İşletmelerin tercih edeceği teknolojilerde 2020 yılı trendi; MES (Üretim Yönetim/Yürütme Sistemi)

Dijital dönüşüm, 2020 yılında baş döndürücü bir hızla işletmelerin odağında olmaya devam edecek. Üretimini artırmak, yeni yatırımlarla büyümek ve bunları denetlemek isteyen, bu süreçte ise dijital dönüşümü, yüksek verimlilik ve düşük maliyeti hedefleyen işletmelerin tercih edeceği teknolojilerde, “Üretim Yönetim/Yürütme Sistemi (MES), 2020 yılında da trend olmaya devam edecek. Endüstri 4.0’a hazırlanan işletmeler içinse MES daha da önem kazanıyor.
Günümüzde artık tüm işletmeler, küresel pazarda rekabet etmek zorunda. Üretim ise rekabetçi küresel pazarlarda giderek daha da zorlaşıyor ve karmaşık hale geliyor. Küresel pazarın taleplerini karşılamak için yenilik (inovasyon) artık her İşletme için zorunluluk. İşletmelerin ürün yaşam döngüsü yürütme işlemini; doğru talimatlar, gerçek zamanlı veriler ve üretim bilgisiyle yönetilebilmesi için daha fazla kontrol, uyumluluk, pazara sürüme ve görünürlük gereksinimi var. Bu da şu anlama geliyor: Tam da bu noktada MES’e ihtiyacınız var demektir.

Üretim Yönetim/ Yürütme Sistemi (MES-Manifacturing Exucution System) nedir?
MES (Manufacturing Execution System) Türkçe adıyla Üretim Yönetim Sistemleri veya Üretim Yürütme Sistemi; üretimde maksimum performansın hedeflendiği bir sistem. Herhangi bir işletmenin halihazırdaki sisteminde yer alan malzemelerin, makine, araç, gereç kaynaklarının, beşeri gücünün en iyi şekilde değerlendirilmesi, işletmenin tüketiciler tarafından talep gören ürününün istenilen maliyette, zamanda üretilmesi demek. Üretim yönetimiyle hizmetin üretilme sürecinde ekstra maliyetler önlenebiliyor ve şirketin karlılık seviyesi artırılıyor.
Üretim Yönetim/Yürütme Sistemleri; hammaddelerin bitmiş ürünlere dönüşümünü izlemek, kontrol etmek ve belgelemek için kullanılan bilgisayarlı sistemlerdir. MES, karar vericilerin üretim katını iyileştirmek için tesis katındaki mevcut koşulların nasıl optimize edilebileceğini anlamasına yardımcı olan bilgiler sağlıyor. Üretim sürecinde çoklu kaynakların düzenlenmesi için (örneğin; malzeme, personel, makineler ve destek hizmetleri) gerçek zamanlı çalışıyor.

Üretim Yönetim / Yürütme Sistemi (MES) işlevselliği ve kapsama alanları
Özellikle büyümeyi hedefleyen işletmelerin 2020 yılında MES’ten faydalanması rekabette öne geçmeleri için neredeyse zorunluluk haline geliyor. MES, süreç tanımlarının yönetimi, kaynak planlaması, iş yürütme ve gönderimi, veri toplama ve analizi, ekipman duruş süresi yönetimi, ürün kalite kontrolü, malzeme izlenmesi,  zaman çizelgesinde programın maliyetini rapor etme gibi birçok işlevsel alanda çalışabiliyor. MES ayrıca atölye ve kurumsal sistemler (örn., ERP, PLM) arasında bir bağlantı unsuru haline geldi. Geleneksel kâğıt tabanlı sistemleri MES ile değiştiren şirketler, gerçek zamanlı olarak istisnalarla başa çıkabiliyor. Böylelikle parti kayıtları ve cihaz geçmişi kayıtları üretim sonrası değil, imalat devam ederken gözden geçirilebiliyor. Son derece otomatikleştirilmiş sektörlerde MES, bir ERP sistemi (Kurumsal Kaynak Planlama) ile bir SCADA (Denetleme Kontrol ve Veri Toplama) veya makinelerin otomasyonunu kontrol eden proses kontrol sistemi arasında bir ara agregasyon ve yönetim köprüsü sağlıyor. Diğer karmaşık montaj ve sipariş endüstrileri için MES, üretim yönetimini CAD / PLM’deki mühendislik konfigürasyonlarına, spesifikasyonlarına, ERP’deki stok yönetimine entegre eden bir köprü görevini üstleniyor.
Fabrika düzeyinde yönetme ve izleme süreçlerini kontrol eden MES, gerçek zamanlı olarak robot, makine monitörleri ve işçilerden dakikalık olarak tüm üretim bilgilerini alıyor. Bir üretim yürütme sisteminin amacı verimliliği arttırmak, ürün üretim sürecinin süresini azaltmaktır. MES ve ERP yazılımlarının entegre edilmesiyle fabrika yöneticileri zamanında, uygun maliyetli ve kaliteli bir şekilde teslimatının sağlanmasını proaktif bir şekilde kontrol edebiliyor.
İşletmelerin değişim hızıyla başa çıkmasını ve değişim yönetimi ihtiyacını karşılayacak MES, malzeme izlenebilirliği sorunlarını çözmeyi, bilginin gecikmesini önlemeyi, yararlı analizleri elde etmeyi, kağıt tabanlı veya manuel süreçlerin yüksek risklerini ve hata paylarından kurtulmayı ve istenilen üretim hacmine ulaşılmasını sağlıyor.
MES, ayrıca sayıca az olan kaynakların çözüm odaklı ve etkili bir şekilde kullanılmasını da sağlıyor. Üretim yönetim sistemiyle tüketicilerin talep ettiği şekilde hizmet ve mal üretiminin belirlenmesi için gereken analizler yapılabiliyor. MES kullanan işletmeler, makine ve teçhizatlarını en verimli şekilde nasıl kullanabileceğini öğrenme fırsatını yakalıyor. MES’in işletmeye bir diğer faydası; stok ve kalite kontrolü gibi aşamaların daha planlı bir şekilde yapılması. Üretim yönetim/yürütme sisteminin planlanması üretim emirlerinin sağlıklı şekilde işlemesini sağlıyor. MES, işletmenin halihazırdaki teçhizat ve insan gücünün kapasitesine göre planlanıyor. Üretim sürecinde ve sonrasında kalite kontrol işlemlerinin takibini kolaylaştıran MES, araç gereçlerin bakım süreçlerinin takip edilmesini ve maliyetlerinin daha kolay hesaplanmasını sağlıyor. Ayrıca fason üreticiler üzerinden yapılan çalışmaların, rahatlıkla takip edilebilmesini de sağlayan MES, talep edilen siparişlerin üretim aşamasının ne durumda olduğu, stok ve kalite kontrollerinin yapılması gibi süreçleri de sağlıklı yönetmenize imkan tanıyor. MES işletmelere iş sürecinde gerçekleştirilen maliyetleri, direkt olarak ürün maliyetlerine yansıtabilmelerini sağlıyor.

MES ve Endüstri 4.0 Entegrasyonu
Günümüzün rekabet koşullarında yalın bir üretim süreci, işletmeler için her zamankinden daha da önemli. Üretim tabanı ve iş sistemleri arasında bilgi paylaşımı, üreticilerin yeni verimlilik seviyelerine ulaşmasını sağlayabiliyor. Üretim süreçlerini yönetirken nesnelerin, araçların, makinelerin, teçhizatların birbiriyle ve akıllı cihazlarla (akıllı telefon, tablet, bilgisiyar vs.) bağlantısını sağlayan Nesnelerin İnterneti (IoT) teknolojileri Endüstri 4.0’a doğru atılan önemli adımlardan biri. Bir diğer önemli adımsa üretim yönetiminin ince ayarını sağlayan MES.
IoT ve daha iyi veri süreç entegrasyonu ile operasyonların ince ayarlanması için daha fazla fırsat sunan MES ile endüstriyel üreticiler, maliyet düşüşü, iş katmanı ve üretim katmanı arasında gerçek zamanlı bilgi alışverişi, genel ekipman verimliliğini (OEE) artırma, döngü sürelerini azaltma ve iyileştirilmiş karar alma için daha iyi görünürlük sağlayabiliyor.

MES, 2020 yılında daha da öne çıkacak
Kurumsal Dönüşüm Platformu Koordinatörü M. Göker Sarp, Türkiye’de kullanım düzeyinin henüz istenilen seviyelerde olmayan MES’in son dönemde gerçek kapsam ve fonksiyonları ile tanınmaya başladığını söylüyor.
Kurumsal Dönüşüm Platformu Koordinatörü M. Göker Sarp, “Üretim Yürütme Sistemleri, üretim işlemlerinin yürütülmesini, izlenmesini, kontrol edilebilmesini ve belgelenmesini sağlayan sistemlerdir. Temel amaçları rekabetçi ve değişken üretim ortamında yüksek performans sağlamak ve sürdürmektir. Bu hedefe ulaşmak için malzeme, personel, makine parkı ve destek hizmetleri gibi kaynakların doğru şekilde yönetimini ve izlenmesini sağlar. İşletmedeki koşulların optimize edilebilmesine yönelik her bir ürün veya lot için üretim sürecine ait verileri toplar, sonuçlarına ait kayıtları saklar. (Süreçlerin, olayların ve eylemlerin belgelenmesi gıda, ilaç, kimya, savunma ve havacılık gibi bazı endüstrilerde çok çok önemlidir.)” diye konuşuyor.
M. Göker Sarp, Üretim Yürütme Sistemleri’nin (MES) işletmelerde, üretim sürecinde kullanılan malzemenin izlenmesi ve kontrolü, verimliliğin optimizasyonu için verilerin analizini yapma, iş emri ve talimatları yönetme gibi organizasyon ve tedarik zincirindeki diğer sistemlerle entegre olan bir dizi görevi yerine getirerek üretim döngüsü süresinin azaltılması, sipariş teslim süresinin kısaltılması, işçilik maliyetlerinin düşürülmesi, veri giriş süresinin azaltılması, tedarik zinciri görünürlüğünün iyileştirilmesi, üretim süreçlerinde genel iyileşme sağlanması, artan çeviklik ve artan müşteri memnuniyeti gibi bir çok şeyi sağlanmasında katkıda bulunduğunu anlatıyor: “MES, üretimi izlemek için kullanılan excel tabloları ve kağıt belgelerin yerine geçmenin ötesinde, üretim alanı ve ERP, PLM gibi sistemler arasında bir bağlantı unsuru haline de gelmiştir. Kağıt belgelerle işleyen geleneksel atölye takip yöntemlerini MES ile değiştiren şirketler, üretim sürecinde gerçek zamanlı olarak yaşanan istisnalarla başa çıkabilirler. Otomasyon içeren endüstrilerde MES, bir Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) sistemi ile makinelerin otomasyonunu kontrol eden bir Denetleme Kontrol ve Veri Toplama (SCADA) veya süreç kontrol sistemleri arasında bir yönetim köprüsü sağlar.”

MES'e ihtiyacınız var mı?
M. Göker Sarp, işletmelerin “MES’e ihtiyacımız var mı?” sorusunu da yanıtlıyor: “Günümüzün rekabetçi ve küresel pazarlarında üretim yapmak giderek daha çok zorlaşıyor ve karmaşıklaşıyor. Gerçek zamanlı veriler ve üretim zekası (BI) ile ürün yaşam döngüsünü (PLM) yönetmek için daha fazla kontrole, uyumluluğa ve görünürlüğe ihtiyacınız varsa; MES sistemlerine de ihtiyacınız var demektir. Başka bir deyişle; malzemelerin izlenebilirliği ile ilgili sorun yaşıyorsanız, üretim programlarınızı karşılayamıyor ve üretimde verimlilik elde edemiyorsanız, kağıtla veya manuel işlemler nedeniyle çok fazla hata yapıyorsanız ve analiz için verilerinize çok geç ulaşıyorsanız artık bir MES’iniz olmalıdır.”

MES ve ERP Sistemleri
M. Göker Sarp, MES ve ERP sistemlerinin her ikisinin de üretim süreçleri için kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor: “Son zamanlarda Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) sistemleri ile bir Üretim Yürütme Sistemi (MES) arasındaki entegrasyon her zamankinden daha kolay ve değerli hale gelmeye başladı. Ancak hangi süreçlerin MES veya ERP tarafından yürütülmesi veya denetlenmesi gerektiğine karar vermekte karmaşa yaşanmaktadır. Manufacturing Enterprise Solutions Association (MESA) International gibi endüstri grupları, karmaşıklığı ele almak ve birçok MES üretim yönetimi işlevini ve gerçek zamanlı bağlantılı  (Real Time Integration)  bir işletmeyi gerçekleştirmek için diğer işletme sistemlerine nasıl entegre olduklarını açıklamak için oluşturulmuştur. Yıllar geçtikçe, standartlar ve modeller MES'in işlevselliği açısından kapsamını geliştirmiş ve üretim kaynaklarının yönetimi, üretim verilerinin toplanması ve analizi, ekipman arızaları ve periyodik bakım, malzeme, ürün ve proses kalite kontrolü ve Genel Ekipman Verimliliği (OEE) gibi konular MES’in kapsamına girmiştir.”

Türkiye’de MES
M. Göker Sarp, Türkiye’de öncelikle 2007-2008 yıllarında veri toplama projeleri ile anılmaya başlayan MES’in, son dönemde gerçek kapsam ve fonksiyonları ile tanınmaya başladığını dile getiriyor: “Türkiye’deki işletmelerdeki teknoloji kullanımı ve farkındalık seviyesi oldukça düşük seviyede olmasından dolayı MES kullanım düzeyi de henüz istenilen seviyelerde değildir. Yapılan araştırmalar ve görüşlere göre (Ülkemizde bu alanda yapılan araştırmalar çok kısıtlı) ülkemizde Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) yazılımlarının kullanım oranı yaklaşık yüzde 24, MES yazılımlarının kullanım oranı ise yaklaşık yüzde 5-6 seviyelerindedir.”

MES’in faydaları
• Müşteri memnuniyetini artıyor.
• İşçilik maliyetleri azalıyor.
• Üretim çevrim süresi azalıyor.
• Sipariş teslim süresi kısalıyor.
• WIP (Work In Process) envanteri azalıyor.
• Evrak işleri azalıyor.
• Makine kullanımı artıyor.
• İşletmeye çeviklik ve zaman kazandırıyor.
• Geliştirilmiş tedarik zinciri görünürlüğü sağlıyor.