Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu - 2014 Yılı Araştırması

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) her yıl muntazaman düzenlediği ve bize ekonominin nabzını duyuran; 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2014 Araştırması sonuçları, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından kamuoyuna açıklandı. Erdal Bahçıvan konuyla ilgili değerlendirmesinde,  “Sanayinin esas faaliyet karlarında ciddi oranda gerileme yaşanması düşündürücü. Sanayicinin elde ettiği karlılığın asla geri plana itilmemesi gerekli” diyerek Türkiye’nin müzmin problemine dikkat çekti: “Üretiyor ve satıyoruz ama kilo büyük-kar küçük!”
Bahçıvan’ın sunduğu veriler, net satışlarını 2013 yılına göre yüzde 3.9 artırarak 473 milyar TL’ye çıkaran İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun Türkiye sanayi ihracatının yüzde 40.7’sini gerçekleştirerek ülke ihracatındaki ağırlığını ve önemini koruduğu nu gösterdi.
En büyük şirketlerin ağırlıklı olarak petrokimya, otomotiv ve demir-çelik sektörlerinden olduğunu  tespit eden araştırmada, ikinci sırayı 10 milyar 539 milyon TL’lik üretimden satışı ile Ford Otomotiv, üçüncülüğü ise 8 milyar 777 milyon TL satışı ile Oyak-Renault aldı.

Karlılık yüzde 6.4 azaldı
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, rapora göre sanayinin esas faaliyet karları açısından 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun performansında ciddi oranda gerileme yaşandığına dikkat çekti. Şirketlerin faaliyet karının bir önceki yıla göre yüzde 6.4’e gerileyerek 30 milyar TL’ye düştüğünü vurgulayan Bahçıvan, “Bizim için esas olan sanayicinin faaliyetinden elde ettiği kardır. Bu rakamda gerileme olması oldukça düşündürücü. Sanayicilerin karlılık artışında faaliyet dışı imkanlarının olumlu etkisi oldu. Ancak ana iştigalinden elde ettiği karlılığın asla geri plana itilmemesi gerekli” diye konuştu.

Büyümenin kalitesi yükseltilmeli
Erdal Bahçıvan, araştırmanın “Sanayi şirketlerinin teknoloji ve katmadeğere daha çok yönelmeleri gerektiğini, finansman yönetiminin en az üretim kadar önem kazandığını ve sanayisiz bir büyümenin sürdürülemeyeceği” gerçeklerini ortaya çıkardığını söyledi.
Sanayinin son 15 yıldan bu yana genel ekonomi içindeki ağırlığını kaybetme sürecinin devam ettiğini, hakettiği noktaya yaklaşamadığını, hatta uzaklaştığını belirten Bahçıvan, geçen hafta açıklanan 2015 yılı birinci çeyrek verilerinin moralleri bozan bir tablo ortaya koyduğunu da hatırlatmadan geçemedi: “Buna göre 2015 ilk çeyrekte 2.3 büyüyen ekonomide imalat sanayi büyümesi yüzde 0.8 olarak gerçekleşti. Bu da hep dile getirdiğimiz büyümenin kalitesi sorununu bir kez daha açıkça gösterdi. Büyüme büyük ölçüde tüketim ağırlıklı oldu. Türkiye’nin yarınlarını düşünen herkes, bu kısır döngüyü görmek zorunda. Dahası karar vericilere ve başta biz sanayicilere düşen görev bunu kırmak ve tersine çevirmek olmalıdır. Sanayicilerimizin kur baskısı ve faizler nedeniyle finansman baskısına yenildiği gözüküyor.”

Zarar eden şirket sayısı azaldı
İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre şirketler, 30 milyar TL olan esas faaliyet gelirlerinin yine yarısından fazlası olan 16 milyar TL’sini finansman gideri olarak kaybetti. Faaliyet karlılığı ile ilgili bir diğer önemli gösterge olan EBITDA (Favök: Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar) verilerinde de faaliyet karlılığı gerilemeyi teyit etti. 500 Büyük’te EBITDA oranı geçen yıl yüzde 11 iken bu yıl yüzde 10.7’ye indi.
İstihdam: Şirketler toplam istihdamını yüzde 5.3’lük artışla 580 bine çıkardı.
Zarar: Şirketlerin duran varlıklarının toplam varlıklar içindeki payı yüzde 50’den yüzde 46’ya gerilerken zarar eden şirketlerin sayısı ciddi bir azalışla 129’dan 83’e indi.
Karlılık: Kurlardaki hareketlilik ve konjonktürel faktörlerin etkisiyle bazı şirketlerin kambiyo pozisyonlarının olumlu katkısı, toplama, 500 büyüğün karlılığında artış şeklinde yansıdı.
Borçluluk: Şirketlerin finansal yapısının sağlıklı olup olmadığının en önemli parametrelerinden olan toplam borçların özkaynaklara oranı ise geçen yıl olduğu gibi yine yüksek bir oran olan yüzde 132 seviyesini korudu.
Teknoloji: Şirketlerin 2014 verilerine göre düşük teknoloji kullanım oranı yüzde 40, orta-düşük teknoloji kullanımı yüzde 37, orta-yüksek teknoloji kullanımı yüzde 19 ve yüksek teknoloji kullanımı yüzde 3 oldu.
Ar-Ge: Rapor’a göre 500 büyük şirket, üretimden satışlarının yüzde 0.7’sini Ar-Ge harcamalarına ayırırken yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2014 yılında 126’ya geriledi.

Uzlaşarak iş yapılmalı
Bahçıvan, genel seçim sonrası partilerin hükümet kurma sürecine ilişkin şu değerlendirmede bulundu: “Türkiye uzlaşarak iş yapmayı, farklı fikirleri bir havuz içinde değerlendirerek verimli bir üretim çıkarmayı göstermek zorunda. Türkiye’ye ve parti liderlerinin olgunluğuna yakışan davranış modeli budur. Yaşanan süreç tüm sosyal çevrelerce sabırla izlenmeli. Aynı şekilde tüm liderlere bu süre zarfında anlayışla yaklaşılmalı.”

İSO Türkiye’nin 500 Büyük İlk 10 Sanayi Kuruluşu
1-Tüpraş
2-Ford Otomotiv
3-Oyak-Renault
4-Arçelik
5-Elektrik Üretim A.Ş.
6-İçdaş Çelik
7-İskenderun Demir Çelik
8-Ereğli Demir Çelik
9-Tofaş
10-Aygaz