Demek ki işsizlik birkaç ay içinde görünür biçimde azalacak, yatırımlar artacak, üretim çoğalacak… Türkiye 2002 yılında, ekseninde AB üyelik süreci olan ekonomik büyüme ve kalkınma hamlesi başlatmıştı. Bu hamle 13 yıl başarıyla sürdürüldü. Türkiye ‘Orta Gelir’ seviyesinin üst sınırını yakaladı. 2015 yılında küresel ekonomik büyüme yavaşladı. Dünya ticareti daraldı. Türkiye’nin ihracatı görece daraldı. Bu nedenle gerileme gösterdi. Özel kesimin yatırım eğilimi zayıfladı. İç piyasa canlılığı azaldı.
2016 yılı, 15 Temmuz’da Türkiye, başarısız bir askeri darbe girişimi yaşadı. Darbe girişimi siyasi sonuç doğurmadı ama Türkiye’nin gelişmesine vurulmuş ağır bir “ekonomik darbe” niteliği kazandı. O kadar ki; askeri darbe girişimi ile Türkiye’nin ekonomik sorunları, birbirinden bağımsız konuşulamaz oldu.
2016’nın ikinci yarısında TL/Dolar kuru makası aşırı oynaklık kazandı. Doğal olarak “belirsizlik” başgösterdi. İhracatımız daha da geriledi. Yıl toplamında turizm sektörü yüzde 30 küçüldü.
Ekonomik büyüme öngörüsü 2.8 seviyesine düştü. Piyasaya güven geriledi. 2017 Ocak ayı sonuna gelindiğinde işsizlik oranı yüzde 12.1’e yükseldi. Genç işsiz oranı ise yüzde 20’nin üstünde ölçüldü.
Durum Hükümet ve iş dünyası tarafından “alarm” olarak değerlendirildi.
Bu bağlamda siyasetin gündemi ekonomi ile doldu.
15 Temmuz 2016 hain darbe girişiminden itibaren geçen 7 ayda Hükümet destek ve teşvik sistemini yenilemiş, adeta her gün yeni bir ekonomik kararla piyasayı destekler bir pozisyon edinmişti. Bu noktada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk iş dünyasına “İstihdam Seferberliği” çağrısında bulundu.
Çağrı bütün ülkeyi ve bütün ekonomik sektörleri kapsıyordu.
“İstihdam Seferberliği” çok boyutludur; işsizliğin yapay önlemlerle azaltılması anlamına gelmez, bu zaten mümkün değildir. “İstihdam Seferberliği” yatırımı, üretimi, ihracatı artırmayı ve iç piyasayı genişletmeyi de kapsar; bu nedenle aynı zamanda bir tür “ekonomik seferberlik” anlamını taşır, A’dan Z’ye herkesi ve hepimizi ilgilendirir.
Bu amaçla iş dünyamızın 400 bin üyeli en güçlü örgütü olan TOBB’un evsahipliğinde, Ankara’da Türkiye Ekonomi Şurası toplandı. Şura devlet ile iş dünyasını buluşturdu kurumsal temsil manasında tüm Türkiye katılımını sağladı.
Dergimiz okurlarını yakından ilgilendiren Türkiye Ekonomi Şurası’nın kürsü tutanaklarını yayınlamayı görev saydık.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan
Şura konuşmasında Erdoğan güncel durumu bir ‘beka sorunu’ olarak tanımladı: “Yaşadıklarımız ve ortaya çıkan hakikatler bize, FETÖ, DEAŞ, PKK gibi terör örgütlerinin başını tamamen ezmeden güvenle ve tam kapasiteyle yolumuza devam etmekte zorlanacağımızı gösteriyor" dedi.
Erdoğan, Türkiye’yi zora sokan küresel manipülasyon odaklarına da dikkat çekerek, "Dünyadaki kredi derecelendirme kuruluşlarının iradesi, bu topluluğun iradesinin üzerinde değildir, olamayacaktır. Yeter ki biz dik duralım, sağlam duralım. Şu değerlendirme kuruluşu, bu derecelendirme kuruluşu, bu milletin girişimcisinin kaderini belirleyemez" diye konuştu.
“İstiklal mücadelesi veriyoruz”
Ekonomiyle ilgili her adımı geniş kesimlerin görüşlerini alarak attıklarını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye Ekonomi Şurası’nın da zaten böyle bir istişare için toplandığını söyledi. Erdoğan, iş adamlarının ülkeye, şehirlere, sektörlere ilişkin görüşlerinin daima değerli olduğuna ve olacağına işaret etti.
Türkiye'nin son 14 yılda 3 kat büyümesinin de yapılan istişarelerin büyük katkısıyla mümkün olabildiğini ifade eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, Şura ile birlikte ve bundan sonra yapılacak işbirliğinin 2023 hedefleri doğrultusundaki yürüyüşü hızlandıracağının altını çizdi ve şöyle konuştu: "Sizlerden FETÖ ihanet çetesinin ülkemizin her yerinden olduğu gibi iş dünyasından da temizlenmesi hususunda daha fazla hassasiyet göstermenizi özellikle milletim adına bekliyorum. Bu bakımdan sadece kendiniz için değil ülkeniz, milletiniz, özellikle de gelecek nesiller için yürütülen mücadeleye destek vermeniz şarttır. Ülkemizin ve milletimizin müreffeh, huzurlu, güçlü geleceği için bugüne kadar yaptıklarınız için her birinize ayrı ayrı şükranlarımı sunuyorum.
Artık şu gerçeği 80 milyon vatandaşımızın tamamının gördüğüne inanıyorum, Türkiye sınırları içinde ve dışında yaşanan gelişmeler sebebiyle tarihinin en kritik mücadelelerinden birini veriyor.Buna ‘yeni istiklal mücadelesi’ diyoruz. Çünkü bugün yaşadıklarımızı ancak Çanakkale ve Kurtuluş Savaşımız’la mukayese edebiliriz. Sınırlarımızdan ekonomimize, huzurumuzdan refahımıza kadar her alanda yoğun saldırı altındayız."
"Ekonomik terör" karşısındayız
Türkiye'nin Ortadoğu ve Kuzey Afrika ile ilişkisini fiilen kesmeye yönelik Suriye ve Irak'ta bir terör koridorunun inşa edilmeye çalışıldığını söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “terör” kavramına şöyle açıklık getirdi: “Tüm terör örgütleri kullanılıyor, gizli veya açık destekleniyor. Aynı terör örgütleri malum merkezlerden aldıkları güçle ülkemizde de eyleme yönlendiriliyor. Ülkemizin güvenliğinden öte istiklalini ve istikbalini hedef alan bu saldırıların tamamı ekonomi ayağıyla birlikte yürütülmüştür. Buna ‘ekonomik terör’ ve ‘ekonomik terörün aktörleri’ diyorum. Bunların iyi bilinmesi gerekir. Türkiye ne zaman güvenlik sorunlarıyla karşılaşsa hemen ekonomiyi durdurmayla ilgili çağrılar, döviz ve faiz manipülasyonları ve üreticileri ürkütmeye yönelik taktikleri de beraberinde zuhur etmektedir. Sadece içeride değil aynı zamanda dışarıda da zuhur ediyor. Kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye ile ilgili attıkları adımın altında ne yatıyor zannediyoruz; ekonomik terörle Türkiye'yi nasıl ürkütürüz, bunun gayreti içerisine girdiler."
IMF’ye: “Ben kendimi yönetirim”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, katılımcılarla girdiği karşılıklı diyalog içinde istihdam seferbirliği konusunda iş dünyasının kararlı olduğunu belirterek, "İşsizliği şöyle gümbür gümbür aşağıya çekmemiz lazım” dedi ve bir Davos anısını aktardı: "IMF Başkanı Dominique Strauss-Kahn ile görüşme yaparken dedim ki 'Siz bize para verdiniz, bizi borçlandırdınız. Fakat biz size bu borcu ödeyeceğiz, şu anda ödüyor muyuz, ödüyoruz. Ama siz bizi yönetmeyeceksiniz. Eğer bizi yönetmeye kalkarsanız kusura bakma... O zaman ben buraya niye geldim, ben bu ülkenin başbakanıyım, sen şimdi bizi yönetmeye kalkıyorsun. Paranı alıyor musun? Paranı al ama yönetmeye kalkıyorsan yok'. O gün bugün işi bitirdik ve ne oldu 23.5 milyar doları sıfırladık. Biz böyle geldik, böyle gidiyoruz."
Erdoğan konuşmasının son bölümünde istihdam seferberliği noktasında görüş ve beklentilerini şöyle özetledi:
Hemen bugün yapalım: “Hiç gecikmeden süratle adımı atıp, süratle de eleman alımını başlatarak -temennimiz o ki-şöyle Mart ayı sonuna kadar Türkiye ciddi bir değişimi, dönüşümü yakalamış olsun.
Bunu milli bir seferberlik ilanı olarak telakki ediyor, bu seferberliğin aktörleri olarak da sizleri görüyorum ve şimdiden kutluyorum.
Kolları sıvayalım: Madem fevkalade bir durumla şu anda karşı karşıyayız, öyleyse yeniden kolları sıvama zamanıdır. Bugün burada, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin tüm üyeleri nezdinde yeni bir istihdam seferberliği başlatıyoruz. Bu defa inşallah, 2010-2011 yılındaki rekoru da geride bırakacak bir sonuç elde edeceğiz, ben buna inanıyorum.
Başardık, gene başarırız: Küresel finans krizi başladığından bu yana Avrupa'daki istihdamda 6 milyon azalma oldu. Buna karşılık ülkemizde o tarihten 2016 Ekim ayına kadar 6.5 milyonun üzerinde ilave istihdam ortaya çıktı. Rakamlarla ifade edecek olursak işgücümüz 20 milyon 604 binden 27 milyon 267 bine yükseldi. Esasen ülkemizde işsizlik rakamlarının artmasının sebebi, istihdamda azalma yaşanıyor olması değildir. Bu durumun sebebi, nüfusumuzdaki genç oranının yüksekliği ve kadının işgücüne katılımının artmasıdır. İş dünyası ve devlet olarak el ele verildiğinde Türkiye'de işsizliğin üstesinden gelineceğine kesinlikle inaniyorum. Bu iş zorla, ite kaka olmaz, gönüllük esasına dayanır.
İsteyin yeter: Burada, sırtında dünyayı taşıyacak aşk sahibi, oda, borsa başkanlarımızı, Organize Sanayi Bölgesi başkanlarımızı, sektör meclisi başkanlarımızı görüyorum. Sizlerin, beni de milletimizi de mahçup etmeyeceğinize inanıyorum. Onun için, şu anda burada temsili olarak bazı valilerimiz var, olmayan valilerimiz de var, 81 ilin valisinin de bu işin takipçisi olması gerektiğini buradan duyurmak istiyorum.
Faiz ile kalkınamayız: Ülkemin faiz politikasından şikayetçiyim. Bu faiz politikasıyla ülkem kalkınmaz. Bu faiz politikası aslında bir sömürü aracıdır. Zira girişimci, atacağı adımları neyle atacak, alacağı düşük faizli krediyle. Fakat Merkez Bankası’nın ilan ettiği faiz oranını ikiye katlayarak kalkıp da kredi vermeye yönelirsen bir yere varamayız. Onun için finans sektörünün patronlarını özellikle insafa davet ediyorum.”
Başbakan Yıldırım, TOBB Türkiye Ekonomi Şurası konuşmasında kamunun ekonomiye desteklerine ağırlık verdi. Yıldırım iş dünyasını cesaretlendirdi: “Her bir TOBB Üyesi bir kişiyi istihdam etse 1.5 milyon yeni iş alanı, yeni aş anlamına geliyor. İşte bugün burada Cumhurbaşkanımız da ifade etti, en az bir. Bu sayıyı artırdığımız zaman iki olunca 3 milyondan bahsediyoruz. Siz ekonomiyi büyütmek için insanlarımıza yeni iş alanı oluşturmak için bir adım attığınızda biz de iki adım atacağız. Bu yükü sadece size taşıtmayacağız" dedi.
"Biz ekonomimize, milletimize, işadamlarımıza güveniyoruz ve bugüne kadar bu oyunları nasıl boşa çıkardıysak son zamanlarda sahnelenen bu oyunu da boşa çıkaracağız” diyen Başbakan; “2017 bazılarının sürekli olarak karamsarlık pompaladığı bir yıl olmayacak, aksine Türk ekonomisinin tekrar şaha kalkacağı bir yıl olacak” diye konuştu.
Başbakan Binali Yıldırım’ın Şura konuşmasını vurguladığı temalar temelinde özetlediğimizde karşımıza çıkan tablo şu oluyor:
İçerde ve dışarda mücadele: "Bir yandan demokrasimizi kesintiye uğratmaya çalışan şer odaklarıyla mücadele ederken hain darbe girişimini bertaraf ederken bölücü terör örgütü ile amansız mücadele verirken sınır ötesinde ülkenin güvenliğini sağlamak üzere Fırat Kalkanı Operasyonu'nu sürdürürken diğer yandan da ekonomimizin bölgesel ve küresel etkilerden en az etkilenmesi için gereken tedbirleri alıyoruz.
İstihdama kamu destekleri: Planlanan 1.5 milyon çalışan için 1 yılda 12 milyar liralık kaynağı Hükümet olarak karşıladık. Çalışanların iş başı eğitimini karşılayacağız ve eğitim süresince 500 bin çalışanın maaşını vereceğiz. 1.5 milyona kadar olan bütün çalışanların sigorta primi ve vergileri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı’nca karşılanacak. Mesleki eğitim programı için istihdam alanı oluşturduk, bütün bunlarla en az 2 milyon vatandaşa yeni iş imkanı açılacak.
Oluşan reform çerçevesi: Geride kalan 6 ay içinde birçok büyük değişim ve dönüşüme imza attık. Ar-Ge Kanunu’nu çıkardık. Her türlü tasarıma destek veriyoruz. İşgücü piyasasında reform gerçekleştirdik, kısmi zamanlı çalışmanın önündeki engelleri kaldırdık.;
Hukuk hizmeti hızlandı: İstinaf Mahkemeleri’ni kurmak suretiyle yargının daha hızlı işlemesinin yolunu açtık. Yargılamayı geciktiren ve yargıda doğru olmayan kararlara sebep olan ‘kokuşmuş bilirkişilik’ müessesine yeni bir yasal düzenleme getirdik.
Tasarrufu teşvik: Bireysel emekliliğe otomatik katılma yolunu açtık.
Teminat kolaylıkları: Bugünlerde firmaların ve işletmelerin en fazla talepleri kaynak ve teminat ihtiyacı. Bu konuda aynı anda birkaç düzenleme gerçekleştirdik. Özellikle teminat için taşınırların teminat olarak gösterilmesinin yolunu açtık. Sadece duran varlıklar değil, taşınan varlıklar da teminat gösterilebilecek. Piyasanın işadamlarının, sanayicinin ihtiyacı olan nakit ihtiyacını karşılamak için Kredi Garanti Fonu'na 25 milyarlık kaynak ayırmak suretiyle ilave 250 milyarlık bir kredi hacmi oluşturduk. Şu ana kadar ancak 6 milyar kullanılabildi. Süratle bu kullanılacak. Bütün piyasanın ihtiyacının 40 milyar civarında olduğunu düşünürsek bu kaynağın çok önemli bir anlam ifade ettiği anlaşılacaktır.
Piyasaya destekler: Dış ticareti canlandırmak için özellikle beyaz eşyada ve konutta KDV'nin indirilmesi gibi teşvik edici tedbirler sonuç verdi. Otomotivde yeni bazı vergilerin düşürülmesiyle rekor düzeyde otomobil ve motorlu araç satışı oldu.
Aflar: Sicil affı getirmek suretiyle firmaların önündeki kaynağa erişim engelini kaldırdık.
Ahilik Fonu: İşsizlik Fonu'na benzer bir fonu da 'Ahilik ve Esnaf Fonu' olarak kurduk. Böylece küçük ölçekli esnaflarımız, işlerini kaybettikleri zaman belirli bir süre bu fondan yararlanmak suretiyle sıkıntılarını gidermiş olacak.
Faizsiz kredi: Küçük ölçekli işletmelere 50 bin liraya kadar bir yıl ödemesiz, 2 yıl geri ödemeli faizsiz destek verdik. Geçen yıl 15 bin KOBİ'ye bu desteği verdik. Bu yıl 250 binin üzerinde müracaat oldu.
Cazibe Merkezleri: Terörden uzun yıllardan beri etkilenen Doğu ve Güneydoğu'daki 23 ilimize cazibe merkezleri oluşturulması için burada yatırım yapacak işadamlarımıza, sanayicilerimize fevkalade önemli avantajlar sağlıyoruz, destekler sağlıyoruz. Ben bu heyetten işlerinizin bir kısmını, en azından Doğu ve Güneydoğu'ya kaydırmanızı talep ediyorum ve istiyorum, bütün şartlar müsait. Terörün etkilerini ortadan kaldırmak ve oralarda tekrar vatandaşlarımızın yerlerine yurtlarına dönmelerini sağlamak için böyle bir sosyal sorumluluğa ihtiyaç olduğunu düşünüyorum."
Rifat Hisarcıklıoğlu
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu 2016 kabusunu hatırlatarak; "Cumhurbaşkanımız’ın liderliğinde ve milletimizin basiretli duruşuyla bunların hepsini aşacak güce ve azme sahip olduğumuzu gösterdik" diyerek başladığı konuşmasında, artık 2017'ye baktıklarına dikkati çekerek en kötü durumda bile özel sektörün başarılı performansının altını çizdi: “Özel sektör son bir yılda 155 milyar liralık makine ve teçhizat yatırımı yaptı, 141 milyar dolarlık mal ihracatı gerçekleştirdi. Turizm, denizcilik ve müteahhitlik sektörlerinde 38 milyar dolarlık döviz geliri elde edildi.”
Hisarcıklıoğlu Şura konuşmasında özetle şu noktalara değindi:
Vergi indirimleri: "Türkiye ekonomisinin yüzde 80'i iç tüketimden kaynaklanıyor. Dünya ekonomisi ve küresel ticaret uzun bir süredir yavaşlamış durumda. Böyle bir ortamda iç piyasamızı canlı tutmak daha önemli hale geldi. Unutmayalım ki ekonomi bileşik kaplar gibidir. İstihdam için üretim, üretim için de iç tüketim şart. İleride daha büyük atılımlar yapabilmek için bugün eldekini muhafaza etme zamanıdır. Şimdi iç piyasayı canlı tutma zamanıdır. Hükümetimiz’in beyaz eşya, mobilya ve konut sektörlerindeki vergi indirimleri bu açıdan isabetli bir adım olmuştur.
Faizler meselesi: Kredi faizlerinin makul seviyelere inmesi beklenirken Merkez Bankası’nın likiditeyi kısması ve faizleri yükseltmesi üzerimizdeki yükü de artırdı.
Reform ateşi yakılmalı: Yapısal reformlara ve küresel rekabette bizi öne çıkaracak yeni adımlara ihtiyacımız var. Zira önce Brexit sonra yeni ABD Başkanı’yla birlikte dünyada ticaret yatırım ve fon akışı yavaşlıyor. Dışarısı kötüleşirken içeride safları sıklaştırmalıyız. Reform ateşi parlasın ki masa başından ahkam kesen reyting şirketleri de mahcup olsun utansınlar.
En az artı bir istihdam: İş dünyasının moralini ve şevkini artıran desteklerin ekonomiye ve yatırımlara yeniden ivme kazandıracağına inanıyoruz. Soruyorum; ‘en az artı bir istihdam sağlamaya hazır mıyız?”
GÖRÜŞLER:
İBRAHİM ÇAĞLAR (İTO Yönetim Kurulu Başkanı): “Hazırız”
“Bugün her işletmenin fazladan bir kişi istihdam etmesi, 1.5 milyon kişiye iş sağlanması demektir. Bu da işsizlik sorunumuzu önemli ölçüde çözer. İTO, 400 bin üyesiyle Cumhurbaşkanımız’ın başlattığı istihdam seferberliğinin neferi olacaktır.”
ÖMER CİHAD VARDAN (Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı): “Gönülden destekliyoruz”
“İşsizliği azaltmak ve ortadan kaldırmak, verimli istihdamı geliştirmek Türkiye'nin başlıca gündem maddelerinden biridir. Her yıl 700 bin civarında gencimize iş bulmamız gerekiyor. Dolayısıyla gelişen Türkiye'nin 2023 ve sonrası hedeflerine ulaşabilmesi açısından mutlaka istihdam ihtiyacına cevap verebilmemiz yönünde Sayın Cumhurbaşkanımız’ın başlatmış olduğu seferberliği canı gönülden destekliyoruz.”
MUSTAFA KOCA (Anadolu Aslanları İşadamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı): “Yerinde ve zamanında”
“Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başlattığı istihdam seferberliği bu dönemde son derece yüksek düzeyli ihtiyaç haline gelen bir konudur. Söz konusu çağrı tam yerinde ve zamanındadır. İstihdamı artırmak, aynı zamanda ekonomiyi de harekete geçirmek demektir. ASKON olarak tüm üyelerimizi Cumhurbaşkanımız’ın bu seferberlik çağrısına destek olmaya davet ediyoruz. Ayrıca bu çağrının yerini bulması açısından biz de gereken çalışmaları yapacağız. Umarız en kısa zamanda milletimiz karşılığını bulur ve istihdamda istenen seviyeler yakalanır.”
OSMAN ÜNSAL (Birleştirici İş Dünyası Konfederasyonu (BİRKONFED) Genel Başkanı): “Sorumluluğumuz var”
“Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başlattığı yeni istihdam seferberliğinden büyük memnuniyet duyduk. Başbakan Binali Yıldırım'ın açıkladığı Cazibe Merkezleri Programı kapsamında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesindeki 23 ile yatırım yapmak için bir seferberlik başlattık. Doğu bölgemize 1.5 milyar liralık yatırım hedefimiz var. Orada terörden mağdur olan kardeşlerimize istihdam alanı oluşturacağız. Ülkemiz çalıştıkça, ürettikçe güçlenecektir. İş dünyası olarak yatırımlarımızı artırmalı, ihracat hacmimizi yükseltmeliyiz. BİRKONFED olarak bu doğrultuda üretmeye, çalışmaya ve bize verilecek her türlü sorumluluğu yerine getirmeye hazır ve açığız.”
İSMAİL GÜLLE (
“Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın firmaların istihdam artırımına yönelik çağrısını gönülden destekliyoruz. Sektördeki firmalarımız ilave bir değil, 5 yeni çalışma arkadaşımızı istihdam etmeye hazır. Var gücümüzle ülkemiz üretimi, istihdamı ve ihracatı için mücadele etmeye devam edeceğiz.”
HULUSİ BELGÜ (Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı): “İstihdamı yüzde 15 artıracağız”
“İşsizliğin azaldığı bir ülkede ekonomi daha istikrarlı olacaktır. Cumhurbaşkanı Erdoğan bu konuda yerden göğe kadar haklıdır. Alışveriş merkezlerinde 480 bin kişi çalışıyor. Kiralanabilir alanlar 2023 yılında 15 milyon metrekareye çıkacak. Bu da istihdamın yüzde 50 artışı demektir. Bu yıl alışveriş merkezlerindeki istihdamda yüzde 15 artış olacaktır. Finansal kurumların da bu yeni gelişime uyum göstermesi önemlidir.“
Seferberlik kapsamında kamudan; İSTİHDAMA DESTEK
İstihdam seferberliğine Hükümet katkısı belli oldu. 2017 yılı ile sınırlı bir istihdam desteği yasalaştı.
Resmi Gazete'de yayımlanan KHK ile hükümet, işe alınacak her bir yeni işsiz için İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılamak üzere ödeme yapacak. Destek 1.5 milyon ilave istihdam sağlanıncaya kadar genişleyecek.
İşsizlik Sİgortası Kanunu’na eklenen iki geçici maddeye göre işverenlerin destekten yararlanabilmesi için 3 şart aranacak. Birincisi, patronun, Aralık 2016 itibarıyla işyerinde çalışan işçi sayısına ilave edilecek her bir işçi için bu destek verilecek. Örneğin; 100 işçi çalıştıran bir işveren, 1 Şubat 2017 tarihi itibarıyla işe aldığı veya alacağı ilave 10 işçi için devlete ödemesi gereken bütün sigorta primi ve vergi ödemelerinden muaf tutulacak. Böylece işverenin, işe aldığı her yeni asgari ücretli bir işçi için 1404 lira net ücreti ödemesi yeterli olacak. Geri kalan yaklaşık 773 liralık vergi ve primlerden oluşan bölümü İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Diğer bir şart da şu oluyor: İşverenin destekten yararlanabilmesi için işe aldığı kişinin, 3 aydır işsiz olması ve İş-Kur'a kayıtlı olması gerekiyor.
İstihdam teşviği sadece asgari ücretle işe alınanlar için verilmeyecek. Yüksek ücretli, nitelikli işçilerin ücretlerinin asgari ücrete eşit olan kısmına ait vergi ve sigorta primi (773 liralık kısmı) İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Türkiye ekonomisi harekete geçti: “Milli İstihdam Seferberliği dalga dalga yayılıyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın çağrısıyla başlayan İstihdam Seferberliği iş dünyasının yoğun ilgi ve katılımı sayesinde 81 ile yayılıyor. Taahhütler 2 milyona yaklaşıyor. 1-28 Şubat tarihleri arasında 150 bin yeni istihdam sağlandı. 2017'de hedef asgari 1.5 milyon. Türkiye ekonomisini ayağa kaldıran Milli İstihdam Seferberliği, aşağıda seçtiğimiz bazı örneklerden de görüleceği gibi, milli bir heyecan yarattı. İş dünyası, rasyonel hesaplar yaparak topluma istihdam taahhüt ediyor ve belli bir plan dahilinde uyguluyor. Öyle görünüyor ki Türkiye ekonomisi yeni bir mucize yaratacak, gönüllü katılımlarla işsizliği normal seviyesine çekecek ve ülke ekonomisi yeniden yüksek büyüme döneminin kapısını açacaktır.
İŞKUR’un iş seferberliği
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, “İstihdam Seferberliği” kapsamında, işsizlik sorununun çözümü için Bakanlık bünyesindeki il müdürlüklerinde seferberlik başlattı. 81 ilin SGK ve İŞKUR il müdürleri ile video konferans sistemiyle toplantıya katılan Müezzinoğlu, tek tek illere bağlanarak İŞKUR il müdürlerine işsizlikle ilgili illerde yapılanları ve son istihdam sayılarını sordu.
Müezzinoğlu, 1 Şubat itibariyle istihdam sayısını günlük takip etmeye başladıklarını belirterek, 1-20 Şubat arasında 102 bin 296 yeni istihdam olduğunu kaydetti. Şubat sonuna kadar bu sayının 150 bine çıkmasını beklediklerini belirten Müezzinoğlu, 2017 Aralık ayı sonuna kadar işsizlik oranını yüzde 10’un altına indirmeyi hedeflediklerini kaydetti.
İŞKUR’a kayıtlı olarak iş arayan 1 milyon 797 kişi olduğunu belirten Müezzinoğlu, istihdam ile ilgili 2-3 ay içinde olumlu gelişmeler beklediklerini de söyledi. Bakan Müezzinoğlu, her ilde istihdam taahhütlerinin net sayı olarak saptanmasını da istedi. İl müdürlerinin eşleriyle ev ev gezmesini de isteyen Bakan Müezzinoğlu, özellikle emeklilere, asgari ücretle çalışanlara, şehit yakınlarına, gazilere, engellilere ve ihtiyaç sahiplerine gidilmesi talimatı verdi.
Müezzinoğlu toplantıda bazı illerden istihdam taahhütleri de aldı. Kayseri 25 bin Amasya’da 7 bin istihdam sözü verdi.
MÜSİAD: İstihdama “Biz de varız”
“Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Nail Olpak, MÜSİAD üyesi 50 bin üye işletmenin her birinin ortalamada 5’er kişi alarak, 250 bin yeni istihdam imkanı oluşturmayı hedeflediğini açıkladı. Olpak, yaptığı yazılı açıklamada, daha güçlü bir Türkiye için herkesin üzerine düşeni yapması gerektiğini belirterek, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın istihdam seferberliği çağrısının ülkenin geleceği açısından büyük önem taşıdığını söyledi ve şöyle konuştu: "İstihdam, sosyal ve ekonomik olarak iki boyutuyla da önemli bir konudur. İşsiz vatandaşın çalışması, ailesine ve çevresine katkı sağlaması, çocuklarının eğitimini karşılayabilmesi, terör ve benzeri oluşumlardan uzak kalabilmesi gibi önemli pozitiflikler sözkonusudur. İstihdam artışı ekonomik olarak çarkların daha fazla dönmesi, daha fazla üretim, daha fazla katmadeğer ve kalkınma hızının artması anlamına gelir. Bölgeler bazında en fazla istihdam oluşturan şube ve üyelerimizi ayrıca ödüllendirmeyi düşünüyoruz.”
TİM, 300 bin yeni istihdam dedi
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Recep Tayyip Erdoğan'ın başlattığı İstihdam Seferberliği’nde ihracatçıların ana aktör olacağını belirterek, “300 bin yeni istihdam yaratacağız. Biz de firma olarak 2 bin ek istihdam ile destek vereceğiz” dedi.
TİM 2017 1. Çeyrek Beklentileri’ni de açıklayan TİM Başkanı Büyükekşi, “En büyük hedef pazarlar; ABD ve Rusya olacak. İhracatçıların yüzde 68'i geçen yıl kadar ihracat yapacak, yüzde 29'u da istihdamını artıracak. Bu iyimser beklenti, bu yılın üretim ve ihracat artışı için parlak bir yıl olacağını gösteriyor” diye konuştu.
Mehmet Büyükekşi şu bilgileri de paylaştı: “Geçen yıl 142.6 milyar dolar olan ihracatı bu yıl 155 milyar dolar yapma hedefimiz var. Geçen yıl 67 bin olan ihracatçı firma sayısının bu yıl 70 bine, yine geçen yıl 3 milyon 80 bin olan istihdamımızın bu yıl 3 milyon 400 bine ulaşmasını hedefliyoruz. Yani 300 bini aşan yeni istihdam yaratacağız. İhracatçılar olarak 1 milyon yeni istihdamın yüzde 30'una talibiz.”
Büyükekşi, bu yıl yapacakları çalışmalara ilişkin olarak şunları söyledi: “Atılım yılı ilan ettiğimiz 2017 ve sonrası için büyük başarılar kazanacağız. TİM olarak bu yıl 48 farklı ülkeye ticaret heyetleri düzenleyecek, aralarında Dominik Cumhuriyeti, Benin ve Uruguay gibi bakir pazarların olduğu toplam 12 ülkeye ilk kez ticaret heyeti gerçekleştireceğiz. Dünya ticaretine yön veren ülkelere Türk Ticaret Merkezleri açacağız.”
EBSO: İstihdama tam destek
Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar, ‘istihdam seferberliği’ çağrısına tam destek vereceklerini söyledi. Yorgancılar, üretim, istihdam ve ihracat başlıklarında hayata geçirilen proaktif çözümlerin ardından uygulamaya konan teşvik mekanizmalarının yatırımcıyı motive ettiğini, yatırım isteğine pozitif katkı sağladığını belirterek şunları söyledi: “Şimdi sıra bizde. Biz de üzerimize düşen sorumluluğu yapacağız. Özellikle son açıklanan teşvikler dolayısıyla da katmadeğeri yüksek ürünlerle ilgili üyelerimizin yatırım ortamlarını arttırmaya yönelik çabalarımız devam ediyor. Üyelerimize etkin bir şekilde, bu konunun önemini bir kez daha anlatacak, bilgilendirecek, cesaretlendireceğiz. Her türlü desteği, çabayı da göstereceğiz. 4 bin 800 olan üye sayımızı çok daha yukarılara çıkarabilme potansiyelimiz var. Bunun için vakit kaybetmeden çalışmaya başlayacağız.”
İzmir Ticaret Odası: İşsizliği çözmek görevimiz
İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş, İzmir Ticaret Organize Sanayi Bölgesi’ndeki firma temsilcileriyle yaptığı toplantıda, her işletmenin en az 1 kişiyi istihdam etmesini istedi. Demirtaş; “Hem ülkemizin sorununa omuz vereceğiz, hem de işlerimizi kalkındıracağız, istihdama katkı görevimizdir” dedi.
Piyasaların hareketlendirilmesi için firmaların finansal kaynak sıkıntılarının çözümü konusunda yoğun şekilde çalıştıklarını belirten Demirtaş şöyle konuştu: “Bizim yapmamız gereken biraz daha gayret ederek işimizi geliştirmek, yarım olan fabrikamız varsa onu tamamlamak ve harekete geçirmek, istihdam sağlamak. Finansmanınız ile ilgili her türlü sorununuzu çözmeye hazırız. Bu konuda bana direk ulaşabilirsiniz.
Finansal sorunlar ve sermaye yetersizliği tüccarların en önemli sorunudur. Geçtiğimiz ay finansman güçlüğü çeken üyelerimize destek olmak amacıyla başlatılan Nefes Kredisi Kampanyası kapsamında, Denizbank ve Ziraat Bankası’na 10 milyon lira yatırarak, üyelerimiz için 155 milyon lira kredi hacmi yaratmıştık. Üyelerimiz için bir danışma masası oluşturduk ve krediye başvurmak için gereken Oda Faaliyet Belgesi’ni de ücretsiz olarak verdik. Krediye çok büyük ilgi oldu. Diğer yandan üyelerimizin kredi konusunda talebi hala devam ediyordu. Bu nedenle Vakıf Bank ile üyelerimize yönelik yeni bir kredi protokolünü daha hayata geçirdik.”
Antalya 200 bin
Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Davut Çetin, ATSO’nun istihdam seferberliğine 200 bin kişilik taahhhütle katıldığını açıkladı. Çetin, bu seferberlik sayesinde ekonomik anlamda ciddi bir yükselişe geçeceklerini de söyledi. Çetin, “İstihdama verilen teşvik sayesinde 2 bin 177 lira olan asgari ücret, 773 lira prim desteği ile 1400 Türk Lirası’na kadar düşüyor. Antalya’da işsizlik sorunu için hedefi 200 bin olarak belirledik. İlk olarak 150 bin kişi olacağını düşünüyoruz. Ancak ilk aşamada 100 bin rakamını göreceğiz” diye konuştu.
TÜSİAD yeni Yönetim Kurulu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde biraraya geldi. Görüşmede TÜSİAD Başkanı Bilecik’in yanısıra Başkan Yardımcıları Ali Koç, Simone Kaslowski ve Murat Özyeğin, Genel Sekreter Bahadır Kaleağası, TÜSİAD Üyeleri; Serra Akçaoğlu, Batu Aksoy, Bahadır Balkır, Barış Oran, Mehmet Tara ve İdil Yiğitbaşı yer aldı. Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanları Bülent Gedikli, Yiğit Bulut ve Cemil Ertem'in de katıldığı görüşmede genel ekonomik durumun yanı sıra istihdam seferberliği, Merkez Bankası’nın faiz politikası ve döviz kurlarında yaşanan hareketlilik konuşuldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmede TÜSİAD üyelerinden İstihdam Seferberliği’ne aktif şekilde katılmalarını ve daha fazla destek vermelerini istediği öğrenildi. Kampanyaya güçlü bir destek olduğunu söyleyen TÜSİAD Üyeleri, Erdoğan’a “Bununla birlikte sektörlerin ve şirketlerin ekonomik durumlarının da dikkate alınması gerekiyor. Hükümet bugüne kadar teşviklerle önemli adımlar attı. Biz de üzerimize düşeni yapmak istiyoruz” görüşünün sunulduğu ifade edildi.
Kocaeli Valisi Güzeloğlu: “Kocaeli’nin potansiyeline inanıyoruz, biliyoruz, güveniyoruz”;
Kocaeli’de Milli İstihdam Seferberliği;
Kocaeli Milli İstihdam Seferberliği, Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu tarafından başlatıldı. Toplantıda, yılsonuna kadar 57 bin 713 kişinin istihdam edilmesi konusunda mutabakat sağlandı. TOBB Ekonomi Şurası’nda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın istihdamdaki yavaşlamanın yarattığı olumsuz etkileri ortadan kaldırmak için yaptığı Milli İstihdam Seferberliği çağrısının Kocaeli Milli İstihdam Seferberliği Toplantısı, Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu başkanlığında gerçekleştirildi.
Geniş katılım
Kocaeli Valiliği Akçakoca Toplantı Salonu’nda gerçekleşen toplantıya; Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu’nun yanısıra Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu, Gebze Teknik Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Haluk Görgün, Vali Yardımcıları; Ahmet Büyükçelik, Osman Sarı, İlçe Kaymakamları, İl Jandarma Komutanı Albay Mehmet Karadeniz, Gebze Belediye Başkanı Adnan Köşker ve diğer İlçe Belediye Başkanları, İl Kurum Müdürleri, Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Kocaeli’deki OSB Yönetim Kurulu Başkanları; Kocaeli Alikahya OSB Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Sönmez, Kocaeli Alikahya OSB Müteşebbis Heyet Başkan Vekili Sultan Hamit Velioğlu, Kocaeli Alikahya OSB Bölge Müdürü Nevzat Göçer, Gebze Organize Sanayi Bölgesi (GOSB) Yönetim Kurulu Başkanı ve OSBDER (Organize Sanayi Bölgeleri Derneği) Yönetim Kurulu Başkanı Vahit Yıldırım, TOSB-Otomotiv Yan Sanayi İhtisas OSB Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Çiftçi, Kocaeli Dilovası OSB Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa R. Türker, GEPOSB (Gebze Plastikçiler OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Osman Erkan, Gebze Güzeller OSB Yönetim Kurulu Başkanı ve OSBÜK (OSB Üst Kuruluşu) Yönetim Kurulu Üyesi Adem Ceylan, Asım Kibar OSB temsilcisi Kibar Holding İnsan Kaynakları Bölüm Başkanı Eşber Çekiç, Makine İhtisas OSB Yönetim Kurulu Muhasip Üyesi Necati Özsoy, Kocaeli-Arslanbey OSB Yönetim Kurulu Başkan Vekili Fehmi Yıldız, İMES OSB (Kocaeli Gebze VI. (İMES) Makina İhtisas OSB) Bölge Müdürü Direnç Özdemir, Kocaeli Dilovası Köseler Islah OSB (KIOSB) Yönetim Kurulu Başkanı Aydın Dinçer, GEBKİM (Kocaeli-Gebze V (KİMYA) İhtisas OSB) Yönetim Kurulu Başkanı Vefa İbrahim Aracı, Gebze Kömürcüler OSB (GKOSB) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Yıldırım, Kocaeli Ticaret Odası Başkanı Necmi Bulut, Körfez Ticaret Odası Başkanı Sibel Moralı, Gebze Ticaret Odası Meclis Başkanı Nejat Hasan Karaağaçlı, Kocaeli Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Kemal Kaya, MARKA (Doğu Marmara Kalkınma Ajansı) Genel Sekreter Vekili Şevket Kırıcı, Kocaeli’deki OSB’lerin Yönetim Kurulu Üyeleri ve OSB Bölge Müdürleri ile temsilcileri, Kocaeli SGK ve İŞKUR Müdürleri, Kocaeli Üniversitesi temsilcileri ile Kocaeli kamu, iş ve akademi dünyası temsilcileri katıldı.
Sunum yapıldı
Kocaeli Milli İstihdam Seferberliği Toplantısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hitaplarından oluşan video gösteriminin ardından MARKA (Doğu Marmara Kalkınma Ajansı) Genel Sekreter Vekili Şevket Kırıcı’nın istihdam teşviki hakkındaki bilgilendirme sunumu ile devam etti.
Vali Güzeloğlu: “Artan işsizlik konusunda bir milli duruşu, bir milli seferberliği, Cumhurbaşkanımız tarafından başlatmış bulunuyoruz”
Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatlarıyla Türkiye’de başlatılan Milli İstihdam Kocaeli ili değerlendirme toplantısını açtıklarını belirterek, “Değerli Cumhurbaşkanımız’ın TOBB şurasında bahsettiği gibi bu ülkeye olan gönül borcumuz, bu ülkeyi geleceğe taşıma ve geleceğe güçlü bir şekilde aktarma kararlılığında önemli bir dönüm noktasındayız. Türkiye ekonomik anlamda da bu işbirliği çevrelerinin uzun bir zamandır manipülasyonuna karşı tavır almıştır. Gerek ekonomik finansal piyasalarda, gerek değerlenme noktasında yapılan yorumlarda, noktalarda ve bütün değerlemelerde Türkiye’nin reel tablosu her zaman hakim ve galip gelecektir. Bugün ekonomi piyasalarının ve ekonominin çok önemli bir konusu istihdam ve işsizlik üzerine toplanmış bulunmaktayız. Özellikle artan işsizlik konusunda bir milli duruşu, bir milli seferberliği Cumhurbaşkanımız tarafından başlatmış bulunuyoruz. Cumhurbaşkanımız’ın bu çağrısı ve başlattığı perspektifte 9 Şubat’ta 687 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile istihdamda adeta devrim sayılabilecek kolaylıklar ve destekler sağlandı. Desteklerin en önemlisi 1 Ocak ve 31 Aralık 2017 tarihleri arasında bir kişinin asgari ücretten istihdamı 773 lira gibi bir büyük yükü devletimiz işverenimizin üzerinden aldı. Bunun yanısıra sunulan diğer istihdam kolaylıkları; iş sağlamak adına, iş kapısında buluşturmak adına çok büyük destek ve katkıları sağlıyor” diye konuştu.
“Kocaeli’nin potansiyeline inanıyoruz, biliyoruz, güveniyoruz”: Vali Güzeloğlu, şunları söyledi: “Her fırsatta ifade ediyor ve inanarak altını çiziyoruz ki Türkiye’nin ekonomik, ticari gelişimini belirleyen, etkileyen, yönlendiren stratejik bütün sektörlerde üretim boyutunda çok büyük zenginlikler sunan bir iliz. Bu noktada baktığımız zaman 31 Aralık 2016 itibari ile Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında toplam çalışan sayımız 616 bin 627 kişidir. Kocaeli, Türkiye’nin toplam çalışan oranı bakımından yüzde 3’üne tekabül eden bir sayıyı istihdam ediyor. İŞKUR üzerinden 2016 yılına baktığımız zaman da 2016 yılının sonu itibari ile İŞKUR’a bağlı işsiz sayımız 55 bin 112’dir. Şüphesiz bu rakamlar üzerinden bugünden itibaren başlayan seferberliğimizde ki hedefimiz; İŞKUR üzerinden işsiz veya kayıtlı işsizlerin işe girmesini her gün ve her gelecek gün takip edilmesi, aza taşınması, bu sayının istihdam piyasası açısından zirveye ulaşmasıdır. Bu seferberlik gönül seferberliğidir. Kocaeli’nin potansiyeline inanıyoruz, biliyoruz, güveniyoruz. Bugünkü toplantımızda 2017 için Kocaeli’mizde gerek kurumsal, gerek Organize Sanayi Bölgeleri (OSB’ler) ve gerekse bireysel firmaları açısından hedeflemeleri paylaşmalarını rica ediyoruz. Ortaya çıkacak tablo inanın hem ilimiz hem de ülkemiz adına inandığımız bütün değerlerin, yürüdüğümüz kutlu yürüyüşün hem hızlandırıcısı hem de sağlayıcısı olacaktır. Başlayan seferberliğin, talimatlar doğrultusunda Valiliğimizce anlık izleneceğini, kenti hedeflerine taşırken her kurum arasına en yüksek bir koordinasyon sağlanması Valiliğimiz tarafından, ilçelerimizde Kaymakamlarımız tarafından bir seferberlik ruhuyla yakından izleneceğini belirtmek istiyorum.”
Kısa ve uzun vadeli istihdama katkı hedefleri açıklandı
Toplantıda, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu, Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, Kocaeli Ticaret Odası Başkanı Necmi Bulut, Gebze Ticaret Odası Meclis Başkanı Nejat Hasan Karaağaçlı, Körfez Ticaret Odası Başkanı Sibel Moralı, Gebze Teknik Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Haluk Görgün ve OSB Yönetim Kurulu Başkanları, çalışma hayatında milli seferberlik programı kapsamında kısa ve uzun vadede istihdama yapabilecekleri katkıyı dile getirdi. Toplantıda, yılsonuna kadar 57 bin 713 kişini istihdam edilmesi konusunda mutabakat sağlandı. Ayrıca toplantıda OSB Yönetim Kurulu Başkanları ve temsilcileri, konuşmalarında en büyük sorunlarının nitelikli eleman bulamamak olduğunu vurguladı. Bunun üzerine Kocaeli Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, kendisinin de başkanlığında, toplantıya katılan Büyükşehir Belediye Başkanı,diğer belediye başkanları, üniversitelerin temsilcileri, İŞKUR ve SGK müdürlerinin işbirliği yaparak eğitimler düzenlemelerini sağlayacaklarının ve istenilen vasıflı elemanları yetiştirerek sanayinin ihtiyaçlarını karşılayacaklarının sözünü verdi.
Diğer konuşmalardan bazı satırbaşları….
Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanı İbrahim Karaosmanoğlu, hizmet sektöründe olduklarını belirterek, diğer belediyeler ve büyükşehir belediyesinin 5 iştirak şirketiyle birlikte yaz aylarında 1500-2000 civarında insanı istihdam edebileceklerini açıkladı. Kocaeli Sanayi Odası (KSO) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu ise şirketlerle yaptıkları anket çalışmasından sözederek, “Sadece yüzde 3.5 oranında teşvik paketiyle ilgili bilgi sahibi olanlar var. Yüzde 79 oranında vasıflı, yüzde 58 vasıfsız elemana ihtiyaç olduğu ortaya çıktı. 6 bin kişi ihtiyacını İŞKUR’a bildirdik, sadece 42 kişi başvurdu. Mart ayının sonuna kadar 13 bin kişi, yılsonuna kadar da toplam 20 bin kişi istihdam edeceğiz” dedi. Kocaeli Ticaret Odası (KOTO) Başkanı Necmi Bulut da üyelerini bilgilendirmeye başladıklarını aktararak, Mart ayında 2 bin kişi, yıl sonuna kadar da 7 bin kişinin istihdamını sağlamayı hedeflediklerini söyledi. Körfez Ticaret Odası Başkanı (KTO) Sibel Moralı nitelikli personel sıkıntısına değindi: “2400 üyemizle Mart ayına kadar bin civarında istihdam sağlamaya çalışacağız. Yılsonuna kadar da bu rakamın 2 bin olmasını öngörebiliriz.” Kocaeli Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Kemal Kaya da ‘’Herkes nitelikli eleman istiyor. Öğrenciler diploma alıyor ama pratiği yok. Biz elimizden gelen her türlü desteği vermeye hazırız” dedi.