Asya ve Avrasya istikametine bakarken çok özel bir önemle ele almamız gereken ülkelerden biri de Kazakistan’dır. Küresel ekonominin güçlü dinamikleri arasındadır ve politik itibarı hem Batı’da, hem de Asya’da çok yüksektir. Türkiye’den giden yatırımcı Kazakistan’da kendisini kendi ülkesindeymişçesine güven içinde hissedebilmektedir. Türkiye-Rusya ilişkilerinin yeniden düzelme sürecine girdiği bugünlerde gözümüzü Kazakistan’a dikmemiz yararlı olacaktır.
Lojistik: Kazakistan’ı Avrasya planında önemli kılan, öncelikle jeopolitiği ve lojistiğidir. Türkiye’nin yaklaşık 3.5 katı büyüklüğünde bir ülkedir. Ülkenin sınır komşuları Çin (1533 km), Kırgızistan (1051 km), Rusya (6846 km), Türkmenistan (379 km) ve Özbekistan’dır (2203 km). Kazakistan’ın Aral Gölü’ne 1.070 km’lik ve Hazar Denizi’ne 1.894 km’lik sınırı da bulunmaktadır. Sınır komşumuz sayılır.
Coğrafyası: Kazakistan’ın 7000’den fazla akarsuyu bulunmaktadır. Nehirleri Kuzey-Güney yönlüdür ve nehir taşımacılığı güçlüdür. Ülkede irili ufaklı 48 bin göl bulunmaktadır. Kazakistan’da dört büyük baraj vardır ve karasal iklim hakimdir.
Ekonomi performansı: 1999-2014 yılları arasında gözlenen hızlı ekonomik büyüme istihdam artışını tetiklemiş ve yaşam standardını yukarı çekmiştir. Yıllık ortalama işsizlik oranı 1999 yılında yüzde 13.5 iken 2014 yılında yüzde 5.2’ye gerilemiştir. Müteahhitlik hizmetleri sürekli büyüme göstermektedir. Petrol sektörü ile ivme kazanan ekonomik büyümenin etkileri başta hizmet sektörü olmak üzere diğer sektörlere de yansımıştır. Hizmet sektörü ülkede en fazla istihdam sağlayan sektör konumundadır. Kazakistan yabancı işgücü istihdamında kota uygulamaktadır. Kotalar devlet tarafından her yıl yeniden belirlenmektedir. Ülke ekonomisi büyük ölçüde petrol ihracatı gelirlerine dayalıdır. Ülkenin rezerv seviyesi Hazar Denizi’ndeki yeni bulunan rezervler ile birlikte giderek artış göstermektedir. Sanayi sektörünün GSYİH içindeki payı yüzde otuzlara ulaşmıştır. Metal işleme ve çelik üretimi önemli sektörlerdir. Reel ücretlerdeki artış da olumlu etkilerini göstermeye başlamış olup, tüketim malları ithalatı artış eğilimine girmiştir.
Ekonomik vizyonu: 2003-2015 yılları için uygulamaya konulan Yenilikçi Sınai Kalkınma Programı, ekonomide sektörel çeşitlendirme sağlamayı ve uzun vadede hizmet ve teknoloji sektörleri bakımından güçlü bir ekonomi yaratmayı amaçlamaktadır. Kazakistan’ın 2030 Stratejisi ise ulusal güvenlik, siyasal istikrarın sağlanması ve sağlamlaştırılması, ülkeye yabancı yatırımların çekilmesi ve buna dayalı gelişme sağlanması, halkın sağlık ve eğitiminin iyileştirilmesi, enerji kaynaklarının etkin kullanımı, ulaşım ve telekomünikasyon altyapısının geliştirilmesidir.
Yatırım ilişkileri: Kazakistan, ülkemizin Orta Asya Türk Cumhuriyetleri içinde en fazla yatırımlarının bulunduğu ülkelerden biridir. Ülkedeki Türk yatırımlarının toplam tutarı 1.8 milyar doları aşmış durumdadır. Ülkedeki Türk şirketlerinin faaliyetleri ticaret, telekomünikasyon, otel işletmeciliği, süpermarket işletmeciliği, müteahhitlik, petrol ürünleri ve gıda imalatında yoğunlaşmıştır. Türkiye, Kazakistan’ın maden çıkarma sektöründe faaliyet gösteren 10 büyük yatırımcı ülkeden biridir.
İhracat potansiyelimizin yoğunlaştığı sektörler:
Sanayi ürünleri: İnşaat malzemeleri, inşaat ve maden makineleri, oto yan sanayi ürünleri, gıda işleme ve paketleme makineleri, ambalaj malzemeleri, tıbbi cihazlar ve ilaçlar, mobilyalar, elektrikli makineler, kablo ve teller, hazır giyim, hijyenik kağıt ürünleri, temizlik malzemeleri.
Gıda sanayi ürünleri: Meyve ve sebze suyu konsantreleri, konserve meyve ve sebzeler, unlu mamuller, çay, margarin, bulgur, irmik, zeytinyağı ve fraksiyonları, dondurmalar, şekerli ve çikolatalı mamuller, mayalar, salça.
Türkiye-Kazakistan dış ticareti
Türkiye’nin Kazakistan ile dış ticareti, potansiyelin çok altındadır ve son beş yıl itibarıyla aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi gerçekleşmiştir:
YARARLI ADRESLER
T.C. Astana Büyükelçiği:
Tel: (+7 7172) 704 704 Faks: (+7 7172) 224 331
E-posta: embassy.astana@mfa.gov.tr
Ticaret Müşavirliği
Tel: (+7 7172) 704 672-73 Faks: (+7 7172) 224 367
E-posta: astana@ekonomi.gov.tr
Web sitesi: www.musavirlikler.gov.tr