Bireysel Emeklilik Sistemi BES 10. yılında 4 milyon katılımcıya ulaştı ve..

İşte tasarruf
Türkiye Sigorta Birliği (TSB) sektörün 10. yılı nedeniyle Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın katılımıyla İstanbul’da bir toplantı düzenledi. Toplantıya Hazine Müsteşarı İbrahim Halil Çanakcı, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürü Ahmet Genç, TSB Başkanı Recep Koçak, TSB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mete Uğurlu’nun yanısıra sektör temsilcileri katıldı.
Ali Babacan, BES’de bu yılbaşından itibaren devlet katkılı sisteme geçmeleriyle beraber ciddi bir ivme oluştuğunu belirterek, “2014 ve 2015 yılları BES’in daha hızlı büyümesi ve daha geniş kitlelere ulaşması gereken bir dönem olacak” dedi.
BES’in 10. yılında 7 bin kişinin bu sistem içinde emeklilik hakkı kazandığı bilgisini aktaran Babacan, BES’in hayat sigortası ile birlikte düşünüldüğünde ekonomi ve finans sistemi içinde önemli bir yeri tuttuğuna işaret ederek, devlet katkılı sisteme geçmeleriyle burada ciddi bir ivmenin oluştuğunu söyledi.
Ali Babacan, önceki uygulamada sadece vergi avantajı sağlanan dönemlere bakıldığında BES’e giren vatandaşların yüzde 35’inin bu teşvikten yararlanabildiğine dikkati çekerek, “Sistem içindeki vatandaşların yüzde 65’i ise herhangi bir teşvik alamıyordu. Yüzde 25 devlet katkısı ile beraber artık sistemdeki her bir vatandaşımız, çalışsın çalışmasın, mesleği ne olursa olsun, bu devlet katkısından, teşvikinden istifade edebiliyor. Dolayısıyla çok daha adil, kapsayıcı bir modeli bu şekilde başlatmış olduk” şeklinde konuştu.
BES’teki devlet katkısında vatandaşların yatırdığı her 100 lira için Hazine olarak 25 lirayı onların hesabına yatırdıklarını anımsatan Babacan, yılbaşından bugüne kadar 900 milyon lirayı aşan bir devlet katkısının hesaplara yatırıldığını söyledi ve “Öyle görünüyor ki bu sene yılbaşında bütçelediğimiz miktarın biraz üzerinde bir rakam gerekecek. Ama bütçedeki diğer yedek ödeme imkânlarından yaralanarak yılsonu itibarıyla kim ne yatırdıysa bunun yüzde 25’i herkesin hesabına yatmış olacak” dedi.
Babacan, 18 yaşından büyük tüm vatandaşların bu sistemden yararlanabildiğini ve sistemin çok daha geniş bir kitleye hitap edebildiğini ifade etti. Babacan hedefleri şöyle anlattı: “Öncelikle ülkenin uzun vadeli tasarruflarını artırırken ve ekonominin ihtiyacı olan uzun vadeli fonları sisteme entegre ederken, bir yandan da vatandaşların emeklilik dönemindeki refahını yükseltmek istiyoruz. Çalışırken, hali vakti yerindeyken kazandığının belli bir kısmını hem kendi ileri yaşları, hem de çocukları, torunları için bir kenara koymak; bir bakıma 'ak akçe' dediğimiz birikim kültürünü toplumumuzda tekrar hakim kılabilmeyi amaçlıyoruz.”

İsteyene faizsiz BES hizmeti
Geçen yılın ilk 10 ayında 332 bin kişinin BES’e yeni giriş sağladığını, devlet katkısına geçtikten sonra bu yılın aynı döneminde ise bu sayının 2 kattan fazla artarak 800 binin üzerinde vatandaşın sisteme girdiğini anlatan Babacan, toplam katılımcı sayısının 4 milyona çok yaklaştığını söyledi. Babacan, BES’in bu yılki performansının hem sektörün hem de kendilerinin bütçeyi yaparken ki tahminlerinin üzerinde olduğunu, bunun da herkesi sevindirdiğini dile getirdi. Babacan, buradaki tasarrufun niteliğinin uzun vadeli olduğunu vurgulayarak şöyle konuştu: “Bireysel emeklilik, banka hesabı gibi 'Parayı yatırayım yarın çekeyim' değildir. Öyle yapmanız da mümkün. Ama o zaman yüzde 25’lik devlet katkısından istifade etmek zorlaşıyor. Uzun vadeli tasarrufu, birikimi teşvik ettiğimiz bir sistem bu. Bu açıdan bakıldığında bu sistemin getirisinin de uzun vadeli hesap etmek gerekiyor. Türkiye gibi büyüyen bir ekonomide uzun vadeli getiriler de hep iyi olacaktır.”
Emeklilik fonların nerede nasıl değerlendirildiğine bakıldığında ise burada sermaye piyasası araçları, sabit getirili araçlar ve matadorbet giriş mevduatın var olduğunu aktaran Babacan, bunun  yanında faizsiz enstrümanlara dayalı seçeneklerin de olduğunu, bu açıdan bakıldığında çok geniş bir kitleye ve katılımcı yelpazesine hitap eden bir modeli oluşturduklarını aktardı. Babacan ayrıca Sermaye Piyasası Kurulu’nun emeklilik yatırım fonlarının portföylerinde yer alacak varlıkları çeşitlendirmiş durumda olduğunu dikkat çekti.

Vatandaşın birikimi Takasbank’ta
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, portföy yönetiminde rekabetin ve performansın artırılmasının da önemli amaçlarından biri olduğunu belirterek, “Burada fonların yıllık net getirisi önemli. Fon grubunun yıllık ortalama net getirisinin altında olan fonların yönetiminin belirlenecek kriterler çerçevesinde başka portföy yönetim şirketlerine devrinin de SPK tarafından talep edilmesinin önü açılmış durumda” açıklamasını yaptı.
Sisteme gerekli desteğin sağlanması için SPK’nın kayıt ücretleriyle ilgili indirime gittiğine de değinen Babacan, şu noktalara değindi: “BES'in bir başka önemli özelliği de vatandaşlarımızın birikmiş haklarının Takasbank nezdinde saklanmasıdır. Uzun vadeli bir sistemden bahsediyoruz. Olur ya Allah korusun, bundan 10-20 sene sonra bu şirketlerimizin herhangi biriyle ilgili bir sıkıntı yaşanması vatandaşlarımızın birikimine herhangi bir zarar vermeyecektir. Bireysel emeklilik şirketleri sadece aracılık fonksiyonunu yerine getiriyor. Asıl birikimin saklandığı yer Takasbank. Dolayısıyla merkezi bir şekilde bu haklar saklandığı ve korunduğu için sistem içerisinde şirketlerle ilgili sıkıntılı bir tabloda vatandaşlarımızın birikimi sağlam bir yerde garanti altında tutulmuş oluyor.”

Performansa dayalı kesinti
Babacan, bir başka önemli adımın da fonların performansının artırılması amacıyla fonların performansına dayalı bir kesinti uygulaması olduğunu ve bunun 1 Ocak 2014'te başlayacağını söyledi. Babacan, şöyle konuştu: “Tüm bu resme bakıldığında 2013 yılı BES açısından oldukça olumlu ve performansı yüksek bir yıl olarak kayda geçti. Biz inanıyoruz ki yakaladığımız bu ivme önümüzdeki dönemde de devam edecek. Sistemin tanıtımıyla ilgili yapılacak daha çok iş var. Sistemin dışındaki vatandaşlar üzerine anketler uygulanıp vatandaşlarımızın ne kadarının BES’ten ve devlet katkısından haberdar olduğunu ölçmekte fayda görüyorum. Henüz sistemde olmayan, bu sistemin faydalarının farkında olmayan geniş kitlelere de tanıtım için yoğun faaliyet gösterilmeli. 2014 ve 2015 yılları sistemin daha hızlı büyümesi, daha geniş kitlelere ulaşması gereken bir dönem olacak.”

Sektörde gidilecek çok yol var
Toplantıda konuşan Türkiye Sigorta Birliği (TSB) Yönetim Kurulu Başkanı Recep Koçak, Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) 2023 yılında 10-12 milyon arasında katılımcı sayısı ve 200-250 milyar lira fon büyüklüğüne ulaşmayı hedeflediklerini bildirdi. Koçak, sistemin bireylere ve ülke ekonomisine büyük katkıları olduğunu hatırlatarak şunları söyledi: “BES, bireylerin tasarruflarını teşvik ediyor ve bu tasarruflarla beraber onların emeklilik dönemindeki yaşam standardını koruma altına alıyor. Ekonomi açısından bakıldığında ise katkı paylarını tahsil eden şirketler bunları yatırıma yönlendiriyor. Bu yatırımlarla beraber sermaye piyasası daha fazla büyüme imkanı sağlıyor. Bireysel emekliliğin asıl katkısı ekonominin gerek duyduğu uzun dönemli fon ihtiyacını sağlamasıdır.”
Ülkelerin ekonomileri içindeki emeklilik fonlarının büyüklüğüne bakıldığında rakamların ABD’de 11.6 trilyon dolar, İngiltere'de 2.3 trilyon dolar ve Japonya’da 1.5 trilyon dolar civarında olduğunu aktaran Koçak, Türkiye’de ise bu rakamın 11.6 milyar dolar seviyesinde bulunduğunu kaydetti. Dünya genelinde Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içinde BES’in payının ağırlıklı ortalaması yüzde 77 iken, Türkiye’de devlet katkısından sonra bu rakamın geldiği noktanın yüzde 3.8 olduğuna işaret eden Koçak, rakamların Türkiye’nin BES’te gidecek daha çok yolu bulunduğunu gösterdiğini dile getirdi. Koçak, beklentileri olan ikinci basamak emeklilik sisteminin devreye girmesi ve gündemde olan kıdem tazminatı fonlarının da BES’te değerlendirilmesi haline bu büyüklüğün yaklaşık 400 milyar liraya ulaşacağını tahmin ettiklerini kaydetti.

Başarı hikayesi 10 yıl
TSB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mete Uğurlu ise BES’te geride bırakılan 10 yılda sistemin tüm aktörleri olarak bir başarı hikâyesi yazdıklarını söyledi. BES’in 10. yılında 4 milyon katılımcıya ulaştıklarını ve kumbarada 26 milyar lira biriktiğini aktaran Uğurlu, 2013’ün 10 ayında sistemdeki katılımcı sayısında 813 bin kişi, fon büyüklüğünde ise 4.7 milyar lira artış olduğunu söyledi. Katılımcıların devlet katkılı hesaplarında şu anda 956 milyon lira bulunduğunu belirten Uğurlu şu bilgiyi aktardı: “237 emeklilik yatırım fonu var. Bu fonlarda hisse senetlerine yatırım oranı yüzde 16’lara geldi. Diğer yatırım fonlarında bu oran yüzde 6’lar civarında. Sistemdeki bonoların ortalama vadesi 972 gün. Diğer yatırım fonlarında bu süreler henüz 4 ay civarında. Nominal ortalama getiride son 5 yılın OECD lideri, Türkiye emeklilik yatırım fonlarıdır. 10 yılda yüzde 255 nominal, yüzde 59 reel getiri var.”
Katılımcıların yüzde 69’unun 25-44 yaş aralığında olduğunu ve hedef kitleyi yakaladıklarını ifade eden Uğurlu, “Sistemden emekli olarak ayrılan katılımcı sayısı 7 bine ulaştı. Bu yılın sonuna kadar 6 bin kişi daha emekliliği hak ediyor durumda olacak. Şu anda da sistemde 4 bine yakın emekliliğini hak etmiş kişi var ama sistemin avantajlarından yararlanmaya devam ediyorlar. 56 yaş aslında bugün oldukça genç bir yaş; daha ileriki yaşlara kadar bu sistem içinde tasarruf etmek mümkün” değerlendirmesinde bulundu.

Fonların başarılı olan yönetimlere aktarılması
Toplantıda konuşan Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Dr. Vahdettin Ertaş, performansı belirlenen ortalamanın altında olan BES şirketlerinin yönettiği fonların yüzde 30’unun başka BES şirketlerine aktarılması ile ilgili “Yaptığımız kurul toplantısında performans hesaplamasının nasıl yapılacağı, hangi dönemleri içereceği ve karşılaştırma ölçütünün ne olacağı konusunda tebliği karara bağladık ve bu hafta içerisinde yayımlanmak üzere Resmi Gazete'ye yönlendireceğiz” dedi.
Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürü Ahmet Genç ise 2013 yılında BES katılımcılarının yüzde 20 daha fazla katkı payı ödediğini söyledi. Genç, şu anda katılımcı başına düşen ortalama aylık katkı payının 200 liraya yükselmiş durumda olduğu bilgisini verdi. Gelecek yıl BES’e 1 milyon 350 bin kişinin katılmasını beklediklerini kaydeden Genç, şu ana kadar vakıf ve sandıklarla ilgili çok büyük giriş olmasa da son zamanlarda hızlanma olduğunu dile getirdi. Vakıf ve sandıklardaki potansiyelin toplam 25 milyar lira, şu ana kadar aktarımın ise 500 milyon lira civarında olduğunu kaydeden Genç, bu rakamın hızla artmasını beklediklerini, söz konusu kurumlar için 2015 yılı sonuna kadar vergi kolaylığının da devam ettiğini anımsattı.

Vakıf Emeklilik sektörün ilk mobil şubesini açtı
Vakıf Emeklilik, Yıllık Hayat, Ferdi Kaza ve Bireysel Emeklilik ürünlerini yeni cep şubesi ile bireylerle buluşturuyor. Vakıf Emeklilik katılımcılarI artık her an her yerden internet şubesine direk cep şube üzerinden girerek, hesap hareketlerini ve fon performanslarını takip edebilecek ve yapmak istedikleri değişiklikleri kolayca ve hızlıca gerçekleştirebilecekler. Katılımcı olmayan bireyler ise muhtemel birikim tablosundan yaş, katkı payı, toplu ödeme tutarı ve planlarını seçerek emeklilik dönemlerinde sahip olacakları tahmini birikimlerini hesaplayabilecekler.
Vakıf Emeklilik Genel Müdürü Mehmet Bostan “Mobil internet kullanıcı sayısının 15 milyona ulaştığı günümüzde bizler de bireylerin hayatını kolaylaştırmak için bu yıl sektörde mobile yatırım yapan ilk şirketlerinden biri olduk. Yılın başında yeni BES ile ilgili tüm merak edilenleri sunduğumuz mobil uygulamamızdan sonra, şimdi de katılımcılarımızın tüm hesap hareketlerini takip ederek, işlemlerini gerçekleştirebilecekleri bir cep şubesi açtık”diye konuştu.

Garanti Emeklilik liderliğini sürdürmek istiyor
Garanti Emeklilik Genel Müdürü Cemal Onaran, BES’in 10 yılda beklentilerin üzerinde gelişim gösterdiğini belirterek, özellikle yılbaşında yürürlüğe giren yeni mevzuatın etkisiyle sektörün bu yıl altın yılını yaşadığını söyledi. Sektörün 2013 yılındaki büyük atılımında en önemli payı Garanti Emeklilik’in aldığını aktaran Onaran, şu bilgileri verdi: “Son 3 yıldır katılımcı sayısını en çok artıran şirket olarak ilk 10 ayda katılımcı sayımızı 139 bine çıkardık. Ve bu performansımızla Şubat ayı itibarıyla katılımcı sayısında sektör liderliğini elde ettik. Ekim sonu itibarıyla 750 bin katılımcıya ulaştık. 4.0 milyar TL’yi aşan fon büyüklüğümüzle de pazarın en büyük oyuncularında biri olmayı sürdürüyoruz.” Onaran, yılın son çeyreğinde ve özellikle 2014 yılında gündemlerinde yeni projeler olacağını açıkladı. Onaran, konuya ilişkin şu bilgileri verdi: “Satış ve hizmet modellerimizi müşteri merkezlilik çerçevesinde geliştirmek ve müşterilerimize sunduğumuz tüm hizmet noktalarını sürekli iyileştirmek öncelikli planlarımız arasında. 2014 yılında hizmetlerimizi müşterilerimize teknolojik yeniliklerle sunmaya devam edeceğiz. Diğer yandan, yeni hayat sigortası ürünlerimizi de hayata geçireceğiz.”
2013 yılındaki devlet katkısı, katılımcıdan alınan kesintilerin azalması, stopajın sadece getiriden ödenmesi gibi yeni yasal düzenlemelerle sektörün 2013’te çok hızlı büyümesini sağladığını hatırlatan Onaran, orta ve uzun vadede; kıdem tazminatı fonunun bireysel emeklilik sistemine aktarılması, zorunlu mesleki emeklilik gibi düzenlemelerle sektörün şimdikinden çok daha hızlı büyümesini öngördüklerini belirtti. Onaran, şu bilgileri verdi: “Ayrıca; 2013 yılında yürürlüğe giren yeni mevzuat ile müşterilerimize alternatif dağıtım kanallarından sunduğumuz ürün ve hizmetlere “uzaktan satış” da eklendi. Biz teknolojiye en çok yatırım yapan ve müşterilerine teknolojik her türlü hizmeti ilk sunmayı hedefleyen bir şirket olarak uzaktan satış kanalımızda da çalışmalarımızı hızla devam ettiriyoruz, bu kanala özel etkinleştirme kampanyaları düzenliyoruz. Ancak sektör olarak kabul etmeliyiz ki  bu konuda henüz emekleme aşamasındayız. Uzaktan satışın daha etkin bir kanal haline gelmesini sağlayacak planlamalar yapılması tüm sektörün büyümesini hızlandıracaktır.”

Anadolu Hayat Emeklilik, 5 milyar TL’yi aştı
Anadolu Hayat Emeklilik, fon büyüklüğünde ulaştığı yüksek büyüme rakamı ile pazar payını büyütmeye ve sistemdeki lider pozisyonunu güçlendirmeye devam ediyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin 25 Ekim 2013 itibarıyla açıkladığı verilere göre, Anadolu Hayat Emeklilik yüzde 20 pazar payı ile fon büyüklüğünde 5 milyar TL’yi aşan ilk emeklilik şirketi oldu. Şirketin ulaştığı fon büyüklüğü ile ilgili bir değerlendirme yapan Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu şunları söyledi: “Onuncu yaşını kutladığımız sistemde, 25 Ekim itibarıyla fon büyüklüğümüzün 5 milyar TL’yi aştığını; müşterilerimizin hesaplarında bulunan 168 milyon TL devlet katkısı tutarı da dahil edildiğinde, yönetilen fon büyüklüğümüzün 5.2 milyar TL düzeyine ulaştığını görüyoruz.”
Uğurlu, bu yılın sonunda 4 milyonu aşacak olan sistemdeki toplam katılımcı sayısının, önümüzdeki 10 yılda 3 katına ulaşacağına inandıklarını söyledi.

10. yılında BES’in gelişimi
- Son 10 ayda katılımcı sayısında 818 bin kişi artış: yüzde 26
- Son 10 ayda fon büyüklüğünde 4.7 milyar TL artış: yüzde 23
- Katılımcıların Devlet Katkısı Hesabında: 956 milyon TL
- 237 EYF var ve hisse senedine yatırım oranı:  yüzde 16
- Sistemdeki bonoların ortalama vadesi: 972 gün, 2.7 yıl
- Nominal ortalama getiride son 5 yılın

OECD lideri
- 10 yılda yüzde 255 nominal, yüzde 59 reel getiri
- Katılımcıların yüzde 69’u 25-44 yaş aralığında
- Emekli olan katılımcı: 7 bin
- 2013 sonuna kadar emekliliği hak edecek katılımcı: 6 bin

Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) verilerine göre Bireysel Emeklilik Sistemi’nde katılımcıların yüzde 35’ini 25-34 yaş aralığı oluşturuyor. 35-44 yaş aralığındaki orta yaş grubu yüzde 34 ile ikinci sırayı alırken, 45-55 yaş aralığı yüzde 19 ile üçüncü, 25 yaş altı yüzde 6.2 ile dördüncü sırada yer alıyor. Sisteme en düşük katılımı ise yüzde 5 katılım ile 56 yaş ve üzeri kişiler gösteriyor. Bölgesel anlamda sisteme en fazla katılımcı ise nüfusun yoğun olduğu İstanbul’dan. Yüzde 30.6 oranıyla birinci sırada yer alan İstanbul’u, yüzde 9.4 ile Ankara, yüzde 7.7 ile İzmir ve yüzde 4.5 ile Antalya izliyor. Yüksek katılım oranıyla ilk 10’da yer alan diğer iller ise Bursa, Adana, Kocaeli, Muğla, İçel ve Konya olarak sıralanıyor.

BES (01.11.2013 EGM verileri)
Katılımcı fon tutarı           25 milyar 89 milyon TL
Devlet katkısı fon tutarı               956.3 milyon TL
Şirket katılımcıları toplamı           3.946. 468 kişi
Katkı payı tutarı                               20.9 milyon TL
Yatırıma yönelen tutar                   20.5 milyon TL