Türkiye’de Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) pazarı; Büyüklüğü 400 milyar TL’yi, ihracatı 10 milyar doları aştı

Türkiye Bilişim Vakfı (TBV), Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) ve Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) işbirliğiyle oluşturulan Dijital Türkiye Platformu’nun, KPMG Türkiye’nin katkılarıyla hazırladığı ‘Türkiye ile Avrupa Birliği Arasında BİT Sektöründeki İş Birliğinin Geliştirilmesi’ raporu yayımlandı. Raporda, Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) alanındaki potansiyel işbirliklerinin getirebileceği faydalar ve bu işbirliklerinin nasıl geliştirilebileceği ele alınıyor. Bu amaçla yapılan çalışmada Türkiye’nin BİT sektörünün genel durumu, işgücü, öncelikli alanları, ihtiyaçları, fırsatları, stratejileri, hedefleri gibi birçok başlık altında veriler ışığında analizler ve incelemeler yapılıyor.
Rapora göre Türkiye’nin BİT sektörü, son yıllarda hızlı bir büyüme gösteriyor. 2018-2022’de sektörün TL bazındaki yıllık ortalama büyümesi %25.2 artarak yaklaşık 434 milyar TL oldu. 2020  itibarıyla alt sektörler bazında pazar %41’le elektronik iletişim, %39’la donanım, %13’le yazılım ve %7’yle diğer servislerden oluşuyor. Türkiye’nin BİT sektöründe ücretli çalışan sayısı da son 10 yılda düzenli artış gösterdi. Sektörde 2012’de 167 bin 570 kişi çalışırken bu sayı 2019’a gelindiğinde 212 bin 530’a, 2020’de 227 bin 543’e, 2021’de 259 bin 209’a ve 2022’de 282 bine ulaştı. Bugün, BİT sektöründeki istihdamın %40’ından fazlasını Ar-Ge personeli oluştururken sektörde çalışanların yaklaşık %58’i 35 yaşın altında.

BİT sektörünün ihracatı 10 milyar doları aştı
BİT alanındaki ihracat hacmi 10.5 milyar doları aşarken bu hacmin %73’ten fazlası Avrupa ülkeleriyle yapılan ticari faaliyetlerden oluşuyor. Bu ihracatın büyük bir kısmını ise BT yazılım hizmetleri oluşturuyor. Türkiye’nin BİT sektörü AB, Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA), Asya ve Kuzey Amerika bölgelerine yapılan 2 milyar doları aşan ihracatla birlikte ülke ekonomisinin önemli bir parçası haline gelmiş durumda. Yazılım, donanım, ekipman ve hizmet kategorilerini içeren BİT sektöründe Türkiye’nin yaptığı ihracatın %70’ten fazlası ise ülkenin en çok ihracat yaptığı bölge olan AB’ye gerçekleşiyor.
Türkiye’de 2023 itibarıyla toplam 97 teknoloji geliştirme bölgesinin (TGB-Teknopark) kurulduğunu da gösteren rapordaki bilgilere göre bunların 15’i İstanbul, 11’i Ankara, 5’i Kocaeli, 4’ü İzmir ve 62’si diğer illerde bulunuyor. Bu bölgelerde 445’i yabancı/yabancı ortaklı firma, 2 bin 662’si kuluçka firma, 1.951’i akademisyen ortaklı firma olmak üzere diğer firmalar birlikte toplam 9 bin 736 adet firma faaliyet gösteriyor. Bu firmalarda ise toplam 103 bin 300 personel istihdam ediliyor. Bu bölgeler üzerinden yapılan ihracat ise yaklaşık 10 milyar dolara ulaşılıyor.

Sektörün yatırımcılara sunduğu başlıca fırsatlar
Türkiye’nin BİT sektörünün güçlü işgücü ve odaklanmasıyla yatırımcılar için çekici bir destinasyon haline geldiğine de dikkat çekilen raporda, sektöre yatırım yapmayı düşünen şirketler için fırsatlar şöyle özetleniyor:
• Büyük ve büyüyen pazar: Türkiye, 80 milyonun üzerindeki nüfusuyla büyük bir pazar potansiyeline sahip. Ekonomik büyüme ve hükümetin altyapıya yaptığı yatırımlar sayesinde bu pazarda önemli fırsatlar mevcut.
• Rekabetçi ücretler: Türkiye’de yaşam maliyeti diğer ülkelere göre daha düşüktür ve BT profesyonellerinin ücretleri rekabetçi seviyededir. Bu durum, şirketlere kalifiye işgücüne uygun maliyetlerle erişme imkânı sağlamaktadır.
• Vergi teşvikleri: Türk hükümeti, BİT sektörüne yatırım yapan yabancı şirketlere çeşitli vergi teşvikleri sunmaktadır. Bu teşvikler, yatırımcıların maliyetleri düşürmesine ve rekabetçi bir ortamda faaliyet göstermelerine yardımcı olmaktadır.
• Yeteneklere erişim: Türkiye, büyük ve büyüyen bir BT yetenek havuzuna sahiptir. Hükümet, kalifiye BT çalışanlarının yetişmesini sağlamak için eğitim ve öğretime yatırım yapmaktadır. Bu durum, şirketlere nitelikli personel bulma konusunda avantaj sağlamaktadır.

Türkiye’nin AB ile işbirliği sağlayabileceği potansiyel alanlar
Raporda yalnızca Türkiye’nin BİT sektörüne yönelik analiz ve bilgilere değil aynı zamanda AB’nin BİT sektörüne dair önemli bilgilere de yer veriliyor. Raporda bu kapsamda Türkiye ile AB arasında potansiyel ortaklık alanları da inceleniyor. Buna göre işbirliği için potansiyel alanlar şöyle sıralanıyor:
• 5G Teknolojisi: Türkiye’deki 5G gelişimine yönelik yatırımlar, telekomünikasyon pazarına yatırım çekmektedir.
• Fiber Optik Çözümler: Fiber optik çözümler sağlayıcıları ve internet servis sağlayıcıları altyapı yatırımları yaparken pazar erişimi kazanmaktadır.
• Siber Güvenlik: Türkiye, siber tehditlere karşı donanım ve yazılım üzerindeki harcamalarını artırmıştır.
• Tüketici Elektroniği ve Yeni Teknolojiler: Türkiye’de sesli ve görüntülü pazarın daha da yükselmesi beklenmektedir. Makine-Makine (M2M) bağlantıları, yapay zekâ, blok zinciri ve robotik gibi yeni ortaya çıkan teknolojilerin uygulanması da IoT ve Endüstri 4.0’ın gelişmesiyle birlikte büyümeye devam edecektir.
• İşbirliğine Dayalı Robotik: AB’nin cobot’ların geliştirilmesi ve kullanımına odaklanması, Türkiye’nin bu alanda işbirliği yapması ve uzmanlığına katkıda bulunması için bir fırsat sunmaktadır.
• Yapay Zekâ Yönetmeliği: Yapay Zekâ Kanunu taslağı işbirliği için potansiyel bir alan sunmaktadır.
• Yapay Zekâ: Türkiye ve Almanya, Yapay Zekâ (AI) ve Endüstri 4.0 üzerine işbirliği fırsatlarını tartışmak üzere bir araya gelmiştir.
• Veri Stratejisi: Türkiye, veri erişilebilirliğini, birlikte çalışabilirliğini, kullanılabilirliğini ve uyumunu iyileştirmeyi amaçlayan girişimler üzerinde AB ile birlikte çalışabilir.
• Dijital Altyapı: AB’nin dijital on yıl bağlantı hedefi, Türkiye’nin yüksek kapasiteli ağların, 5G kapsamının ve nesnelerin internetinin uygulanması ve ilerletilmesinde işbirliği yapması için bir fırsat sunmaktadır.