Lojistik, üretimden tüketime kadar mal, hizmet, bilgi ve enerjinin akışını planlayan, organize eden ve yöneten bir süreçtir. Küreselleşme, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik gibi dinamikler, lojistik sektörünü dönüştürmektedir. Bu yazımda; karayolu, denizyolu, havayolu, proje taşımacılığı, demiryolu ve kombine taşımacılık alanında alternatif ve yenilikçi çözümler üreterek entegre lojistik hizmetlerini, dünya ve Türkiye ölçeğinde lojistiğin mevcut durumu ve gelecekteki trendleri ele alacağım.
Dünyada Lojistiğin Bugünü
1)Dijitalleşme ve Teknolojik Dönüşüm: Lojistik sektörü, teknolojik gelişmelerle hızlı bir dönüşüm yaşamaktadır. • Endüstri 4.0 ve IoT (Nesnelerin İnterneti): Depo yönetim sistemlerinde akıllı sensörler ve robotik teknolojiler kullanılmaktadır.
• Yapay Zeka (AI): Rotalama ve talep tahmini için veri analitiğiyle verimlilik artışı sağlanmaktadır. • Blockchain: Tedarik zincirinde şeffaflık ve güvenliği artırmaktadır.
• Otonom Araçlar ve Dronelar: Dağıtım süreçlerinde hız ve maliyet avantajı sunmaktadır.
2) E-Ticaret ve Hızlı Teslimat: E-ticaretin büyümesi, lojistik operasyonlarının ölçeğini ve hızını artırmıştır. Amazon, Alibaba gibi büyük platformların liderlik ettiği bu alanda, tüketicilerin “aynı gün teslimat” beklentileri sektör üzerinde baskı yaratmaktadır.
3) Yeşil Lojistik ve Sürdürülebilirlik: Günümüz dünyasında iklim değişikliği, her sektörde olduğu gibi lojistik alanında da büyük bir sorumluluk olarak karşımıza çıkıyor. Küresel ticaretin en önemli aktörlerinden biri olan lojistik sektörü, karbon salınımının önemli bir bölümünden sorumlu olduğu için sürdürülebilirlik önlemlerini hayata geçirmek zorunda. Çevresel kaygılar, yeşil lojistik uygulamalarını öne çıkarmıştır. Elektrikli araçların kullanımı, karbon ayak izini azaltan tedarik zincirleri ve geri dönüşüm süreçleri önem kazanmaktadır.
4) Küresel Zorluklar • COVID-19 Pandemisi: Tedarik zincirlerinde aksamalara neden olmuş, ancak sektörün dayanıklılığı test edilmiştir. • Jeopolitik Gerginlikler: Ticaret savaşları ve enerji krizleri lojistik rotalarını etkilemektedir. • Çip Krizi: Otomotiv ve elektronik lojistiğinde büyük sorunlar yaşanmıştır.
5) Türkiye’de Lojistiğin Bugünü
5.1) Türkiye’nin Stratejik Konumu: Türkiye, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesişiminde yer alarak lojistik açısından önemli bir geçiş noktasıdır. Özellikle Kafkaslar, Orta Doğu ve Avrupa pazarlarına olan yakınlık, ülkeyi lojistik merkezi haline getirmektedir.
5.2) Altyapı Yatırımları: • Demiryolu ve Liman Projeleri: Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hattı ve liman yatırımları Türkiye’nin uluslararası lojistik potansiyelini artırmaktadır. •Kuzey Marmara Otoyolu ve İstanbul Havalimanı: Lojistik taşımacılıkta hız ve kapasite artışı sağlamıştır.
5.3) E-Ticaretin Büyümesi: Türkiye’de e-ticaret sektörü, özellikle Pandemi döneminde hızla büyümüştür. Trendyol, Hepsiburada gibi yerel oyuncular lojistik altyapıya büyük yatırımlar yapmaktadır.
5.4) Lojistikte Dijitalleşme: Türkiye’de de dijitalleşme süreçleri hız kazanmıştır. • E-lojistik çözümleri: Kargo takip sistemleri ve veri analitiği yaygınlaşmıştır. • Depo Otomasyonu: Akıllı depolar ve robotik süreçler kullanılmaya başlanmıştır.
6) Gelecek Trendleri
6.1) Teknoloji ve Dijitalleşmenin Derinleşmesi: • 5G Teknolojisi: Daha hızlı ve entegre lojistik ağları oluşturacaktır. • Robotik Lojistik: Depo ve dağıtım süreçlerinde tamamen otonom sistemler yaygınlaşacaktır.
6.2) Sürdürülebilir Lojistik: • Türkiye ve dünya çapında karbon nötr hedefleri belirlenmektedir. • Yenilenebilir enerji kaynakları ve biyoyakıtların kullanımı artacaktır.
6.3) Küresel İşbirlikleri ve Yeni Rotalar: •Çin’in Bir Kuşak, Bir Yol projesi gibi girişimlerle ticaret yolları çeşitlenmektedir. • Türkiye, lojistik üs olma potansiyelini artırarak Avrupa-Asya koridorunda kritik bir oyuncu olabilir.
6.4) Kentsel Lojistik ve Mikro Dağıtım: •Büyük şehirlerde drone ve elektrikli bisikletlerle hızlı teslimat yaygınlaşacaktır. • Akıllı şehir projeleriyle lojistik süreçleri entegre edilecektir.
Sonuç: Dünyada ve Türkiye’de lojistik sektörü, dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve artan müşteri beklentileriyle hızlı bir dönüşüm yaşamaktadır. Türkiye, stratejik konumu ve altyapı yatırımlarıyla lojistikte önemli bir oyuncu olma yolunda ilerlemektedir. Gelecekte teknoloji odaklı çözümler, çevresel sürdürülebilirlik ve uluslararası işbirlikleri sektörü şekillendirecektir.
Kaynakça:
• UNCTAD (2023) Lojistik Raporları
• T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı (2024) Türkiye Lojistik Master Planı
• Dünya Bankası (2023) Lojistik Performans Endeksi