Araç ve filo kiralama sektörü yüzde 50 büyüyecek

Araç ve filo kiralama sektörü, ekonomiye değer sağlamaya devam ediyor. Şirketler, pazarlamadan operasyonlarına, lojistik ve ulaştırma ihtiyaçlarına kadar her alanda binek ve ticari araca ihtiyaç duyuyor. Şirketler araçları satın alma yoluna gidebildiği gibi, araçlara harcayacakları sermayeyi başka alanlarda yatırıma dönüştürmek istediklerinde araç ve / veya filo kiralamayı tercih ediyor. Operasyonel araç kiralama sektörünün son durumuna bakıldığında kiradaki aktif araç sayısı ve toplam araç sayısı azalırken; şirketler artık daha fazla hafif ticari araç kiralamayı tercih ediyor. İklim değişikliği meselesi gündemdeki yerini korurken; şirketlerin eğilimi de daha çevreci olma yönünde, bunun göstergesi de sektörde elektrikli ve hibrit araçların payının artması.

Sektörün rakamsal verilerine baktığımızda; araç kiralama sektörünün çatı kuruluşu Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği’nin (TOKKDER) açıkladığı; bağımsız araştırma şirketi NielsenIQ işbirliğiyle hazırladığı, 2021 yılının ilk yarı sonuçlarını içeren ‘TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu karşımıza çıkıyor. Rapora göre, operasyonel araç kiralama sektörü yılın ilk yarısında 8.7 milyar TL’lik yeni araç yatırımı yaparak Türkiye’de satılan yeni otomobillerin yüzde 10.8’i olan 33 bin 400 adet aracı filosuna kattı. Yılın ilk yarısı itibariyle aktif büyüklüğü 46 milyar TL’ye ulaşan sektörün kiradaki aktif araç sayısı yılın ilk çeyreğine göre yaklaşık yüzde 1 azalarak 223 bin 178 adet oldu, toplam araç sayısı ise 2020 sonuna göre yüzde 7.1 azaldı ve 244 bin adede geriledi.

Hafif ticari araçların payı yüzde 2.9’dan yüzde 4.6’ya çıktı
Rapora göre, Renault yüzde 23.3 pay ile Türkiye operasyonel araç kiralama sektörünün en çok tercih edilen markası olmayı sürdürdü. Renault’u yüzde 14.5’le Fiat, yüzde 11.0’le Volkswagen ve yüzde 10.9’la Ford takip etti. Bu dönemde, sektörün araç parkının yüzde 50.9’u kompakt sınıf araçlardan oluşurken, küçük sınıf araçlar yüzde 26, üst-orta sınıf araçlar yüzde 18.5 pay aldı. 2018 sonunda sektörün filosundaki payı yüzde 2.9 olan hafif ticari araçların payı ise 2021’in ilk yarısında yüzde 4.6’ya yükseldi. Sektörün araç parkında yer alan hibrit ve elektrikli araçların payının hızla artmaya devam etmesi de dikkat çekti. Sektörün araç parkının büyük bölümünü yüzde 76.5 ile dizel yakıtlı araçlar oluşturmayı sürdürürken, benzinli araçların payı yüzde 18.1’e çıktı. Hibrit ve elektrikli araçların payı ise yüzde 3.6’dan yüzde 5.4’e çıktıı.

Sektördeki SUV payı yüzde 6.7 oldu
2021’in ilk altı ayı sonunda sektördeki gövde tipine göre araç oranlarında sedan birinciliği devam ederken SUV gövde tipindeki istikrarlı artış da dikkat çekti. Sedan gövde tipine sahip araçlar yüzde 64.3’le birinci, hatchback gövde tipine sahip araçlar yüzde 19.1 ile ikinci, SUV araçlar yüzde 6.7 ile üçüncü sırada yer aldı, onları yüzde 1.9 ile station wagon gövde tipine sahip araçlar takip etti. Rapora göre, sektörün toplam araç parkındaki araçların yüzde 70’ini otomatik vitese sahip araçlar oluştururken, manuel vitesli araçların payı yüzde 30 oldu.

Sözleşmelerin büyük bölümü 30-42 ay süreli
Operasyonel kiralama sektörü, 2021’in ilk altı ayını kapsayan dönemde ekonomiye önemli oranda vergi girdisi sağlamaya da devam etti. Sektörün 2021’in ilk yarısında ödediği vergi tutarı toplamda 4.5 milyar TL’yi buldu. Sektördeki kiralama sürelerine bakıldığında ise yılın ilk yarısında Türkiye’deki operasyonel kiralamaların yüzde 48.4’ünü 30-42 ay süreli sözleşmelerin oluşturduğu görüldü. Bu sözleşmelerden sonra en çok tercih edilen operasyonel kiralama süresi yüzde 21 ile 43 ay ve üzeri sözleşmeler olurken; 18-30 aylık sözleşmeler yüzde 19 tercih edildi. 18 ayın altındaki kiralama sözleşmeleri ise kontratların yüzde 11.7’sini kapsadı.

“Yeni fırsat cevherlerini ortaya çıkarmalıyız”
TOKKDER (Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici, Pandemi sürecinin uzaması ve kapanmaların Türkiye’de dış turizmi olumsuz etkilediyse de uzun bir aradan sonra geçirdiğimiz ilk kısıtlamasız bayram tatilinin, kısa dönem araç kiralama sektöründe önemli bir hareketlilik yarattığını söyledi: “2020’de uzun kapanma dönemleri nedeniyle 2019’a göre yüzde 50 küçülen sektörümüzde, yaşanan hareketle 2020 yılına göre yüzde 50 büyüme söz konusu.”
“Sahte araç kiralama internet sitelerine dikkat!”: Bayram haftası araç kiralama talebinde yüzde 20’lere varan oranda artış yaşadıklarını kaydeden Ekici, bayram öncesinde her 100 araçtan 70’i kiradayken, tatil döneminde bu rakamın 85-90’lara kadar çıktığını, Antalya, İzmir, Bodrum, Dalaman ve Trabzon gibi merkezlerde bu oranın yüzde 90’ları aştığını gözlemlediklerini aktardı: “Özellikle C segmentindeki araçlara yoğun talep oluştu, sahil bölgelerinde zaman zaman taleplerin tamamını karşılayamadık. Bunun nedeni geçen yıl daralan pazarla birlikte sektörün araç sayısının azalması. Firmaların bu zorlu finansman ve salgın koşullarında araç parklarını hemen büyütmesi oldukça zor. Yoğunluğun olduğu dönemlerde ne yazık ki sahtecilik de artıyor. Tüketicileri, sayıları önemli derecede artan sahte araç kiralama sitelerine karşı dikkatli olmaları, araç kiralama yaptıkları internet sitelerini kontrol etmeden işlem gerçekleştirmemeleri konularında uyarıyoruz.”

Yavaşlayan ticaretle birlikte daralan pazar: Pandeminin devam etmesi ve yarı iletkenlerdeki tedarik sıkıntısından kaynaklı araç bulunurluğunda yaşanan genel daralma ile birlikte operasyonel araç kiralama sektöründe 2021’in ilk çeyreğinde yaşanan daralmanın, yılın ikinci çeyreğinde de bir nebze sürdüğünü TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu verilerinde gördüklerini kaydeden İnan Ekici,  “İşletmeler pandeminin ekonomi üzerinde yarattığı olumsuzluklara bağlı olarak araç parklarını artırmama veya bir miktar daraltma yönüne gidebiliyor. Yeni oluşan taleplerinde erteleme eğilimi ortaya çıkabiliyor. Operasyonel araç kiralama sektörü de ağırlıklı olarak ticaret yapan kurum ve şirketlere yönelik çalışan bir sektör. Dolayısıyla yavaşlayan ticaretle birlikte daralan bir pazar görmenin kimseyi şaşırtmaması gerek. Operasyonel kiralama sektörü olarak araç parkımız, 2021’in ilk yarısında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 4.5 oranında daraldı. Geçen yılın ilk yarısı sonunda 256 bin adet olan parkımız bu yılın ilk yarısında 244 bin adet olarak kaydedildi. 2021’in ilk çeyreği sonunda sektörümüzün araç sayısı 254 bin adetlerdeydi. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 3.5 olan daralma, ikinci çeyreğinde benzer şekilde yüzde 3.7 olarak gerçekleşti.”

Sektördeki küçülme yavaşlıyor: Sektörün toplam araç sayısı yerine müşterideki araç sayısına bakıldığında sektördeki küçülmenin yavaşladığının ve yerini daha stabil seyre bıraktığının söylenebileceğini aktaran İnan Ekici, “Operasyonel araç kiralama sektörünün müşterideki araç sayısı 2021’in ilk çeyreğinde 225 bin adet seviyesindeyken 2021’in ilk yarısı sonunda 223 bin adede düştü. Yılın ilk çeyreğine göre müşterideki araç sayısında yüzde 1’in altında bir daralma yaşandı” dedi.

“Hafif ticari araçlar, operasyonel araç kiralama sektörünün gelişiminde çok önemli rol oynayacaktır”: TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu’nun çarpıcı verilerinden birinin de sektörün filosundaki hafif ticari araçların payının artması olduğuna değinen İnan Ekici, filodaki hafif ticararaçların payının 2018 sonunda yüzde 2.09 seviyesindeyken 2021’in ilk yarısı sonunda bu rakamın yüzde 4.6 seviyesine yükseldiğini kaydetti. Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde Mayıs 2021’de yapılan değişiklikle araç kiralama kuruluşlarını yakından ilgilendiren K2 türü yetki belgesine ilişkin önemli bir düzenlemenin hayata geçirildiğini anımsatan Ekici, “K2 yetki belgesi için sağlanması gereken en az bir (1) birim taşıt hesabında finansal kiralama veya uzun süreli kiralama sözleşmesi yoluyla temin edilen taşıtların da dikkate alınacağı düzenlenmişti. Bu düzenlemenin de etkisiyle, hafif ticari araç kiralamaya olan talebin önemli ölçüde artacağını düşünüyorum. Hafif ticari araçlar operasyonel araç kiralama sektörünün gelişiminde çok önemli rol oynayacaktır” diye konuştu.
Covid–19 salgınının ezberlerimizi bozduğunu vurgulayan Ekici, iş dünyasına egemen olacak farklı bir anlayış ve iş yapma modelinin sektörlerine daha önce düşün(e)medikleri yeni fırsatlar sunduğuna değindi: “Tek yapmamız gereken, beyinlerimizin içindeki toprağı yeni kuşağın ekipmanlarıyla kazıp, içindeki bu yeni fırsat cevherlerini ortaya çıkarmak.”

Karavana yoğun ilgi
Pandemi öncesinde de büyüyen karavan sektörü, salgın ile birlikte büyümesini hızlandırdı. Yoğun ilgi, sektörün de kendisini yenilemesine yol açtı. Satın alma, kiralama hatta devrekaravan (devremülkün karavan sektörüne uyarlanmış hali) sahibi olmak gibi seçenekler mevcut. Karavan hayali kuranlar Pandemi’de bu hayallerini gerçekleştirmeye çalışınca sektörde yüzde 400 artış yaşandı, taleplere yetişmekte zorlanıldı. Uzmanlar, Pandemi’de karavan pazarının yüzde 50 büyümesini bekliyor. Karavanlar; motokaravan ve çekme karavan olarak kiralanabiliyor.

Araç kiralama sektörü 65 yıllık bir yükten kurtuldu
Araç kiralama şirketlerinin uzun zamandır en önemli sorunlarından olan bir konu, TOKKDER’in ilgili devlet kurumları nezdinde sürdürdüğü girişimler neticesinde, 2020’nin sonunda yapılan bir düzenlemeyle çözüldü. 25 Aralık 2020 tarihli ve 31345 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘Trafik İdari Para Cezası Karar Tutanaklarının Düzenlenmesinde, Tahsilinde ve Takibinde Uygulanacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e göre; halihazırda kiralık araçların tescil plakasına uygulanan ve araç kiralama şirketlerine tebliğ edilerek tahsil edilen trafik idari para cezaları, bu düzenleme ile birlikte aracın kiracısına tebliğ edilecek ve aracın kiracısından tahsil edilecek.

TOKKDER Yönetim Kurulu Başkanı İnan Ekici, bu düzenlemeden sonra araç kiralama sektörü için iki önemli yasal düzenleme beklentilerinin bulunduğunu da ifade etti: “Günlük araç kiralamada ‘işleten’ sıfatının uzun dönem kiralamada olduğu gibi kira süresi boyunca kiracıya/müşteriye devredilmesi yönünde bir düzenleme yapılmasını bekliyoruz. Bunun yanı sıra kiralık araçların kontrat süresi sonunda iade edilmemesi, diğer bir deyişle çalınması durumunda uygulanan cezanın artırılmasını, bu suçun ‘emniyeti suistimal’ kapsamında değil, ‘oto hırsızlığı / organize suç / nitelikli dolandırıcılık’ kapsamında değerlendirilmesi yönünde bir düzenleme yapılmasını talep ediyoruz.”