Endüstri 4.0 yolculuğunda 7/24, sessiz, verimli, insansız üretimin anahtarı; Akıllı fabrikalar; ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’ üzerinde yükseliyor

Pandemi ile birlikte ivmelenen dijital dönüşüm fırtınasında bugünün vizyonu haline gelen Endüstri 4.0’ın sessiz, karanlık, soğuk, insansız üretim yapan akıllı fabrikalar; Yapay Zeka (Al-Artificial Intelligence), Büyük Veri (Big Data), Makine Öğrenmesi (Machine Learning), Deep Learning (Derin Öğrenme), Nesnelerin İnterneti (IoT); Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IIoT), 5G gibi yeni nesil teknolojilerle entegre ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’ ile şekilleniyor. Bunlar arasında en çok dikkat çekenler ise; Robotlar, Cobotlar, Robotik Süreç Otomasyonu (RPA), Otonom Robot Teknolojileri, Endüstriyel Robot Sistemleri…
Uzmanlar, doğrudan bir operatörün kontrolünde çalışabildikleri gibi bağımsız olarak bir bilgisayar programının kontrolünde de çalışabilen ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’nin en büyük kullanım alanının endüstriyel üretim olduğunu belirtiyor. Özellikle otomotiv endüstrisinde çok sayıda robot kullanılıyor. Bunların çoğunun da parçaları monte eden, birleştiren, kaynak veya boya yapan kol şeklindeki robotlar olduğunu aktaran uzmanlar, iş dünyasının vazgeçilmezleri arasına ise çağrı merkezlerinin yerini alan Yapay Zekalı Akıllı Asistanlar, RPA (Robotik Süreç Otomasyonu) ve Yapay Zeka Tabanlı Sohbet Robotları’nın (Chatbotlar) girdiğini ifade ediyor. Evlerde robot kullanımının da giderek artıyor, bunlar arasında en çok öne çıkanlarsa mutfak robotları ve temizlik robotları. Endüstriden, iş hayatının ve günlük yaşamın her alanına kadar her yer ve mekanda artık ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’ ile bir aradayız. Çevredostu, ‘Yapay Zeka, Büyük Veri, Makine Öğrenmesi ve Derin Öğrenme, IoT, IIoT ve 5G’ gibi yeni nesil teknolojilerle entegre ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’, iş ve insan yaşamında sürdürülebilirlik, kesintisiz, esnek üretim, çok yönlülük, anlık veri ve doğru maliyet analizi, 7/24 çalışma olanağı, hız, kalite, verimlilik, karlılık artışı, zaman, maliyet ve enerji tasarrufu ve rekabet avantajı sağlıyor.
Akıllı fabrika, oldukça inovatif, gelişmiş fonksiyona sahip, üretim sürecinin her aşamasının 7/24 takip ve kontrol edilebildiği, oluşabilecek arızaların öngörülebildiği fabrika demek. Endüstri 4.0, var olan fabrika, ürün ve üretim sistemlerinin yüksek teknolojilerle entegre edilerek inovatif ürünler ortaya çıkarılmasını sağlıyor. Aynı zamanda çevredostu ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’, işletmelere sunduğu rekabet avantajıyla geleceğin üretim modeli ve Endüstri 4.0’a geçişin anahtarı oluyor. Endüstri 4.0’ın gözde robot teknolojisi ise; fabrikalardaki çalışan işçilerin asistanları niteliğindeki Cobotlar (Kollobratif Robot), RPA’lar ve Endüstriyel Robot Sistemleri.
Üretimde işçilik maliyetlerini, işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından iş kazaları risklerini minimize etmeyi sağlayan ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’, bir çalışandan daha hızlı görevleri yerine getirebiliyor, zaman içinde durmadan, yavaşlamadan ya da dikkati dağılmadan tutarlı bir şekilde üretime devam edebiliyor. Fiziki temas olmadan akıllı telefon veya tablet üzerinden ürün problemlerinin analizi ve servis hizmeti de sağlanabiliyor. Daha fazla esneklik, uyarlanabilirlik, modülerlik, özerklik, yüksek üretkenlik, yeni iş modellerinin oluşmasını sağlıyor. Üretim aksamadan arızalanan robot bakıma yönlendirildiğinde, işi diğer robotlar devralıyor. Arızanın öngörülmesi ve anlık operatöre bildirilmesi maliyet, verimlilik avantajı, işgücünün efektif kullanılmasını sağlıyor. Üretimde siber güvenlik ve güvenlik açıkları yerinde çözülebiliyor. Kullanıcı dostu, düşük karbon ayak izi ile çevreci teknolojiler olan ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’, üreticilerin küresel rekabet gücünü önemli ölçüde artırarak, düşük işgücü olan ülkelerdeki rakiplerini geride bırakmalarına, üretime ve daha fazla istihdama olanak tanıyor.

Dünyada ve Türkiye’de robot teknolojileri
Dünya küresel robot pazarı hızla büyürken Türkiye’de bu pazarın önemli oyuncularından biri olmak için çalışıyor. Küresel salgında robotların işlevselliği daha da öne çıktı. Sağlıktan, otomotive, savunma sanayisinden havacılık sektörüne, lojistikten gıda sektörüne, fabrikalarda üretime kadar birçok alanda robotlar görev aldı. Yapay zeka destekli, hiçbir yere çarpmadan evi baştan başa süpürüp, silebilen temizlik robotu, hiç insan teması olmadan servis yapabilen garson robot, kan testi yapabilen, hiç insan teması olmadan doktorların veya sağlık çalışanlarının hastalarla iletişimini sağlayabilen, laboratuvarlara testleri teslim edebilen robotlar, otonom robotlar, insansız otonom araçlar, yüzen, uçan robotlar, dronelar, beyin damarlarını açabilecek kadar küçük, mikro cerrahide kullanılan robotlar, nano robotlar, insanların sahip olduğu nesneleri kavrama hassasiyetine sahip gripper (nesne tutucu) robot, mobil robotlar, sürü robotlar, hibrid robotlar, kendini onaran robotlar, futbol oynayan, koşan, hoplayan, zıplayan, takla ve ters takla atabilen, konuşan, haber spikerliği yapabilen, sorulara yanıt verebilen robotlar, endüstride rutin işleri yapan robotlar ve robot sistemleri, insanla etkileşim de kurabilen, işbirliği yapabilen, kendi kendine öğrendiklerini uygulayabilen, verileri analiz edebilen, bakım planlaması yapabilen makineleri, akıllı fabrikayı yönetebilen robotlar, hatta uzayda görevlendirilen robotlar…
Bu alandaki ilerlemelerin; daha fazla veri analisti, yazılım geliştiricisi ve sosyal medya uzmanı, müşteri hizmetleri gibi ‘farklı insan özellikleri’ne dayalı iş rollerini ön plana çıkartacağı, basit, kol gücüne dayalı rutin işlerin; veri girişi ve fabrika işçiliği gibi tekrar eden ve tehlikeli işlerin; yapay zeka destekli ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’ tarafından yapılacağı, çalışanların daha değerli işlere odaklanmasını sağlayarak iş yapış biçimlerini değiştireceği öngörülüyor. COVID-19 sonrasında uzaktan sağlık uygulamalarının daha güvenli ve tercih edilir hale gelmesi de ‘Robot Sistemleri ve Teknolojileri’nin sağlık alanında hızlı yükselişini tetikliyor.
“2025 itibarıyla tüm işlerin yarısını makineler yapacak”: İsviçre merkezli uluslararası vakıf Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) yayımladığı rapora göre; 2025 itibarıyla, tüm işyerlerindeki görevlerin yarısı makineler ve robotlar tarafından yapılacak.
Endüstriyel robotlar 2023’te 4 milyon olacak: Uzmanlara göre; Dünya’nın dört bir yanındaki fabrikalarda 3 milyonun üzerinde endüstriyel robot çalışıyor ve bu rakamın 2023’te 4 milyona ulaşması bekleniyor. Uluslararası Robotik Federasyonu’nun (IFR-International Federation of Robotics) yayınladığı World Robotics 2022-Service Robots Raporu’na göre profesyonel hizmet robotları satışları 2021’de %37 arttı, bölgeye göre en güçlü büyüme %38’le Avrupa’dan geldi, ardından %32 ile Kuzey Amerika ve %30’la Asya geldi. Yeni tüketici hizmet robotlarının satışları da %9 arttı.
IFR Başkanı Marina Bill, ara ürün ve enerji fiyatlarındaki artış ve elektronik bileşenlerin kıtlığının küresel ekonominin tüm kollarını zorlarken inişli çıkışlı bir yıl olan 2022’nin sektörlerine ayrı bir iyimserlik ruhu da getirdiğini kaydetti. Özellikle Amerika ve Asya’da genel endüstrilerin Pandemi nedeniyle robot teknolojisine ve otomasyona yoğun şekilde yatırım yaptığını aktaran Bill, IFR’nin yayınladığı World Robotics 2022’deki verilere göre; bir yılda Dünya’nın dört bir yanındaki fabrikalara kurulan yarım milyondan fazla endüstriyel robotla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşılarak %31 artış yaşandığını, Çin, Japonya, ABD, Kore Cumhuriyeti ve Almanya olan ilk 5 pazarın şu anda küresel kurulumların %78’ini oluşturduğunu, Çin’in tek başına pazarın yüzde 52’sini kapsadığını ifade etti.
Çin’in robot yoğunluğunda büyük bir sıçrama yaparak 2021’de 10.000 üretim çalışanı başına 322 robota ulaştığını belirten Bill, küresel robot satışlarının da 2021’de Dünya genelinde %37 arttığına değindi. Bill’in verdiği bilgilere göre; profesyonel hizmet robotlarındaki ilk 5 uygulama; yük ve /veya kargo taşımacılığı, konaklama, tıbbi robotlar, profesyonel temizlik ve tarım alanlarında. Hem endüstriyel hem de hizmet robotları pazarlarının pozitif yönde büyüyeceğini paylaşan Bill, “Sipariş defterleri dolu ve endüstriyel robotlara olan talep hiç bu kadar yüksek olmamıştı” dedi. Bill, 2023 yılına da iyimser baktıklarını sözlerine ekledi.

Robot nedir?
Kocaeli Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Yapay Zeka ve Benzetim Sistemleri Araştırma Geliştirme Laboratuvarı Koordinatörü Dr. Öğr. Üyesi Burak İnner, robotu; “Mekanik sistemleri ve bunlarla ilişkili kontrol ve algılama sistemleriyle bilgisayar algoritmalarına bağlı olarak akıllı davranan, yeniden programlanabilen; maddeleri, parçaları, aletleri, programlanmış hareketlerle yapılacak işe göre taşıyan veya işleyen çok fonksiyonlu makineler” diye tanımlıyor. Kısaca;“Otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir cihaz” diye tanımlanan robot, bir başka tanıma göre; “Robotlar, elektronik ve mekanik birimlerden oluşan, algılama yeteneğine sahip ve programlanabilen cihazlardır.” Bir diğer tanım ise şöyle: “Canlıların işlevlerini ve davranışlarını taklit edebilen, fiziksel yeteneklere ve yapay zekaya sahip, disiplinlerarası öğeler içeren mühendislik ürünleridir.” Bir başka tanıma göre; “Robot duyargaları (sensör) ile çevresini algılayan, algıladıklarını yorumlayan, bunun sonucunda karar alan (yapay zeka), karar sonucuna göre davranan, eylem olarak hareket organlarını çalıştıran veya durduran bir aygıttır.”

Robot Sistemleri nedir?
Robot Sistemleri; “Mekanik gücün, dijital yazılım, elektrik motorları ve devrelerle dijital olarak kullanılmasını, kontrol edilmesini sağlayan cihazlar, yani robot sistemleri” olarak tanımlanıyor.

Cobot nedir?
Cobot, “İşbirliğine dayalı (kollobratif), insanlarla entegre çalışabilme özelliğiyle üretimde verimliliği çok daha fazla artıran robot” diye tanımlanıyor.

RPA nedir?
RPA (Robotic Process Automation-Robotik Süreç Otomasyonu), “Yapay Zeka (Artificial Intelligence-AI) ile yazılımın kullanımı ve daha önce insanlar için gerekli olan yüksek hacimli, tekrarlanabilir görevleri ele alan makine öğrenme yetenekleri” olarak tanımlanıyor. Bu görevler sorguları, hesaplamaları içerebiliyor. Kayıt ve işlemlerin bakımı, yazılım robotu veya botu olarak adlandırılan RPA teknolojisi, çeşitli ortamlarda önceden tanımlanmış pek çok görevi yapabiliyor. Bu robotlar, bir çalışanı taklit ederek, izin verilen uygulamalara girebiliyor, API’lerle bağlantı kurup hesaplamalar yapabiliyor, e-postaları kontrol edebiliyor, veri girebiliyor, fatura tutarı doğrulaması yaparak fatura kesebiliyor, görevleri hesaplıyor, tamamlıyor ve çıkış yapıyor.