Tütün, keyif verici ve bağımlılık yapıcı özelliği olan bir bitkidir. Bu özelliği bitkinin yapraklarında nikotin denen bir alkoloid bulunduğu için oluşur. Tütün yetiştiriciliğine MÖ 5000-3000 yıllarında, Anadolu’da tütün yetiştiriciliğine 1600 yıllarında başlanmıştır. Tütün dünyada en çok sigara olarak kullanılmaktadır. İçilen sigaradaki nikotin ağız ve akciğer yoluyla absorbe olarak kana karışır ve 15-20 saniye içinde merkezi sinir sistemine ulaşarak etkilerini gösterir. Nikotin karaciğerde metabolize olur ve böbrek yoluyla atılır. Nikotin beynimizde ventral tegmental alandaki nikotinik reseptörleri uyarır, uyarılan reseptörler santral sinir sisteminden dopamin hormonunun salgılanmasına neden olur. Salgılanan dopamin hormonunun keyif verici, mutluluk verici ve sakinlik yapıcı özelliği mevcuttur. Nikotin, bağımlılık sırasında eroin, morfin ve kokainden sonra gelen çok güçlü bağımlılık yapıcı maddedir. Esrardan 8 kat daha fazla bağımlılık yapıcı özelliği vardır. Sigarada nikotin haricinde yaklaşık 4.000 çeşit toksik ve karsinojenik kimyasal madde mevcuttur.
Bu maddelerin bir kısmı karbonmonoksit, arsenik, benzen, kurşun, krom, nikel, tolüen, formik asit, amonyak, aseton, bizmut gibi maddelerdir.
Sigaranın Neden Olduğu Hastalıklar
1) Kanserler: Ağız, dil, yutak, akciğer, yemek borusu, mide, karaciğer, pankreas, bağırsak, mesane, penis, rahim ağzı ve kan kanserine neden olur. Ortalama olarak ağız kanserini 30 kat, akciğer kanserini 20 kat, rahim ağzı kanserini 17 kat, yemek borusu kanserini 10 kat artırır.
2) Solunum sistemi hastalıkları: KOAH, astım, pnömoni ve kronik bronşite neden olur.
3) Kardiyovasküler sistem hastalıkları: Hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, damar tıkanıklıkları, kalp krizi, kalp yetmezliği, ateroskleroz ve kalp ritim bozukluklarına neden olur.
4) Sinir sistemi hastalıkları: Beyin damarlarında kanama ve tıkanıklığa bağlı felçlere ve erken bunamaya neden olur.
5) Sindirim sistemi hastalıkları: Reflü, mide ve bağırsak ülseri ve kronik gastrite neden olur.
6) Boşaltım sistemi ve üreme: Böbrek yetmezliği, impotans, erken menopoz, adet düzensizliği ve kısırlığa neden olur.
7) İskelet sistemi hastalıkları: Osteoporoza neden olur, kemik kırıklarının oluşumunu kolaylaştırır.
8) Endokrin sistem hastalıkları: Kan şekeri düzeyinde bozukluğa yol açar, kolesterol ve troid hormonu seviyesini artırır.
Hamilelik sırasında içilen sigaraya bağlı olarak erken doğum riski 2 kat, ölü doğum riski 1/3 oranında, düşük riski 1/4 oranında artar. Bebeğin gelişiminde sorunlara ve bebekte zeka geriliği riskinin artmasına sebep olur. Tütün kullanımı nedeniyle dünyada yılda 5-6 milyon, Türkiye’de yılda 100-120 bin kişi ölmektedir.
Sigara Bırakılmasıyla Sağlığımızda Oluşan Olumlu Değişimler
Sigara bırakıldıktan sonra kalp hızı 20. dakikadan itibaren normale dönmeye başlar ve 12 saatte kanda karbonmonoksit düzeyi normale döner. Koku ve tat alma duyusu normale gelir, fiziksel aktivite kapasitesi artar. Orta vadede, 2. haftadan itibaren kalp krizi riski azalmaya başlar. 1. aydan itibaren öksürük, nefes darlığı azalmaya başlar ve solunum kapasitesi artar. 1. yılın sonunda kalp krizi riski sigara içenlerin yarısına iner. Uzun vadede, yaklaşık 10 yıl sonra kanser riski sigara içenlerin yarısına iner, 15 yıl sonra kalp krizi riski sigara içmemiş bireylerle aynı olur ve 20 yıl sonra kanser riski sigara içenlere göre %90 azalır.
Sigarayı Nasıl Bırakabilirsiniz?
1) Kendi Kendine Bırakma: Aniden bırakma veya azaltarak bırakma vardır. Aniden bırakma yöntemi azaltarak bırakma yöntemine göre %80 daha başarılıdır.
2) Etkinliği Kanıtlanmış Tıbbi Tedavi ile Bırakma: Sigarayı kendi kendine bırakmakta zorlanan kişiler doktor gözetimi ve desteğinde, bilimselliği kanıtlanmış yöntemlerle bırakabilir.
Bu yöntemlerle bırakma oranı kendi kendine bırakmaya göre çok daha yüksektir. Bunun için ülkemizde Sağlık Bakanlığı onaylı çok sayıda merkez bulunmaktadır.
SİGARAYI SÖNDÜR!