Sektörün çıkışı V tipi olacak

Pandemi süreciyle durma noktasına gelen sektör, hızlı toparlanmaya başladı. Sektör temsilcileri ise durumdan memnun. Destek ve teşviklerin devam etmesini, hatta birinci el konuta ekstra yapılabilecekleri dillendiriyorlar. TÜİK, Haziran 2020 konut satış rakamlarını açıkladı. Buna göre, satışlar bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 209.7 arttı ve 190 bin 12 adet konut satışı gerçekleşti. Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı ise yüzde 152 artarak 58 bin 632'ye yükseldi ve toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 30.9 oldu. İpotekli konut satışları, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,286.9 artarak, 101 bin 504 adete yükseldi. Böylece, ipotekli satışların payı da yüzde 53.4 düzeyine yükseldi.
Konutder Yönetim Kurulu Başkanı Z. Altan Elmas, “Tüm bu rakamlar, pandemi sürecinde duraklayan hatta durma noktasına gelen sektörümüzün ne kadar hareketlendiğini kanıtlıyor” dedi.
Elmas, şunları söyledi: “Zaten 2019 Ağustos’undan itibaren, faizlerin yüzde 1’in altına düşmesiyle birlikte konut piyasasında bir toparlanma başlamıştı. 2020’nin ilk çeyreğinde de bu hareketlilik sürdü, biz de sektör olarak stoklarımızı eritmeye devam edebildik. Pandemi sonrasında Haziran ayında başlayan normalleşme sürecinde Bakanlığımızın açıkladığı teşvik paketi de sektörümüzü bizim beklentilerimizin çok üzerinde hareketlendirdi. 190 bin konutun 101 bininin kredili satış olarak gerçekleşmiş olması da bunu kanıtlıyor. Normalleşmeye ‘V’ şeklinde başladık diyebiliriz.”
Türkiye’de satılan konutların yüzde 60’ı yatırımcının kendi imkanıyla, yüzde 40 ise kredi ile alınırken Haziran ayında bu oran tersine döndü. Satılan konutların yüzde 60’ı konut kredisiyle alındı. Elmas, “Eylül-Ekim’den itibaren yeni projelerle ilgili sektörden işaretler görebiliriz ama bunun ön şartı Eylül-Ekim’e kadar bu ivmenin böyle devam etmesi lazım. Yani ayda 200 bin olmasa bile en az 150-160 bin tempoyla 3-4 ay daha devam edebilirsek o zaman yeni konut üretimlerini de görmeye başlayabiliriz.” Birinci el konutların biraz daha teşvik edilmesini isteyen Elmas, görüşlerini şöyle aktardı: “Haziran ayındaki rakamlara baktığımızda satışların yüzde 70’inin ikinci el, yüzde 30’unun birinci el olduğunu görüyoruz. Bu daha önce yarı yarıyaydı. Bizim hızlıca insanlarımızın tercihlerini birinci elden yana döndürmemiz lazım. Demek ki ortaya koyduğumuz mekanizma konut satışlarını hızlandırıyor ama birinci ele yeteri kadar pay vermiyor. O zaman bizim ilave bazı mekanizmalarla birinci eli daha cazip hale getirecek şeyler yapmalıyız. Bu ne olabilir; bazı vergi indirimleri olabilir, üreticilerin ellerinde ofis ve ticari alan stoku var. Bunlar kampanyadan yararlanamıyor. Bunlara yönelik KDV indirimi olabilir. Bunlar için ayrı bir paket olabilir. Bir de faiz makasını biraz daha açmak olabilir. 0.64 değil de 0.54 faiz uygulanabilir. Çünkü 0.74 de makul bir rakam. Birinci elin rekabet şansı böylece biraz daha artırılabilir.”

Faiz indirimiyle konut satışında rekor
GYODER Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kalyoncu, “Gayrimenkul sektöründe, ertelenmiş taleplerin çok hızlı şekilde devreye girdiği bir süreçteyiz” dedi. Kalyoncu, yılın ilk yarısında 624 bin 769 konut satışı gerçekleşerek, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 23.5 artış yaşandığını hatırlatarak, “Haziran ayındaki artışla, Nisan ve Mayıs ayındaki sıkıntılı dönemin telafi edilmesi, hatta üzerine de çıkılmasıyla aslında 2020’de sektörün hedeflerini tutturmasının önü açıldı. Düşük faiz oranının devam etmesi durumunda, konut satışları yılsonunda rahatlıkla 2019 yılının üzerine çıkacaktır. Şu an sektörün kazandığı moral ve heyecanın konut satmak kadar önemli olduğuna inanıyorum çünkü bu atmosfer yeni projelerin daha büyük bir özgüvenle hayata geçmesini sağlayacak. Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden biri olarak 250 alt sektörü harekete geçiren gayrimenkul sektöründe sürdürülebilir büyümenin yakalanmasını çok önemli buluyorum” diye konuştu.

İnşaat sektörü V tipi çıkış sağlayacak
Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD) tarafından her ay düzenli olarak yayınlanan İnşaat Malzemeleri Sanayi Bileşik Endeksi’nin Haziran 2020 sonuçları açıklandı. Covid-19 salgını etkileri ile Mart ve Nisan aylarında sert düşüşler yaşayan, Mayıs ayında ise durağanlaşan Bileşik Endeks, iktisadi ve sosyal hayatın yeniden hareketlenmeye başladığı Haziran ayında kuvvetli bir geri dönüş gerçekleştirdi.
Bileşik Endeks Haziran ayında sadece 3.23 puan birden artarak 71.07 puana ulaştı ve dip seviyelerinden hızla uzaklaşmaya başladı. Haziran ayındaki bu yükseliş ile Covid-19 salgınının olumsuz etkilerinin şimdilik üç ay ile sınırlı kaldığı görüldü.
Faaliyet Endeksi Haziran ayında bir önceki aya göre 5.4 puan birden yükseldi. Yurtiçi satışlarda Haziran ayında önemli ölçüde artış yaşandı. Pazarların açılmaya başlaması ihracatta da hissedilir bir artışın gerçekleşmesini sağladı. Büyük ölçüde açılan tesisler üretimde de Haziran ayında hızlı bir artış yaşanmasına neden oldu. Cirolar Haziran ayında iç satışlar ve ihracattaki sıçramalara bağlı olarak önemli ölçüde arttı. Tahsilat hızı uzun süre sonra yükseldi. Güven seviyesi Haziran ayında bir önceki aya göre 1.89 puan artarak Mart ve Nisan aylarındaki sert gerilemeyi kısmen telafi etti. Güven Endeksi’ndeki bu artış toparlanmanın kalıcı olacağına işaret verdi. Beklenti Endeksi’nde Mayıs ayındaki sınırlı iyileşmenin ardından Haziran ayında kuvvetli bir artış gerçekleşti. Haziran ayında bir önceki aya göre 2.7 puan artan Beklenti Endeksi son yılların en yüksek aylık artışını gösterdi.

Türkiye İMSAD, 2019 yılı raporunu açıkladı
İnşaat malzemeleri sanayisinin çatı kuruluşu Türkiye İMSAD, sektörün güncel ekonomik verileriyle hazırlanan ‘Türkiye İMSAD Yapı Sektörü Raporu 2019’ yayınlandı. Türkiye İMSAD Yönetim Kurulu Başkanı Tayfun Küçükoğlu, “Günümüzde sağlıklı kararlar alınmasının ve rekabet gücünün artırılmasının ancak doğru, düzenli, tarafsız bilgi ve verilerle mümkün olacağına inanıyoruz” diyerek inşaat malzemeleri sanayisine yönelik şu bilgileri verdi:
• 2019 yılında özellikle gelişmiş ülkelerdeki toparlanma ile inşaat malzemeleri pazarının yüzde 2.6 büyüdüğü ve 6.23 trilyon dolara ulaştığı öngörüldü.
• 2019 yılında inşaat malzemeleri dünya ihracatı yüzde 1.3 daraldı ve 913.7 milyar dolara indi.
• Dünya inşaat malzemeleri ihracatında Çin en büyük ihracatçı ülke konumunda olmayı sürdürdü. Çin’in ihracatı 213.6 milyar dolar oldu.
• Türkiye 21.48 milyar dolar ihracatı ile 2019 yılında bir sıra yükselerek dünyanın 11’inci ihracatçı ülkesi oldu.
• 2019 yılı itibarıyla en büyük ithalatçı veya ihracat pazarı 115.3 milyar dolar ile ABD oldu. ABD’nin 2019 yılında ithalatı ise yüzde 7.3 düştü.
• Türkiye 2019 yılında 6.8 milyar dolar ithalatı ile 37. büyük pazar veya ithalatçı konumunda yer aldı ve 2018 yılına göre 4 sıra geriledi.
• 2019 yılında Türkiye inşaat malzemeleri sanayi üretimi 2018 yılına göre yüzde 13 düştü. İç pazardaki daralma ile sanayi üretiminde sert gerileme yaşandı.
• İnşaat malzemeleri iç pazarı 2019 yılında cari fiyatlarla yüzde 9.8 daraldı ve 378 milyar TL olarak gerçekleşti.
• İnşaat malzemeleri ihracatı 2019 yılında yüzde 0.4 düştü ve 21.48 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracat yeniden geriledi.
• İsrail 2019 yılında en büyük ihracat pazarımız oldu. Irak ve İngiltere onu izledi.
• Türkiye’nin 2019 yılında dünya inşaat malzemeleri ihracatındaki payı yükseldi ve yüzde 2.35’e çıktı.
• İnşaat malzemeleri dış ticareti 36 alt gruptan oluşuyor. 2019 yılında 36 alt gruptan 26 alt grubun ihracatı artarken 9 malzeme alt grubunda ihracat düştü, birinde ise oran değişmedi.
• İnşaat malzemeleri ithalatı 2019 yılında yüzde 16.2 geriledi ve 6.79 milyar dolara indi.
• 2019 yılında 36 alt gruptan 31’inin ithalatı azalırken 5 malzeme alt grubunda ithalat arttı.
• En çok ithalat yapılan ilk 7 ülkeden yapılan ithalat 2019 yılında önemli ölçüde düştü.
• İç pazarın ithalat ile karşılanma oranı yüzde 10.2’ye çıktı.
• İnşaat malzemeleri net dış ticaret fazlası 2019 yılında 14.69 milyar dolara yükseldi.
• İnşaat malzemeleri dış ticaretinde 2019 yılında ihracat miktar olarak yüzde 25.6 artarak 51.6 milyon tona yükseldi, ithalat ise yüzde 22 gerileyerek 2.53 milyon tona indi.
• İhracat birim fiyatları 2018 yılında 0.52 dolar/kg iken 2019 yılında 0.42 dolar/kg olarak gerçekleşti. İthalat birim fiyatları ise 2018 yılında 2.50 dolar/kg iken 2019 yılında 2.68 dolar/kg oldu.

Türkiye Müteahhitler Birliği hız kesmedi
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), ekonomi çevreleri ve sektör tarafından ilgiyle takip edilen Temmuz 2020 İnşaat Sektörü Analizi Raporu’nu yayınladı.
“Normalleşme Adımları Beraberinde Devam Eden Belirsizlikler” başlıklı analizde, sektörün yurtdışında salgının küresel etkilerine rağmen yılın başında açıklanan 20 milyar ABD Doları tutarında yeni proje hedefine ulaşma gayreti içinde olduğu belirtildi. Yurtdışında en büyük ihtiyacın finansman temini olduğu belirtilen çalışmada, “Türk Eximbank kredi maliyetlerinin düşürülmesi, talep edilen banka teminatlarının azaltılması, inşaat sektörüne yönelik ürünlerin esnekleştirilmesi ve çeşitlendirilmesi ihtiyacı mevcuttur. Risk Sigortası, Kefalet Bonosu, Yurtdışı Teminat Mektubu gibi programların bir an önce uygulamaya konulması beklenmektedir” dendi.
Ayrıca pazarların çeşitlendirilmesine duyulan ihtiyaca vurgu yapılırken, salgın sonrasında Sahra altı Afrika ülkelerinde kalkınma planları çerçevesinde sürdürülecek projelerden, uluslararası kuruluşlardan mali destek sağlanmasıyla Türk müteahhitlerinin önemli pay almasının mümkün olabileceği kaydedildi. Bu kapsamda TMB öncülüğünde Afrika ve Asya Kalkınma Bankaları’nın aralarında yer aldığı çok taraflı uluslararası kuruluşlarla temasların artırıldığına dikkat çekilen raporda, üçüncü ülke işbirliği kapsamında ise Türk Eximbank ile Amerikan Eximbank arasındaki mevcut mutabakat zaptının uygulanmasına yönelik olarak çalışmaların sürdüğü de kaydedildi.

TMB’nin raporunda genel ekonomi değerlendirmeleri ise şöyle:
• Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre; 2020 yılının ilk yarısında sektör tarafından yurtdışında 3.9 milyar ABD Doları tutarında toplam 85 proje üstlenilmiştir. Türk müteahhitler, 2019 yılında Ocak- Haziran döneminde ise 5.1 milyar ABD Doları tutarında toplam 109 proje üstlenmiştir. Yılın ilk yarısında lider pazar yine Rusya olmuş, ülkede toplam büyüklüğü 1.5 milyar ABD Doları olan 12 projenin yapımı müteahhitlerimize ihale edilmiştir. İlk beş pazar içindeki diğer ülkeler Ukrayna (toplam tutarı 628 milyon ABD Doları olan 5 proje), Irak (toplam tutarı 364 milyon ABD Doları olan 5 proje), Hırvatistan (358 milyon ABD Doları büyüklüğünde 1 proje) ve Katar (toplam tutarı 237 milyon ABD Doları olan 3 proje) olarak sıralanmıştır. Sektörün yurtdışında bugüne kadarki toplam proje portföyü 405.2 milyar ABD Doları olmuştur.
• Türk müteahhitlerinin yurtdışında üstlenmiş olduğu ve halen yapımı süren proje tutarının yaklaşık 40 milyar ABD Doları olduğu hesaplanmaktadır. Salgınla mücadele çalışmalarının, yapımı devam eden projelerde neden olabileceği gecikmelerin cezai yaptırımlara yol açmaması için gerektiğinde ilgili ülke makamları nezdinde girişimlerde bulunulması önem taşımaktadır.
• Artan evden çalışma ile konutlarda geçirilen sürenin artması hem konut tercihi kriterlerini değiştirmeye başlamış, hem de konut dışı gayrimenkul piyasasını olumsuz etkilemiştir. Yeni ofis kiralama rakamları hızla düşerken ilerleyen dönemde buna bağlı olarak ofis stoklarında artış, geniş alanı olan ofis talebi ve paylaşımlı ofis kullanımı gibi gelişmelerin yaygınlaşması beklenmektedir.
• İnşaat sektörünün kaynak sıkıntısı kapsamında bankalardan kullandığı kredi büyüklüğü ile bu kredilerin takibe düşme hızı da belirgin biçimde artmış durumdadır. BDDK’nın verilerine göre; 2018 yılı Nisan ayında 6.1 milyar TL seviyesindeki takibe düşen kredi borcu tutarının bu yılın aynı ayında 25.4 milyar TL düzeyine ulaşmış olması, müteahhitlik sektörünün bir süredir yaşadığı finansman sıkıntısının ağırlaşarak sürdüğünün göstergesidir. Bu rakam Nisan 2019’da da 14.7 milyar TL olmuştur. Ayrıca Türkiye Bankalar Birliği’nin Nisan 2020 verilerine göre; tasfiye olunacak alacağı en yüksek sektör yüzde 10 oranı ile inşaat sektörüdür.

THBB, ihtiyaca uygun beton üretiyor
Hazır beton üretiminde dünyada üçüncü, Avrupa’da ise birinci konumda olan ülkemizde, hazır betonun niteliğinin artırılması yönünde çalışmalara devam ediliyor. Kasım 2019’da hizmet vermeye başlayan Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezi, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda çalışan İSTKA’nın Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul Mali Destek Programı desteğiyle, Yıldız Teknik Üniversitesi’nin ortaklığıyla kurularak faaliyet yürütüyor.
Merkez inşaat projelerindeki yapıların ihtiyaç duyduğu yük taşıma kapasitesine, maruz kalacağı dış etkenlere göre belirlenen testleri yaparak yapıya özel beton karışım tasarımları oluşturuyor. Bu özel karışım tasarımları sayesinde üretilen betonlarla yapıların deprem gibi dış etkenlere karşı daha dayanıklı, güvenli ve uzun ömürlü olması sağlanıyor.
Uzun zamandır mevcut yapılar için deprem performans analizi raporu hazırlanması konusunda vatandaşlardan yoğun talep aldıklarını söyleyen Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “Havalimanı, köprü, otoyol, baraj veya nükleer santral gibi özel projelerde proje başlamadan yüklenici firmalar veya müşavir firmaların yapının performansı için gerekli kriterleri bize iletiyor. Biz de istenen şartlara uygun betonu üretiyoruz. Beton üretiminde kullanılan çimento, agrega, su ve kimyasal katkı gibi malzemeleri laboratuvarımızda test ederek uygunluğu araştırıldıktan sonra özel beton karışım tasarımı hazırlıyoruz. Hazırladığımız özel karışım tasarımına uygun üretilen betonlara bazı performans deneyleri uyguluyoruz. Basınç dayanımı, klor geçirimliliği, karbonatlaşma derinliği, basınç altında su işleme derinliği veya alkali silika reaktifliği gibi betonun ömrünü etkileyen bazı parametreler araştırılıyor” diye konuştu.

GİGDER, 2023’te 15 milyar dolarlık konut satışı hedefliyor
Gayrimenkul Yurtdışı Tanıtım Derneği (GİGDER) Başkanı Faruk Akbal, yabancıya gayrimenkul satışından elde edilen geliri 2023'te 15 milyar dolara, 2025'te ise 20 milyar dolara çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Akbal, bugün Türkiye’de uluslararası yatırımcılara satılan her 100 gayrimenkulden yaklaşık 20’sini GİGDER üyelerinin gerçekleştirdiğini aktardı: “2020'nin ilk yarısında 624 bin konut satışından yurt dışı yatırımcılar 14 bin 262 adet konut aldı. Geçtiğimiz yıl 6.7 milyar dolar olan yurt dışı yatırım rakamının pandeminin etkisiyle 2020'de 5 milyar dolar civarında seyretmesini öngörüyoruz. Bu yıl 30-35 bin adet aralığında konut satılmasını bekliyoruz."
Uluslararası gayrimenkul pazarının 400 milyar doları aştığını belirten Akbal, Türkiye’nin bu pastadan sadece 6 milyar dolar pay aldığını kaydetti. Akbal, “Dünyadaki 400 milyar dolarlık uluslararası gayrimenkul yatırım pazarından Türkiye’nin ilk 5 pazar arasına girmesini hedefliyoruz. Pasta büyük, burada yapacak çok şey var. Bu doğrultuda İstanbul’u gayrimenkul yatırımının merkezi hâline getirmek için çeşitli konferanslar ve zirveler düzenleyeceğiz” diye konuştu.
İran’ın şu anda en fazla konut alan ülke olduğunu söyleyen Akbal, Çinlilerin de geçen yılın sonuna doğru konut alımında artışa geçtiğini ve 415 konut aldıklarını kaydetti. Türkiye’de konut yatırımı yapan uluslararası yatırımcıların uyruklarında bir önceki yıla göre ciddi bir değişim olsa da ilk üçteki ülkeler hala yerini koruyor. İran, Irak, Rusya Federasyonu, Yemen ve Afganistan. Akbal, önümüzdeki günlerde Avrupa merkezli tanıtım çalışmalarına başlayacaklarını özellikle İngiltere ve Fransa gibi pazarlara yoğunlaşacaklarını açıkladı.

İnşaat sektörüne Eximbank desteği
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’ın açıkladığı Temmuz ayı itibariyle müteahhitlik firmalarının da ihtiyaçları olan yurtdışı teminat mektuplarının “Türk Eximbank Yurtdışı Teminat Mektubu Programı” kapsamına alınmış olmasının özellikle pandemi ile birlikte yurtdışında yükselen maliyetler ve artan rekabet ortamında kritik bir ihtiyacı karşılayacağını söyledi.
Yenigün, “Pandemi öncesinde ülke olarak 2030’larda 750 milyar ABD Doları seviyelerine çıkması öngörülen uluslararası inşaat pazarından müteahhitlerimizin orta vadede 50 milyar ABD Doları tutarında pay almasını hedefliyorduk. Pandeminin küresel ekonomide yol açtığı sorunlar bu hedeflere ulaşmak için kamu-özel sektör güçbirliği ile daha yoğun çalışılması ihtiyacını ortaya çıkarmıştır” dedi.