vurmadan olmaz. Bitlis
                                  ***                       insan›n› en sade flekliyle orada bulursunuz. Sessiz,
               ... Derken 641 y›l›ndan sonra Müslümanlar görün-  temkinli. Siz anlayas›n›z diye mi ne, tane tane konu-
             müfl. Kim bu müslümanlar? 990-1006 y›llar›nda Mer-  flan Bitlis Kad›n›. Niye ürkekler acaba?.. Hayalleri var
             vaniler...13. yy.’da da Eyyübiler...Harzemflahlar da var  da ondan galiba. Hayallerine apans›z bir k›l›ç darbe-
             tabi. Bu kadar olacak da Mo¤allar’›n m› yolu düflme-  si inecekmifl kuflkusundan galiba...
             yecekti Bitlis’e, onlar da gelmifl. 1040’tan sonraki Bit-  Bitlisli kad›n sosyolojik gerçekli¤inin s›n›rlar›n›
             lis Selçuklu uygarl›¤›n›nd›r. Çald›ran kap›flmas›ndan  zorlamak ve k›rmak, giriflimci olmak istiyormufl gibi
             sonra, 1514’ten sonra yani, Bitlis rahatlam›fl, 500 y›l  bir duygu uyand›r›yor bizde. Somut ipuçlar›n› da ver-
             sürecek bir kulvara, Osmanl› egemenli¤ine girmifl.  miyor de¤il. Bitlis’te giriflimci kad›nlar var. ‹flletmele-
               Peki bütün bu gelgitler Bitlis’i al›p bir yere götür-  rine koyduklar› isimler de ilginç. “Kad›n eli”, “hüner-
             memifl elbette, Osmanl› burada ak›l-fikir üretmiflte  li eller” v.b.
             üretmifl. Kent bilgeleflmifl adeta. Alimleri olmufl, sa-  Ceviz! ‹nsan kadar çok var Bitlis’te. Ar›!.. ‹nsandan
             nat üreten sanatç›lar›, fikir üreten mütefekkirleri, ek-  da çok. Tarih!... ‹stanbul kadar.. ‹stanbul’a y›¤›lmak
             mek ve su kadar somut ve de¤erli kültürü ile Küçü-  olmaz. Gidilmeli. ‹ster e¤itim için gidin ister yat›r›m
             kasya’n›n bu havzas›nda “Merkez” olup ç›k›vermifl.  için. Tarihini görmek için giden de olsun, kültürünü
             Birinci Dünya Savafl›’nda Rusya’n›n iflgali alt›nda ge-  soluk için giden de. S›rf Nemrut Krater Gölü’nde ka-
             çen onyedi ay› saymazsak Bitlis bugüne miras bir ha-  yak yapmak için dahi gitmeye de¤er. Bitlis’in gecesi-
             zinedir.                                       ne gidilir, gündüzüne de. K›fl›na da gidilir yaz›na da.
               Biri di¤erinin üstüne binerek gelen medeniyetler,  Hasretle sizi bekliyor.



            40 KobiEfor Kas›m 2010
   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45