31.07.2015, 08:00
6382
Çölyak Hastalığı Nedir?
Danışmanımız ve Köşeyazarımız Dr. Gülsemin Güloğlu, Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi’nden Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Yekta Kişioğlu ile çölyak hastalığı, belirtileri ve tedavisi üzerine konuştu.
Çölyak hastalığı nedir? Sebebi nedir?
Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan ‘Gluten’ adı verilen bir cins proteine karşı ince barsakta gelişen aşırı immun reaksiyondur. Bu reaksiyon sonucu ince barsak dokusunda değişiklikler olur ve gıdalar yeterince emilemez. Bu hastalığa neyin sebep olduğu, niçin bazı insanların daha fazla immun reaksiyon verdiği henüz bilinmemektedir.
Kimlerde sık görülür?
Tarihte Milat’tan Önce 2. yüzyılda ilk kez bu hastalıktan Kapadokya’da Aretaeus bahsetmiştir. Kuzey Avrupa’da sık görülmesi genetik faktörlerin önemli olduğunu gösterir. Çölyak hastalığı olma riski ile bağışıklık sistemini etkileyen genlerin ilişkisi vardır (HLA DQ2). Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir ve cinsiyet farkı yoktur.
Belirtileri nelerdir?
Belirtiler değişiklik gösterir. Hafif vakalarda hiç bir yakınma olmayabilir, bazı kan tetkiklerinden (Demir eksikliği) şüphelenilerek tanıya gidilir. Daha ileri vakalarda ishal, kilo kaybı, gaz, kemik erimesi gibi belirtiler olur. Çölyak hastalığında şeker hastalığı, hipotiroidi, eklem ağrısı, depresyon, bazı cilt ve karaciğer hastalıkları daha sık görülür.
Önlemek mümkün mü?
Hastalığın sebebi belli olmadığı için önlenmesi de sözkonusu değildir. Ancak belirtiler ortaya çıkmadan yakalanan vakalarda beslenme önerileri ile yakınmaların ortaya çıkması önlenebilir. Çölyak hastalarının birinci derece akrabalarında hastalık araştırılmalıdır.
Tanı nasıl konur?
Belirtilerden veya kan tahlillerinden şüphelenilen hastalarda bazı antikor testleri ve ince barsak biyopsisi tanı koydurur. Antikor testleri (IgA endomysial ve IgA tissue transglutaminase) çölyak hastalarının yüzde 90’ından fazlasında bulunur ve çölyak olmayanlarda çok nadir saptanır. İnce barsak biyopsisi ise endoskopi ile ince barsaktan alınır. Bu işlem sakinleştirici ile yapıldığı için hastalar hiç bir sıkıntı çekmezler.
Tedavi nasıl yapılır?
Tedavi için diyet yeterlidir. Herhangi bir ilaca gerek yoktur. Çölyak hastaları çok sıkı bir şekilde ve kesinlikle glutensiz beslenmelidirler. Bu diyet ömür boyu olmalıdır. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf unu içeren hiç bir besin tüketilmemelidir. Bunların yerine mısır, patates, pirinç veya soya unu ile ekmek, pasta vb. yapılabilir. Ayrıca birçok hazır gıdada gluten içeren katkı maddeleri olabilir, hastaların bunlara dikkat etmesi gerekir.
Beslenme ile ilgili daha geniş bilgi almak ve glutensiz üretilen besinleri yakından takip edebilmek için bazı yararlı dernek ve site isimleri; www.colyak.org.tr, turk-celiac@yahoogroups.com, EGE ÇÖLYAKLA YAŞAM DERNEĞİ’nin yayını GLUTENSİZ YAŞAM DERGİSİ ve telefonu: 0232 469 45 35 sayılabilir.
Çölyak hastalığı nedir? Sebebi nedir?Çölyak hastalığı buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan ‘Gluten’ adı verilen bir cins proteine karşı ince barsakta gelişen aşırı immun reaksiyondur. Bu reaksiyon sonucu ince barsak dokusunda değişiklikler olur ve gıdalar yeterince emilemez. Bu hastalığa neyin sebep olduğu, niçin bazı insanların daha fazla immun reaksiyon verdiği henüz bilinmemektedir.
Kimlerde sık görülür?
Tarihte Milat’tan Önce 2. yüzyılda ilk kez bu hastalıktan Kapadokya’da Aretaeus bahsetmiştir. Kuzey Avrupa’da sık görülmesi genetik faktörlerin önemli olduğunu gösterir. Çölyak hastalığı olma riski ile bağışıklık sistemini etkileyen genlerin ilişkisi vardır (HLA DQ2). Hastalık her yaşta ortaya çıkabilir ve cinsiyet farkı yoktur.
Belirtileri nelerdir?
Belirtiler değişiklik gösterir. Hafif vakalarda hiç bir yakınma olmayabilir, bazı kan tetkiklerinden (Demir eksikliği) şüphelenilerek tanıya gidilir. Daha ileri vakalarda ishal, kilo kaybı, gaz, kemik erimesi gibi belirtiler olur. Çölyak hastalığında şeker hastalığı, hipotiroidi, eklem ağrısı, depresyon, bazı cilt ve karaciğer hastalıkları daha sık görülür.
Önlemek mümkün mü?
Hastalığın sebebi belli olmadığı için önlenmesi de sözkonusu değildir. Ancak belirtiler ortaya çıkmadan yakalanan vakalarda beslenme önerileri ile yakınmaların ortaya çıkması önlenebilir. Çölyak hastalarının birinci derece akrabalarında hastalık araştırılmalıdır.
Tanı nasıl konur?
Belirtilerden veya kan tahlillerinden şüphelenilen hastalarda bazı antikor testleri ve ince barsak biyopsisi tanı koydurur. Antikor testleri (IgA endomysial ve IgA tissue transglutaminase) çölyak hastalarının yüzde 90’ından fazlasında bulunur ve çölyak olmayanlarda çok nadir saptanır. İnce barsak biyopsisi ise endoskopi ile ince barsaktan alınır. Bu işlem sakinleştirici ile yapıldığı için hastalar hiç bir sıkıntı çekmezler.
Tedavi nasıl yapılır?
Tedavi için diyet yeterlidir. Herhangi bir ilaca gerek yoktur. Çölyak hastaları çok sıkı bir şekilde ve kesinlikle glutensiz beslenmelidirler. Bu diyet ömür boyu olmalıdır. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf unu içeren hiç bir besin tüketilmemelidir. Bunların yerine mısır, patates, pirinç veya soya unu ile ekmek, pasta vb. yapılabilir. Ayrıca birçok hazır gıdada gluten içeren katkı maddeleri olabilir, hastaların bunlara dikkat etmesi gerekir.
Beslenme ile ilgili daha geniş bilgi almak ve glutensiz üretilen besinleri yakından takip edebilmek için bazı yararlı dernek ve site isimleri; www.colyak.org.tr, turk-celiac@yahoogroups.com, EGE ÇÖLYAKLA YAŞAM DERNEĞİ’nin yayını GLUTENSİZ YAŞAM DERGİSİ ve telefonu: 0232 469 45 35 sayılabilir.
