01.06.2018, 08:00
3441
Çalışanların Şirketlere Maliyetlerini Nasıl Bütçeleriz?
Son dönemlerde yaşamış olduğumuz ekonomik süreçte çalışanlara ait gelecek dönem maliyetleri önemli hale gelmiştir. Çalışanlara ait maliyet tahminlerinde bulunmak için personel bütçeleri hazırlanmalıdır.
Firmanın yapmış olduğu iş koluna göre personel bütçesi değişkenlik göstermektedir. Bütçelenen rakamlar; sabit maliyetler ve değişken maliyetler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit maliyetler her ay tutarı belli olan kalemleri oluşturmaktadır. Çalışanlara vermiş olduğumuz maaşlar, bunlara bağlı SGK, vergi ödemeleri çalışan sayıları değişmediği sürece tutarları belli olan maliyetlerdir. Değişken maliyetler ise döneme ve duruma göre değişkenlik gösteren maliyetlerdir. Kişilere yapmış oldukları cirolara göre ödenen satış primleri, çalıştıkları güne göre ödenen yemek bedelleri, performans primleri değişkenlik gösteren bütçe kalemleri arasındadır.
Çalışanlara ait brüt ücretin içinde hesaplanan ve çalışandan kesilen (SGK işçi hissesi, SGK işsizlik primi çalışan hissesi, Gelir Vergisi, Damga Vergisi) ilave olarak işverenin ödemiş olduğu SGK işveren hissesi, SGK işsizlik işveren hissesinin toplamı kişinin temel bordro maliyetini diğer bir deyişle sabit çalışan maliyetlerini oluşturmaktadır.
Şirketin temel maaş dışında ödediği fazla mesailer, ödenekler ve yan haklar (prim, ikramiye, yol yardımı, yemek yardımı, ulaşım yardımı, kira yardımı, yakacak yardımı, bayram paketi, erzak yardımı, evlenme yardımı, ölüm yardımı, giyim yardımı vb. yardımlar) ile şirketin çalışanlar için yaptırmış oldukları özel sigortalar, bordro maliyetine ilave edilecek diğer kalemlerdir.
Çalışanların yıllık ücretli izinleri, doğum izinleri, ölüm izinleri, hastalık izinleri, mazeret izinlerinden dolayı oluşan maliyetler bütçelenmelidir. İş kanunu gereği yıllık ücretli izinler bulunduğu cari yıl kullanılmalı ve bir sonraki seneye devretmemelidir. Uygulamada ise kullanılmayan ücretli izinler devredilmekte veya ücreti ödenmektedir. Ücretinin ödendiği kısım ilave bütçe kalemi olarak değerlendirilmelidir.
İşten ayrılan çalışanlara ödenecek kıdem ve ihbar tazminatları şirketin çalışan gücü planlamasına göre hesaplanarak bütçeye ilave edilmelidir. Toplu işten çıkarmalar da önemli bir bütçe kalemini oluşturacaktır.
Firmanın çalışanlarını gönderdikleri eğitim ve seminerler iki türlü maliyet oluşturmaktadır. Birincisi mevcut işini yapmadığı için iş kaybı ile birlikte kişinin bordro maliyeti, ikincisi katılmış olduğu eğitim ve seminerin maliyeti ile katılım sırasında harcanan ulaşım, konaklama gibi diğer maliyetlerdir.
Çalışanlara firmanın sağlamış olduğu araba, benzin yardımı, cep telefonu, bilgisayar gibi haklar diğer bütçe kalemlerini oluşturmaktadır.
Sendikalı işyerlerinde toplu sözleşmeden dolayı kişilere verilecek havlu, sabun gibi yan haklar personel bütçesine ilave edilecek diğer kalemleri oluşturmaktadır.
Prim ve ödüllendirme sonuçları çalışanlara direkt para olarak veya menfaat olarak verilmektedir. Para olarak verilecek rakamlar dönemine göre tahmini olarak bütçelenebilir. Örneğin; ciroya bağlı prim ödemesi yapılacak ise ciro belli olmadığı için rakam tahmini olarak belirlenecektir. Menfaat olarak verilecekler arasında sağlık kulübüne üyelik, alışveriş çeki, yurtdışı seyahat, yabancı dil öğrenmesi için ödenecek eğitim, ulaşım, konaklama bedelleri gibi kalemler olabilir. Bu kalemlerin parasal karşılığı bütçede yer almalıdır.
Çalışan bütçelerini otomasyon ile hazırlamak süreci kolaylaştıracaktır. Personel bütçesi hazırlamak için 2 farklı otomasyona ihtiyaç vardır. Birincisi SGK, vergi gibi tüm bordro hesaplamalarına giren kalemleri brüt ve net olarak hesaplayacak bütçe otomasyonuna, diğeri ise bordroya girmeyen diğer personel bütçesi kalemlerinin tamamının girildiği ve kişi bazında yansıtılmasını sağlayacak otomasyon olmalıdır.
Önemli konulardan bir tanesi de hazırlanan bütçenin tutarlığının ölçülmesidir. Yapılan bütçe ile gerçekleşen rakamların karşılaştırması yapılarak bütçenin doğruluk oranı ölçülmelidir. Gerçekleşen rakamlara en yakın tahmin edilen bütçeyi tutturmak için doğru öngörülerde bulunmak şirketlerde bütçelemenin kullanımını ve önemini arttıracaktır.
Firmanın yapmış olduğu iş koluna göre personel bütçesi değişkenlik göstermektedir. Bütçelenen rakamlar; sabit maliyetler ve değişken maliyetler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit maliyetler her ay tutarı belli olan kalemleri oluşturmaktadır. Çalışanlara vermiş olduğumuz maaşlar, bunlara bağlı SGK, vergi ödemeleri çalışan sayıları değişmediği sürece tutarları belli olan maliyetlerdir. Değişken maliyetler ise döneme ve duruma göre değişkenlik gösteren maliyetlerdir. Kişilere yapmış oldukları cirolara göre ödenen satış primleri, çalıştıkları güne göre ödenen yemek bedelleri, performans primleri değişkenlik gösteren bütçe kalemleri arasındadır.
Çalışanlara ait brüt ücretin içinde hesaplanan ve çalışandan kesilen (SGK işçi hissesi, SGK işsizlik primi çalışan hissesi, Gelir Vergisi, Damga Vergisi) ilave olarak işverenin ödemiş olduğu SGK işveren hissesi, SGK işsizlik işveren hissesinin toplamı kişinin temel bordro maliyetini diğer bir deyişle sabit çalışan maliyetlerini oluşturmaktadır.
Şirketin temel maaş dışında ödediği fazla mesailer, ödenekler ve yan haklar (prim, ikramiye, yol yardımı, yemek yardımı, ulaşım yardımı, kira yardımı, yakacak yardımı, bayram paketi, erzak yardımı, evlenme yardımı, ölüm yardımı, giyim yardımı vb. yardımlar) ile şirketin çalışanlar için yaptırmış oldukları özel sigortalar, bordro maliyetine ilave edilecek diğer kalemlerdir.
Çalışanların yıllık ücretli izinleri, doğum izinleri, ölüm izinleri, hastalık izinleri, mazeret izinlerinden dolayı oluşan maliyetler bütçelenmelidir. İş kanunu gereği yıllık ücretli izinler bulunduğu cari yıl kullanılmalı ve bir sonraki seneye devretmemelidir. Uygulamada ise kullanılmayan ücretli izinler devredilmekte veya ücreti ödenmektedir. Ücretinin ödendiği kısım ilave bütçe kalemi olarak değerlendirilmelidir.
İşten ayrılan çalışanlara ödenecek kıdem ve ihbar tazminatları şirketin çalışan gücü planlamasına göre hesaplanarak bütçeye ilave edilmelidir. Toplu işten çıkarmalar da önemli bir bütçe kalemini oluşturacaktır.
Firmanın çalışanlarını gönderdikleri eğitim ve seminerler iki türlü maliyet oluşturmaktadır. Birincisi mevcut işini yapmadığı için iş kaybı ile birlikte kişinin bordro maliyeti, ikincisi katılmış olduğu eğitim ve seminerin maliyeti ile katılım sırasında harcanan ulaşım, konaklama gibi diğer maliyetlerdir.
Çalışanlara firmanın sağlamış olduğu araba, benzin yardımı, cep telefonu, bilgisayar gibi haklar diğer bütçe kalemlerini oluşturmaktadır.
Sendikalı işyerlerinde toplu sözleşmeden dolayı kişilere verilecek havlu, sabun gibi yan haklar personel bütçesine ilave edilecek diğer kalemleri oluşturmaktadır.
Prim ve ödüllendirme sonuçları çalışanlara direkt para olarak veya menfaat olarak verilmektedir. Para olarak verilecek rakamlar dönemine göre tahmini olarak bütçelenebilir. Örneğin; ciroya bağlı prim ödemesi yapılacak ise ciro belli olmadığı için rakam tahmini olarak belirlenecektir. Menfaat olarak verilecekler arasında sağlık kulübüne üyelik, alışveriş çeki, yurtdışı seyahat, yabancı dil öğrenmesi için ödenecek eğitim, ulaşım, konaklama bedelleri gibi kalemler olabilir. Bu kalemlerin parasal karşılığı bütçede yer almalıdır.
Çalışan bütçelerini otomasyon ile hazırlamak süreci kolaylaştıracaktır. Personel bütçesi hazırlamak için 2 farklı otomasyona ihtiyaç vardır. Birincisi SGK, vergi gibi tüm bordro hesaplamalarına giren kalemleri brüt ve net olarak hesaplayacak bütçe otomasyonuna, diğeri ise bordroya girmeyen diğer personel bütçesi kalemlerinin tamamının girildiği ve kişi bazında yansıtılmasını sağlayacak otomasyon olmalıdır.
Önemli konulardan bir tanesi de hazırlanan bütçenin tutarlığının ölçülmesidir. Yapılan bütçe ile gerçekleşen rakamların karşılaştırması yapılarak bütçenin doğruluk oranı ölçülmelidir. Gerçekleşen rakamlara en yakın tahmin edilen bütçeyi tutturmak için doğru öngörülerde bulunmak şirketlerde bütçelemenin kullanımını ve önemini arttıracaktır.
