İstanbul gibi devasa bir metropolün sınırları içerisinde ve oldukça merkezi bir lokasyonda hızlı bir gelişim süreci yaşayarak yatırımcının ve girişimcinin ilgi odağı olan Beylikdüzü OSB, ‘BUTİK’ kavramıyla sanayicisine; eksiksiz alt ve üst yapı, problemsiz yönetim anlayışı, çevreyle dost bir üretim alanı sunuyor.
Beylikdüzü OSB yapı yönünden şu üç sanayi kooperatifinin ortaklaşa geliştirdikleri bir projedir:
- S.S.İstanbul Birlik Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi,
- S.S. İstanbul Beylikdüzü Mermer Sanayicileri Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi,
- S.S. İstanbul Bakır ve Pirinç Sanayicileri Toplu İşyeri Yapı Kooperatifi.
Kooperatif yerleşkelerinin kuruluşunun belli bir aşamasında, 2002 yılında OSB statüsü kazanan Beylikdüzü OSB, büyük, orta ve küçük yatırımcının ortak kurumsallığı olarak katılımcısına geniş bir yelpazede hizmet veriyor. Tamamen sanayicilerin kendi imkanlarıyla 5-6 yıllık bir uğraşın sonucunda kurulan Beylikdüzü OSB’nin hızlı gelişiminin temel nedenini ise esas itibarıyla lojistik avantajı oluşturuyor. Zira ulaşım –trafik değil– belki de İstanbul OSB’leri arasında en kolay olanı. Çünkü Beylikdüzü OSB, Ambarlı Limanı’na 5 km, E5 Karayolu’na 100 metre, TEM Otoyolu’na 10 km, Atatürk Havalimanı’na 15 km mesafede yeralıyor. Bilindiği gibi bu lojistik değerler günümüzde OSB’ler açısından çok önemli ve stratejik bir katmadeğer kaynağı anlamına geliyor.
Beylikdüzü OSB’nin fiziki koşullarında ise; 755 dönüm arazi üzerinde Mermerciler Sanayi Sitesi, 539 dönüm arazi üzerinde Bakır ve Pirinç Sanayiciler Sitesi ile 235 dönüm arazi üzerinde Birlik Kooperatifi yeralıyor.
Mermerciler Sanayi Sitesi; 1985 yılında Arsa Ofisi tarafından kamulaştırılan alanda Haliç havzasında bulunan Alibeyköy ve Kağıthane dere yataklarındaki mermer fabrikalarını şehir dışına taşımak amacıyla kuruldu.
Bakır ve Pirinç Sanayi Sitesi ise Topkapı ve civarındaki bakır-pirinç fabrikalarının toplu halde şehir dışına taşınması gayesiyle Arsa Ofisi tarafından kamulaştırılan alanda kuruldu.
Birlik Küçük Sanayi Sitesi ise çeşitli iş kollarındaki küçük esnafın ortak bir alanda hizmet vermesi amacıyla oluşturuldu.
Günümüzde OSB’de ihtisas bir alan bulunmuyor. Mermerciler Sanayi Sitesi’nde fiili olarak mermer işi yapan firma sayısı 20 civarında. Bakır ve Pirinç Sanayi Sitesi’nde ise 5-6 firma ancak bu sektörde hizmet veriyor. Karma nitelikteki OSB’de 1000 firma faaliyet gösteriyor.
OSB’de sanayi parseli sayısı 249, diğer parsel sayısı 60, inşaatı devam eden parsel sayısı ise 7 adet.
Beylikdüzü OSB Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Keleşoğlu, OSB’nin en köklü sanayicilerinden biri. Aynı zamanda da bölgenin kuruluşundan bu yana fiili olarak yönetimde yer almış bir isim. Ayrıca 1994 ve 2000 yılları arasında Yakuplu Belediyesi’nde Meclis Üyeliği ve Encümenlik de yapan Adnan Keleşoğlu, 2002 yılından bu yana da OSB yönetiminde çalışmalarını sürdürüyor.
Keleşoğlu 2006’dan bu yana da Mermerciler Sanayi Sitesi Yönetim Kurulu Başkanı. Geçmişten günümüze OSB’nin gelişimini yakından gözlemleyen bir isim olan Adnan Keleşoğlu, Türkiye’nin en hızlı yapılaşmasını tamamlamış, OSB yapısıyla da bölge sanayicisinin gelişimine katkı sağlamış bir OSB olduklarını belirtiyor ve şunları söylüyor: “Günümüzde nakliye, hem üretim hem de pazarlama aşamasında firmaların rekabet gücüne doğrudan tesir eden en önemli unsurlardan biri haline gelmiştir. Bölgemizin, nihai tüketicinin en yoğun olduğu İstanbul’da ve şehir içi ulaşımının en kolay olduğu bölgelerden birinde yeralması başlı başına bir avantajdır. Bu nedenle bölgemiz yüzde 95 doluluk oranına ulaşarak Türkiye’de bu konudaki en önde gelen OSB’lerden biri olmuştur.”
Beylikdüzü OSB, sanayicisinin yanında
Beylikdüzü OSB’nin altyapı çalışmaları tamamen bitmiş durumda. Elektrik, su, doğalgaz, telekomünikasyon gibi altyapı konularında tüm tesisler hazır durumda ve kullanılıyor. Yolların tamamı asfalt kaplama olup kanalizasyon, yağmur suyu hatları ve arıtma tesisleri DKKR alınmış halde işletiliyor. OSB’de yerelde kooperatifler bağımsız bir şekilde faaliyetlerini yürütüyor. OSB Yönetimi ise ağırlıklı faaliyetlerin koordinasyonundan sorumlu. Adnan Keleşoğlu, “Elektrik, su dışarıdan hizmet aldığımız altyapı hizmetleri. OSB ruhsat ve iskan alanında sanayicisine hizmet veriyor. OSB olarak en büyük artımız sanayicimizin işini hızlandıracak noktada hizmet veriyor olmamızdır. Bu nedenle boş alanı ve genişleme alanı bulunmayan bir OSB’yiz” diyor.
Kooperatif ve OSB birlikteliğinin
Kooperatiften OSB’ye dönüşüm her zaman sıkıntılıdır. Beylikdüzü OSB de bu sıkıntıyı yaşayan OSB’lerden biri. Adnan Keleşoğlu, sıkıntılarını şöyle anlatıyor: “Bakanlık bizi OSB yaparken mevcut halimizle bu kararı aldı. Çünkü OSB’lerin imar yapısı farklı, kooperatiflerin daha farklıdır. Bakırcılar Sanayi Sitesi’nde binaların emsali 2 iken Birlik ve Mermerciler Sanayi Sitelerinde bu oran 1.20 olarak görülüyor. Dolayısıyla da bölgemizde dikey yapılaşma oluşuyor. OSB Yasası tüm OSB’leri kapsayarak ortak bir nokta belirleyebiliyor ama kooperatiflerde bu oranı belirlemek zor. Dolayısıyla Beylikdüzü OSB’de yaşanan temel sıkıntı yer darlığı olmuştur.”
Emsal büyümesi: Keleşoğlu, aynı zamanda kişisel olarak da emsal büyümesine karşı olduğunu belirtiyor. Sanayi bölgelerinin belirli standartları olması gerektiğini ifade eden Keleşoğlu, “Sanayi çok katlı binalarda yapılmaz. Verimli bir üretim için sanayinin yatay yapılaşmada olması gerekir. Bölgemizde 5-6 katlı binalar var. Bu durum sıkıntılıdır ve emsal aynı zamanda altyapı, trafik gibi yapılarda sıkıntıya neden olur” diyor.
Adnan Keleşoğlu, aynı zamanda bölgenin yer sorununa çözüm sağlamak adına yürüttükleri çalışmayı da şöyle anlatıyor: “OSB kurulmadan önce yapı emsalleri artırılarak kabuğuna sığmayan sanayicimizin tesislerini büyütmeleri sağlanmış, revizyon imar planı yapılarak birçok sanayicimizin imar durumu sorunu çözülmüştür.”
İstihdamda hedef 40 bin
Beylikdüzü OSB’de yılda yaklaşık olarak 500 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiriliyor. İhracat ağırlıklı Avrupa Birliği ülkeleri, Rusya, Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Çin’e yapılıyor. İstanbul Sanayi Odası’nın Türkiye’nin en büyük 500 sanayi şirketi sıralamasına Beylikdüzü OSB’den 3 firma giriyor.
OSB’de bugün yaklaşık olarak 25 bin kişi istihdam ediliyor. Boş parsellerin doldurulması ve firmaların kapasite kullanım oranlarının artması neticesinde bu sayının 35-40 bine ulaşması hedefleniyor. Bölgede yabancı sermayeli 15 şirket faaliyet gösteriyor.
Beylikdüzü OSB’desektörel dağılım:
1- Plastik sanayi
2- Tekstil sanayi
3- Elektrikli ve elektriksiz makine sanayi
4- Kimya sanayi
5- Demir dışı metal sanayi
6- Madeni eşya sanayi
7- Mermer sanayi
8- Gıda sanayi;
9- Elektronik sanayi
10- Ticaret ve hizmet sektörü
Trafik en önemli sıkıntı
Beylikdüzü OSB kurulduğu yıllarda bölgede konut alanı bulunmuyordu. Kooperatiflerin kuruluş gayesi de İstanbul’daki farklı iş kollarının şehir dışına çıkarılması koşulu olması nedeniyle Beylikdüzü şehir dışı olarak belirlenmiş bir alandı. Ancak İstanbul’un gelişim hızından en fazla etkilenen ilçe Beylikdüzü olur. Gelişimin yaşattığı yer darlığı sıkıntısı bir tarafa, trafik temel sıkıntı olarak dikkat çekiyor. Adnan Keleşoğlu “Bölgemiz her açıdan gelişimini tamamlamıştır. Ancak bölgemizin 3 sanayi sitesinin sonradan biraraya gelmesi nedeniyle altyapılarının farklı farklı çalışması, bölge içi ulaşım sisteminin bir bütünlük sağlamaması gibi nedenlerle sıkıntılar yaşanmaktadır” diye konuşuyor.
Beylikdüzü’nün konutlarla çevrilmiş bir sanayi bölgesi olduğunu hatırlatan Keleşoğlu şehiriçi trafiğin de OSB içinden geçmesinin sıkıntıya neden olduğunu belirterek, temel neden olarak planlamayı gösteriyor: “Biz bölgeye geldiğimizde boş bir arazide yapılaşmamızı sağladık. Etrafımız boştu ve genişleme alanımız mevcuttu. Hatta bir tane bile konut projesi bölgemizde yeralmıyordu. Planlamanın yanlışlığından kaynaklı olarak sanayiye verilen bir alan konuttan korunmadı. Limanın genişleme alanı konuta açıldı. En büyük hata da bu oldu. Şu anda Beylikdüzü’nün nüfusu 250 bin. İleriye dönük hedef ise 500 bin. Artık gerisini siz düşünün.”
Enerji için yatırım şart
Beylikdüzü OSB’nin elektrik ihtiyacı BEDAŞ tarafından karşılanıyor. Satış tarifeleri kurumun uyguladığı tarifelerdir. Firmaların çok büyük bir kısmı üretimde elektrik enerjisi, küçük bir kısmı ise doğalgaz kullanıyor. Bölgede ciddi bir enerji problemi yaşanıyor. Sorunun nedeni hızlı yapılaşma. Mevcut enerji hatları talebi karşılamakta yetersiz kalıyor. Keleşoğlu, BEDAŞ’ın bir şalt sahası yaparak sorunu çözmek istediğini aktarıyor: “Belediye şalt sahası için araziyi verdi. Eylül ayında ihalesi olacak. Daha sonra bölgenin ihtiyacının karşılanacağını düşünüyoruz.”
Adnan Keleşoğlu, “Elektrik, doğalgaz ve su şebekelerinin ilgili kurumdan devralınarak dağıtımının OSB’miz tarafından yapılması konusundaki çalışmalarımızı henüz tamamlayamadık. En büyük eksiğimiz budur” bilgisini veriyor.
Bölgenin ihtiyacı meslek okuludur
Beylikdüzü OSB’nin diğer OSB’lerle ortak yaşadığı sıkıntılardan biri de nitelikli eleman. OSB’lere okul yapabilme hakkının tanınması bölge için büyük bir avantaj gibi gözükse de yer sorunu bir türlü çözülmüyor. Aslında yaklaşık 4 yıl önce Mermerciler Sanayi Sitesi bünyesinde yeralan 7 bin 800 metrekarelik bir alan okul yapılması gayesiyle maliyeye devredilmiş. Yaptıkları devretmeyi şu an ‘kötü bir fikirdi’ diye nitelendiren Adnan Keleşoğlu, “Yasa çıkmadan önce bu kararı almıştık. Bölgemize okul yapılması en büyük arzumuzdu. Ancak aradan geçen zaman içerisinde okul kurulması için İl Özel İdaresi çalışmalara başlasa da ihaleyi verdiği şirketin iflas etmesiyle sorun başladı. Halen daha okul yapılabilmiş değil. Yeniden ihale açılacakmış” bilgisini veriyor.
Mevcut hallerinde kanun olarak okul kurma hakları olduğunu dile getiren Keleşoğlu, ancak emsallerin yine burada karşılarına sıkıntı olarak çıktığını duyuruyor. Keleşoğlu, “Bakırcılar Sanayi Sitesi’nde okul kuracak binalarımız var. Ancak kanun boş alanda okul kurulmasını istiyor. Ancak bölgemizde boş bir alanımız bulunmuyor. Sanayi parsellerine okul yapılması uygun bulunmuyor. Oysa 2-3 tane okula uygun güzel binalarımız var” diyor.
Verdikleri araziyi Maliye Hazinesi’nden geri almanın sıkıntılı olduğunu ifade eden Keleşoğlu, bölgenin meslek okuluna kavuşmasının en büyük istekleri olduğunu aktarıyor. Keleşoğlu, Beylikdüzü OSB’nin sosyal imkanlarını ise şöyle anlatıyor: “OSB’mizde 1 adet mesleki eğitim merkezi, 2 adet cami, otoparklar, katılımcılara ait hizmet ve destek alanlarında banka şubeleri, restaurantlar, dershaneler, kafeteryalar vs. donatı alanları bulunmaktadır. Revizyon imar planıyla bir adet sağlık tesisi alanı ihdas edilmiş, bir adet mesleki eğitim alanı daha ayrılmış olup inşaatı devam etmektedir.”
Kooperatiflerin var OSB’nin yok
Günümüzde OSB’lerin sosyal tesisleri üzerinden kendi kaynaklarını yaratması önemli. Birçok OSB, üyelerinden de aidat almadan faaliyetlerini yürütmenin planlarını veya çalışmalarını yapıyor. Beylikdüzü OSB’nin, kooperatif yapısından OSB’ye dönüşmesinden kaynaklı olarak herhangi bir sosyal tesis alanı bulunmuyor. Kooperatiflerin ise kendi mülkleri gelir sağlayacak şekilde işletilebiliyor. Her kooperatifin kendi bütçesi olduğunu ve yatırımlarını kendilerinin gerçekleştirdiğini hatırlatan Adnan Keleşoğlu, “Sadece OSB olarak ruhsat ve iskan verme gibi durumlardan gelir sağlıyoruz. Aynı zamanda altyapı kullanım gelirlerimiz var. Yeni bir arayış içerisindeyiz. Bölgemizdeki GSM operatörlerinin baz istasyonlarından kullanım hakkı almak istiyoruz. Bu kaynak bütçemize göre iyi bir gelir sağlar” diye konuşuyor.
Arıtmada sıkıntı yok
Beylikdüzü OSB’de Bakır ve Pirinç Sanayi Sitesi ile Birlik Sanayi Sitesi’nin arıtma tesisleri bulunuyor. Mermerciler Sanayi Sitesi ise firmaların kendilerine ön arıtma tesisi yaptırarak İSKİ’nin ortak arıtma tesisinden faydalanıyor. Keleşoğlu, çevreyi kirletecek iş kollarının üretimine izin vermediklerini dile getiriyor.
Beylikdüzülü sanayicinin sıkıntısı
Adnan Keleşoğlu’na göre günümüzdeki ekonomik tabloda genel anlamdaki sanayicinin ortak sıkıntıları var. Bunlar da enerji maliyetinin dünyanın en yükseklerinden olması, sert bir şekilde yükselip düşen döviz kurları, bürokrasi, özellikle Ar-Ge ve istihdam konularında verilen teşviklerin çok yetersiz olması, üretimde kullanılacak ara eleman bulmakta sıkıntı çekilmesi olarak sıralanabilir. Ayrıca Beylikdüzü OSB’nin bölge firmalarını büyüten bir yapısı da var. Küçük ölçekli birçok kuruluşun Beylikdüzü OSB’ye geldikten sonra orta ölçekli olarak varlığını devam ettirdiğini kaydeden Keleşoğlu, “Niteliği yüksek bir sanayi profilimiz var. Birlik Sanayi Sitesi dışındaki alanlarda da ağırlıklı orta ölçekli üreticiler faaliyet yürütmektedir. Ayrıca ihracat ağırlığı olan, niş alanda üretim yapan birçok firmamız var” diyor.
İtfaiye birimi bölgeye avantaj
Sanayici alanlarında itfaiye birimi olmazsa olmazlar arasındadır. Olası tehlikelere karşı OSB içinde birim kurulması önceliklidir. Beylikdüzü OSB Yönetimi de bu ihtiyacı öngörerek İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yer tahsisinde bulunmuş. Büyükşehir İtfaiye Birimi 3 araçlık filosuyla sanayiye hizmet veriyor.