İnsani Gelişme Raporu açıklandı: Türkiye patinaj yaptı

Birleşmiş Milletler ‘İnsani Gelişme İçin Çalışma’ başlıklı 2015 İnsani Gelişme Raporu lansmanı, Boğaziçi Üniversitesi Rektörü Prof.Dr. Gülay Barbarosoğlu’nun evsahipliğinde, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı ve UNDP Avrupa ve Bağımsız Devletler Topluluğu Bölge Direktörü Cihan Sultanoğlu’nun katılımı ile Boğaziçi Üniversitesi’nde gerçekleştirildi.
Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, İnsani Gelişim Endeksi’nde 0.763 olan Türkiye ortalamasının 0.800’e çıkarılmasını hedeflediklerini söyledi.
Türkiye İnsani Gelişme  Endeksi’nde 72. oldu
Türkiye, İnsani Gelişme Endeksi’nde (İGE) yüksek insani gelişme kategorisinde yeralıyor. Türkiye 2014 raporundaki İGE’de 0.759 puan ile 187 ülke ve bölge içinde 69. sırada yeralmıştı. 2015 raporundaki İGE’de ise 0.761 puanla 188 ülke ve bölge arasında 72. sırada yeraldı. Kapsanan ülke sayıları  raporlarda farklı olduğundan iki sıralamayı kıyaslarken dikkatli olmak gerekiyor.
1980 ve 2014 yılları arasında ise Türkiye’nin İGE değeri 0.492’den 0.761’e yükseldi. Bu, toplamda yüzde 54.7’lik, yıllık bazda ise yüzde 1.29’luk bir artış anlamına geliyor. 1980-2014 yılları arasında Türkiye’de doğumda beklenen tahmini yaşam süresi 16.6 yıl, ortalama okula gitme süresi 4.7 yıl ve beklenen okula devam süresi 7 yıl arttı. Türkiye’de kişi başına düşen Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH) 1980-2014 yılları arasında yaklaşık yüzde 139.7 oranında bir artış gösterdi. UNDP bir çok alt kategori olmasına rağmen üç temel alandaki gelişmişlik seviyesine göre endeksi hazırlıyor. Bunlar, uzun ve sağlıklı bir yaşam, bilgiye erişim ve insana yakışır bir yaşam standardı olarak sıralanıyor.
Eşitsizlikte Türkiye OECD’nin altında kaldı
Eşitsizlik hesaba katıldığında 0.761’lik İGE değeri ile Türkiye 0.867’lik AB ortalamasının ve 0.882’lik OECD ortalamasının altında kalıyor. Ancak insani gelişmede eşitsizlik farkı düşüldüğünde, Türkiye’nin değeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak yüzde 15.8’lik bir kayıpla 0.641’e düşüyor. Yüksek İGE ülkelerinin eşitsizlik nedeniyle kaybı ortalama yüzde 19.4 iken Avrupa ve Orta Asya’da bu oran yüzde 13.0.
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE) cinsiyete dayalı eşitsizlikleri üç farklı boyutta yansıtıyor. Bu boyutlar; üreme sağlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetler şeklinde sıralanıyor. Türkiye, 2014 endeksinde 0.359’luk bir TCEE değeriyle 155 ülke ve bölge arasında 71. sırada yeraldı. Türkiye’de parlamentodaki kadın milletvekili oranı yüzde 14.4 (Kasım seçimlerinden sonra bu oran yüzde 14.7 oldu). Yetişkin kadınlar arasında en az orta öğrenim görmüş olanların oranı yüzde 39 iken bu oran erkeklerde yüzde 60 olarak göze çarpıyor. Her 100.000 canlı doğumda 20 kadın hayatını kaybediyor ve ergenler arasındaki doğurganlık oranı ise 15-19 yaşları arasındaki her 1000 kadında 30.9 olarak dikkati çekiyor. Kadınların işgücü piyasasına katılımı yüzde 29.4 iken erkeklerin katılım oranı yüzde 70.8 oranında seyrediyor.
2015 Raporu ‘çalışma’ kavramına odaklanıyor
2015 İnsani Gelişme Raporu, “çalışma” kavramına ve çalışmanın daha nitelikli bir yaşama katkısına odaklanıyor. Çalışma kavramı, insani gelişme açısından kritik bir öneme sahip. 2015 İnsani Gelişme Raporu’nun temel mesajı bu. Çalışma kavramı, insanların hayatına ve ekonomilerin zenginliğine katkıda bulunuyor. Ancak bu olumlu bağlantı kendiliğinden oluşmuyor. UNDP’nin 2015 İnsani Gelişme Raporu, ücretli ve ücretsiz işler arasındaki dengesizliği analiz ederek, çalışma alanında küreselleşme ve dijital devrim sonucunda değişen manzaraya odaklanıyor.