Page 28 - KobiEfor_Kasim_2010

KAPAK

kazanmas›, finansal sermayesinin uluslararası do- PROF. ER‹NÇ YELDAN
laflımının iletiflim ve bilgi ifllem tekni¤i ile yap›lmas›- iktisatç›
d›r. Para piyasalarında uluslararası faiz oranı arbit-
rajının ulusal hükümet ve merkez bankalarının kapa- Hollanda hastal›¤›!
sitelerinin üzerinde arttı¤ı düflünülmektedir. Söz ko-
nusu ifllemlere yüzde 0.2 vergi uygulanması duru- Küresel krize karfl› baflta ABD
munda ifllem her gün yapılıyorsa yüzde 48, her haf- olmak üzere, bütün geliflmifl
ta yapılıyorsa yüzde 10 ve her ay yapılıyorsa yüzde ülkelerde geniflleyici maliye ve
2.4 lik bir maliyet do¤maktad›r. Bu nedenle vergi, para politikalar› uygulanm›fl,
günübirlik yabanc› yat›r›mlar›, uzun vadeli yat›r›mla- bunun sonucunda da dünya
ra yöneltmektedir. sermaye piyasalar›nda bol ve
“gevflek” bir kredi hacmi orta-
‹hracatta eksen kaymas› normaldir ya ç›km›fl durumdayd›. Bu ola-
‹thalata mahkum ihracat yap›m›z, yaratt›¤› olum- ¤and›fl› gevflek kredi hacminin,
suz genel ekonomik sonuçlar nedeniyle kendi için- küresel finans piyasalar›nda
den alternatif yaratmaya da güdülenir. Türkiye’nin giderek yeni köpükler yarataca¤› ve “yükselen pi-
AB ülkelerine ihracat› krizden önce yüzde 55’ler ci- yasa ekonomileri” diye de an›lan ülkelere akarak
var›nda iken, krizden sonra gelinen noktada 9 pu- d›fl aç›klar›n artmas›na yol açaca¤› ve yeni finan-
an gerileyerek yüzde 46'ya düflmüfltür. Buna karfl›- sal istikrars›zl›klar›n da ana kayna¤›n› oluflturaca-
l›k örne¤in 2010 yılının ilk yarısında Çin’e yapılan ¤›ndan endifle edilmekteydi. Geliflmifl ülkelerden
ihracat, geçen yılın aynı döneminin 2.5 katına kaynaklanan dengesizlikler, aralar›nda Türki-
çıkmıfltır. ye’nin de bulundu¤u geliflmekte olan ekonomile-
Hedef pazar olarak belirlenen co¤rafyalara Türki- re ucuz ve bol kaynak ak›fl› anlam›na gelmekte-
ye'nin ihracatın›n sürekli artıfl göstermesi Türk ihra- dir. Bu ak›mlar›n sonucunda ise döviz kurunun
catçısın›n muhtemel krizlere karflı strateji gelifltirmifl geliflmifl ülkeler için “pahal› ve rekabetçi”, gelifl-
ve pazarlarını çeflitlendirmifl olmas›ndand›r. Buna mekte olan ülkelerde ise “ucuz ve d›fl a盤› özen-
“ihracatta eksen kayması” diyerek karfl› ç›kanlar, ge- dirici” bir piyasa dengesi oluflturmaktad›r.
nel olarak Türkiye’nin yeni edindi¤i pazar paylar›n- Hollanda 1960’lar›n bafl›nda Kuzey Denizi’nde ye-
dan rahats›z olan ülkelerdir. Ancak bu süreç Türki- ni ham petrol kaynaklar› bulur ve birden bire
ye’nin lehine devam edecek gibi görünmektedir. ucuz petrol girdisine kavuflur. Girdi maliyetlerin-
deki bu beklenmedik ucuzlama Hollanda ekono-
En büyük örgüt TOBB ne diyor? misine birden bire yeni bir canl›l›k dönemi yafla-
Buraya kadarki analizimizi Türkiye’nin bir milyonu t›r. Hollanda florini de¤er kazanmaya, yani döviz
aflk›n ve bütün sektörleri kapsad›¤› için temsil gücü fiyatlar› ucuzlamaya bafllar Tüketim hacmi genifl-
en yüksek çat› örgütü TOBB baflkan› M. Rifat Hisar- ler. Hollanda ekonomisinde sanayi sektörleri re-
c›kl›o¤lu’ndan ald›¤›m›z özel de¤erlendirme ile ba¤- kabet gücünü kaybetmeye bafllar. Sonuçta daha
lamak istiyoruz. Çünkü TOBB, yüksek kurdan flika- çok d›fl aç›k; üretkenlik kazan›mlar›n›n yavaflla-
yetçi olanlar› da, memnun olanlar› da temsil ediyor. mas› ve daha çok iflsizliktir. Bu döngü iktisat ya-
KobiEfor’a, düflük kurdan “döviz kazand›ran faali- z›n›nda “Hollanda hastal›¤›” olarak an›l›r.
yetlerin zarar gördü-
¤ü”nü belirten TOBB t›fllar›n›n kontrol alt›na al›nmas›, üretim maliyetleri-
Baflkan› M. Rifat Hisar- nin azalt›lmas›, uygun finansman kaynaklar›n›n temi-
c›kl›o¤lu’na göre “dö- ni, kamu kaynakl› vergi art›fllar›n›n s›n›rland›r›lmas›
viz kurlar›ndaki geril- gibi. Ya da kar marj›n› artt›rmaya yönelik yap›sal ça-
menin durmas› ve hat- l›flmalar olabilir; sanayi politikas› belirlenerek katma
ta biraz daha yukar› de¤eri yüksek ürünlerin gelifltirilmesine destek olun-
bir seviyede istikrar mas› gibi. Bu tedbirlerin al›nmamas› durumunda ih-
kazanmas› herkesi bir racattaki kay›plar›m›z sürebilir.”
parça rahatlatacakt›r.” fiu tesbitlerin de her biri tek tek TOBB’dan geli-
“Yapmam›z gereken yor: “D›fl ticaret büyümeye katk› veremedi”... “Ara
bir denge politikas›” girdi ithalat›ndaki h›zl› art›fl da etkili oldu”... “Cari
oluflturmakt›r diyen Hi- aç›k artarken, finansman kalitesinde bozulma yaflan-
sarc›kl›o¤luna göre bu d›”... “Artan cari aç›k giderek daha fazla yabanc› kre-
politik çizgi flu olmal›- di ile finanse edilmeye baflland›.”.. “Banka kredileri-
TOBB Baflkan›: Sorumluluk d›r: “Türkiye'nin ihra- ne dayal› döviz girifli 15 milyar dolar, portföy yat›r›-
hem maliye politikas›nda, catta rekabetini güç- m›ndan döviz girifli 9 milyar dolara ulaflt›.”..
hem de yap›sal reformlar lendirici politikalara ih- Bunlar TOBB görüflü ve hüküm flöyle: “Bu gelifl-
aç›s›ndan hükümettedir.
K›sa vadeli sermaye tiyac› var; enflasyonla me, s›cak parayla finanse edilen, büyüme tempomu-
hareketlerini k›s›tlay›c› mücadele, maliyet ar- za zarar veren k›r›lgan bir yap›ya neden oluyor. Kriz
uygulamalar incelenmeli.
28 KobiEfor Kas›m 2010