İçimdeki Yangın: Reflü Hastalığı 

Medamerikan Tıp Merkezi’nden Prof. Dr. M. Mete Özdoğan ile reflü hastalığı üzerine konuştuk.

Reflü hastalığı (RH) nedir?
Reflü hastalığı (RH), mide içeriğinin, özellikle asitli mide sıvısı ve gıdaların mideden yemek borusuna, (özofagus) geri gelmesiyle ortaya çıkar. Nadir, kısa süreli olan reflü normal sayılır, ancak uzun süreli ve sık ortaya çıkıyorsa reflü hastalığından söz edilir. RH toplumda %10-20 oranında görülür. Fazla kilolu olanlarda ve 40 yaş üstü bireylerde daha sık görülmektedir. Kadın ve erkeklerde görülme sıklığı benzerdir.

Reflü hastalığında ne tür yakınmalar beklenmelidir?
Sıklıkla iki tür yakınma ortaya çıkar:
1- Göğüste iman tahtası adı verilen, göğüs kemiğinin arkasında hissedilen yanma hissi: Bu yemeklerden bir süre sonra ortaya çıkar.
2- Mide içeriğinin boğaz ya da ağıza gelmesi ve acı-ekşi tadın hissedilmesidir. Daha seyrek yakınmalar; boğaz ağrısı, ses kısıklığı, boğazda yumru hissi, yutmada güçlük, göğüste ağrı, ağızda tükürük salgısında artış, kuru, inatçı öksürük ve bulantıdır.

Reflü neden ortaya çıkar? Ne tür zararlar oluşturur?
Yemek Borusu Alt Kıskacı (YBAK), özofagus kaslarının büzülerek kapattığı bir mekanizmadır. Normalde kapalı olan, mide içeriğinin yukarı gelmesini engelleyen ve yemek yediğimizde gevşeyerek açılan YBAK, gıdaların mideye geçişine izin verir. Reflü hastalığında ise yeme dışında da gevşeyip açılmakta ya da sürekli gevşek kalmaktadır. Bu durumda reflü ortaya çıkar. Bir başka neden ise mide fıtığı varlığının bu mekanizmayı bozmasıdır. Ayrıca obezite, gebelik, bazı gıdalar ve kimi ilaçlar reflüyü kolaylaştırır. Reflü hastalığında yemek borusuna gelen asidik mide içeriği, hassas olan özofagus iç yapısında hasar, tahriş yaratır. Bu hasar reflünün içeriği ve sıklığıyla artar. Bunda özofagus örtü dokusunun direnci de önemlidir.

Reflü hastalığı tanısı nasıl konulur?
Sıklıkla görülen şikayetlerden olan yemek borusuna, boğaza mide içeriğinin gelmesi ve göğüste yanma hissi, reflü hastalığı tanısını koymayı kolaylaştırır. Tipik olmayan yakınmalarda ve 40 yaş üstü bireylerde tanı koymada üst gastrointestinal sistemin incelenmesi gerekir. “Üst Gastrointestinal Sistem Endoskopisi”, ışıklı bir tüp kamerayla yemek borusu ve mide içinin görülerek incelenmesidir. Hem reflü hastalığına bağlı yemek borusu hasarı hem de varsa hastalığın neden olduğu daha ileri sorunlar tespit edilebilir. Hasarın derecesine göre RH’nin şiddeti belirlenir. Reflü sonucu oluşabilecek hücre ve doku değişiklikleri biyopsi ile anlaşılabilir. Endoskopi dışında, reflü hastalığını saptamada yemek borusu basınç ve asit ölçümleri yapılabilir.

Reflüyü önlemek mümkün mü? Tedavi nasıl olmalıdır?
RH, anatomik-yapısal sebeplerle oluşan, kronik seyirli bir hastalıktır. Yani reflü hastalığını belirli bir süre ilaç kullanarak, kalıcı olarak tedavi etmek olası değildir. Ancak yaşam tarzı ve davranış değişiklikleri, ilaç tedavileri ile reflü hastalığını kontrol altında tutmak, neden olacağı zararları önlemek mümkündür. Günlük yaşamımızdaki bazı değişiklikler tedavide yararlıdır; fazla kilolardan kurtulmak, sigara, alkol kullanımını sonlandırmak, kahveyi azaltmak, geç vakit yenen yemeklerden vazgeçmek, yağlı, naneli gıdalardan, gazlı içeceklerden uzak durmak, yatak başını yükseltmek faydalıdır. Tıbbi tedavide, mide asit salgısını düzenleyen ilaçlar ve anti asit ilaçlardan yararlanılır. Seçilmiş kimi hastada reflü ameliyatına başvurulur.

Reflü hastalığı tedavi edilmezse hangi sonuçlar ortaya çıkar?
RH’nin yaratacağı istenmeyen sonuçlar (komplikasyonlar) arasında; eroziv özefajit (yemek borusunda asit reflüsüyle tahriş ve ülserlerin ortaya çıkması), Barret özofagusu (yemek borusunun alt kısmında oluşan, sürekli yemek borusuna gelen mide asidinin yol açtığı, yemek borusu kanserine zemin hazırlayan bir hücre değişimi), özofagus darlıkları (yemek borusunda asit reflüsünün yarattığı ülser ve yaraların iyileşmesi sürecinde oluşan yapışıklık ve daralma) sayılabilir. Darlık, gıdaların yutulmasında güçlük ve gıdaların yemek borusunda kalmasına neden olabilir. Özofagus dışı komplikasyonlar ise; astım, kronik larenjit, nefes borusu giriş darlıkları, ses tellerinde  iltihap ve tahriş, kronik öksürük, diş erozyonları, dişeti hastalıkları, kronik sinüs enfeksiyonları, tekrarlayan zatürre, larenks ve yemek borusu kanseridir.