Marmara Grubu Vakfı Genel Başkanı Dr. Akkan Suver: Özbekistan Referandumu

Özbekistan, Şevket Mirziyoyev’in göreve geldiği 2016 yılından bu yana köklü değişimler sürecinden geçiyor. Son olarak, Özbekistan’da insan hak ve özgürlüklerini teminat altına almak, devletin en yüksek amacıdır diye tanımlanan yeni anayasa referandumuyla; sosyal, laik ve hukuk devletinin varlığı sağlamlaştırıldı.
Özbekistan Anayasası referandumunda “Sivil toplum adına” Marmara Grubu Vakfı olarak Sezgin Bilgiç arkadaşımla birlikte Gözlemci statüsünde hazır bulundum.
Özbekistan gerçekleştirdiği anayasa referandumu ile serbest piyasa düzeninin alt yapısını kuvvetlendirdi. Dolayısıyla rekabetçi ulusal ekonomi, özel girişimcilik ve mülkiyet haklarının korunması anayasal güvence altına alındı.
Referanduma büyük ilgi gösterildi. Bunu da; Cumhurbaşkanı Mirziyoyev’in “Yeni Özbekistan” vizyonu çerçevesinde hayata geçirdiği reformların ve bu bağlamda ortaya konan hedeflerin Özbek halkı tarafından kabul gördüğü şeklinde ifade edebiliriz.
Bu arada Özbek halkı yeni anayasa ile devlet-millet birlikteliğini daha güçlü sosyal koruma altına almış ve halkçı reformları odak nokta kabul etmiştir.
Özbekistan dünden bugüne her gün değişen ve büyüyen bir ülke olmanın sorumluluğu ile Orta Asya’nın uluslararası bir prestij merkezi olmuş bulunmaktadır.
Öte yandan dünya siyasetinde yer almakta olan Özbekistan 2022 yılında tertiplediği Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türk Devletleri Teşkilatı Zirveleri’nin yanı sıra onlarca üst düzey uluslararası konferansa evsahipliği yapmış bulunmaktadır. Özbekistan’ın dış siyaseti dünden bugüne yükselen bir grafik çizmiş bulunmaktadır.
Kuşak ve Yol Projesi kapsamında ‘orta koridor’ diye adlandırılan Çin’den Avrupa ve Orta Doğu’ya mal taşımacılığı için gerçekleştirilmesi planlanan Çin-Kırgızistan ve Özbekistan Demiryolu Hattı da Özbekistan’ın geleceğinde önemli bir referans olacaktır.
Öte yandan Özbekistan’ın hayata geçirdiği projeler, birkaç yüzyıldan beri değişmeyen Orta Asya’nın sosyopolitik haritasını zenginleştirmiş bulunmaktadır.
Gene Özbekistan’dan Pakistan’a kadar uzanacak otoyolun, bölgenin geleceğini belirleyecek önemli bir proje olacağı tahmin edilmektedir.
Özellike bu yol sayesinde Orta Asya ve Güney Asya arasındaki ekonomik ilişkilerin, kültürel ve bilimsel alanlarındaki gelişmelerin önünün açılacağı da ayrı bir gerçektir.
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, Özbekistan’da yürürlülüğe koyduğu reformlarla yalnız ülkesini değil, bölgeyi canlandırmış, ikili ekonomik ilişkilerin önünü açmasıyla bölgede “statüko” haline gelen anlaşmazlıkların ortadan kaldırılmasına ve bölgesel bir entegrasyon oluşumuna hizmet etmiştir.
Hasılı Özbekistan’da para biriminin serbestlesmesiyle başlayan ve kamu özel sektör ortaklığı yasasının çıkmasıyla artan uluslararası yatırımların ve kapsamlı reformların yabancı sermayenin ilgisini çektiği de bir gerçektir. Bir başka deyişle Özbekistan batılı normlarda bir devlet, batılı standartlarda bir ülke olmanın yol haritasını benimsemiş bulunmaktadır.
30 Nisan 2023 günü gerçekleşen bu referandum da bunun önemli bir göstergesidir.