Çocukluk Çağında Diyabet
Diyabet nedir?
Pankreastan salgılanan insülin miktarının veya etkisinin azalması nedeniyle ortaya çıkan, en belirgin özelliği kan şekerinde yükselme olan kronik seyirli bir endokrin-metabolizma hastalığıdır.
Çocuklarda görülme sıklığı nedir?
Çocukluk çağında görülen diyabetin yüzde 85’ten fazlası Tip 1 (insüline bağımlı) diyabettir. Obezitenin artmasıyla birlikte Tip 2 diyabet görülme oranı da giderek artmaktadır. Tip 1 diyabet sıklığı 100.000 kişide görülen hasta sayısı ile ifade edilir. Görülme sıklığının en yüksek olduğu bölgeler Kuzey Avrupa ülkeleri ve Sicilya adasıdır (20-55/100.000). ABD’de 16/100.000, Türkiye’de 2.5/100.000’dir. En düşük bölgeler ise Güney-Doğu Asya’dadır. Tip 2 diyabetin görülme sıklığı obezite sıklığı ile paralellik göstermektedir, ABD’de çocuk diyabetlerinin yüzde 15’i iken Avrupa’da yüzde 2-3’ünü oluşturur.
Diyabet gelişmesinde genetik faktörlerin rolü var mıdır?
Tip 1 diyabette klasik bir genetik geçiş yoktur, ancak diyabete yatkınlık yapan genlerin geçişi sözkonusudur. Viral enfeksiyonlar, bazı kimyasallar veya ilaçlar, bazı gıdaların alımı gibi çevresel faktörlerle bağışıklık sistemi uyarılır. Diyabete yatkın genlere sahip olan bireyler uyarılmış bağışıklık sisteminden farklı etkilenirler ve Tip 1 diyabet gelişir. Çoğu vakada ailede diyabetli yoktur, ancak anne, baba veya kardeşte Tip 1 diyabet olması hasta olma riskini yüzde 3-8 artırır. Hem anne hem de baba diyabetse risk yüzde 30 kadar artar. Tip 2 diyabette ise genetik faktörlerin çok önemli rolü vardır.
Nasıl tanı konulur?
Bir çocuk çok su içiyor, çok idrara çıkıyorsa iştahı iyi olduğu halde kilo veriyor ve halsizleşiyorsa Tip 1 diyabet akla gelmelidir. İdrarda şeker olması ve kan şekerinin açlıkta 126 mg/dl veya günün herhangi bir saatinde 200 mg/dl’nin üzerinde olması tanı koydurur. Eğer bu dönemde tanı alınmadıysa su kaybı, sık soluma, karın ağrısı, kusma ve bilinç değişikliği bulguları gelişir ve acil tedavi gerektirir.
Tip 1 diyabetin tedavisi nasıl yapılır?
Tip 1 diyabetin tedavisi insülin ile yapılır. Etki başlama ve etki süresi değişik insüliner cilt altı enjeksiyonla uygulanır. Çocuklarda çoğu kez sabah, öğlen, akşam yemek öncesi kısa etkili, gece uzun etkili insülin olak üzere 4 enjeksiyonlu tedavi uygulanmaktadır.
Diyabet komplikasyonları nelerdir?
Tip 1 diyabetli çocuklarda komplikasyonlar genellikle 5 yıldan sonra beklenir. Yeni insülinlerle tedavi edilen, iyi kontrollü çocuklarda komplikasyonlar daha az ve geç yaşlarda gelişir. Erişkinlerde olduğu gibi kan şekerlerinin iyi kontrol edilmediği durumlarda, özellikle göz ve böbrek olmak üzere sinirler ve kalp-damar sisteminde bozukluklar meydana gelebilir.
