HIT-30’la 30 milyar dolar destek

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca tanıtılan HIT-30 Yüksek Teknoloji Teşvik Programı ile 2030’a kadar vergi, hibe ve pazar geliştirme desteklerini kapsayan 30 milyar dolarlık kaynak yüksek teknoloji alanlarına yönlendirilecek. Türkiye, HIT-30 Programı ile 2030’a kadar yüksek teknoloji üretiminde küresel bir merkez olmayı hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Programla yarı iletkenler, mobilite, yeşil enerji, ileri imalat, sağlıklı yaşam, dijital teknolojiler, haberleşme, uzay ve bu alanlardaki değer zincirlerini geliştirecek 30’un üzerindeki başlıkta yatırımlara nitelikli destekler sağlayacağız. Açıkladığımız 6 çağrının, odak alanlarımız arasından öncelikli olarak belirlediğimiz ilk çağrılar olduğunu vurgulamak istiyorum. Bunlara ilaveten hiper ölçekli veri merkezleri, biyoteknolojik ilaçlar, yeşil hidrojen ve endüstriyel robotik sistemler olmak üzere 4 başlıkta daha çağrılarımızı çok kısa süre içinde kamuoyuyla paylaşacağız” açıklamasını yaptı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı’yla Türkiye’de 65 nanometre ve altı çip üretimi gerçekleştirmeyi amaçladıklarını anlattı: “Sermaye katkısı ve hibe destekleri de içeren 5 milyar dolarlık kaynakla, otomotiv, beyaz eşya, elektronik, savunma ve havacılık gibi alanlarda ihtiyaç duyduğumuz çiplerin Türkiye’de üretilmesini sağlayacağız.”

8 alanda 30+ öncelikli yatırım konusu
Türkiye’de ekonomik ve toplumsal değer üretiminde daha fazla ön plana çıkması beklenen yüksek teknoloji alanlarında, değer zincirlerinin tamamını içine alan büyük bir kapasite ve bütüncül bir ekosistem inşa edilmesi amaçlanıyor. Bu doğrultuda, 8 alanda 30+ öncelikli yatırım konusu belirlendi. Bunlar şöyle:
Yarı iletkenler: Çip üretimi, çip üretimi için ingot ve wafer, çip paketleme ve test, mikro elektro mekanik sistemler.
Mobilite: Elektrikli araçlar, hidrojen yakıtlı araçlar, mobilite için batarya, elektrikli hızlı raylı sistemler, mikro mobilite hava araçları, insansız kara/hava/deniz taşıtları.
Yeşil enerji: Yeşil hidrojen üretimi, elektrolizör, rüzgâr enerjisi sistemleri, güneş enerjisi hücresi, wafer ve ingot, enerji depolama için batarya, batarya bileşenleri (katot aktif malzeme, elektrolit, seperatör), yüksek teknolojide kritik madenlerin işlenmesi.
İleri imalat: Endüstriyel robotlar ve insansız araçlar, eklemeli imalat makineleri, yüksek teknoloji ürünleri için makineler.
Sağlıklı yaşam: Biyoteknolojik ilaçlar, yenilikçi sağlık teknolojileri, akıllı tıbbi cihazlar, teknolojik gıdalar.
Dijital teknolojiler: Büyük dil işleme modelleri, dijital ürün ve hizmetler (arama motorları, navigasyon uygulamaları vb.), bulut hizmetleri sunulan büyük ölçekli veri merkezleri.
Haberleşme ve uzay: Alçak yörünge uydu sistemleri, yeni nesil haberleşme altyapıları, akıllı haberleşme cihazları.
Değer zincirini tamamlayıcı yatırımlar: Program dahilindeki 7 yüksek teknoloji sektörünün değer zincirlerini tamamlayacak, geliştirecek, sürdürülebilirlik anlamında garanti altına alacak yatırımlar. Değer zincirinde dikey tamamlayıcı yatırımlar, stratejik hammadde yatırımları, yerel tedarikçi geliştirme.

Projelerde aranan nitelikler
Yeni teknolojileri odağa alan bir yatırım olmalı: Teknolojik gelişmeler mevcut sektörlerde köklü değişiklere ve kırılmalara neden olabiliyor. Sektörlerdeki bu dönüşümlere zamanında yapılan yatırımların başarıya ulaşma potansiyeli artıyor. Bu yaklaşımın başarılı örneklerine her geçen gün yenileri ekleniyor. Gelecekte bugünkünden daha büyük ekonomik büyüklüğe ve stratejik öneme sahip olacağı öngörülen öncelikli yatırım konularında desteklenecek projelerin de yeni teknolojilere odaklı olması bekleniyor. Geleneksel teknolojilere dayalı, pazara girişi zorlaştıran, oturmuş ve yoğun rekabet koşullarının hâkim olduğu, gelişim trendi negatif yönlü olan ürünlere yapılacak yatırımlar Program’ın kapsamına girmemekte.
Rekabet için gerekli ekonomik ölçeğe sahip olmalı: Belirlenen teknoloji alanlarında yatırımların rekabetçiliği ve sürdürülebilirliğinde, yatırım ölçeği belirleyici unsurlardan biri. Ar-Ge ve yenilik kapasitesi, tedarik zinciri yönetimi, birim maliyetler gibi birçok parametre için kritik ölçeğin yakalanması gerekiyor. Program’la desteklenecek projelerin sadece ulusal boyutta değil küresel boyutta da rekabetçiliğe sahip olması hedefleniyor. Yapılacak yatırımların, her bir yatırım konusunun gerekliliklerine göre, küresel seviyede rekabetçiliği sağlayan bir yatırım ölçeğinde gerçekleştirilmesi bekleniyor.
Teknik yetkinlik ve mali yeterliliğin olması: Yüksek teknoloji yatırımlarının başarıyla gerçekleştirilmesi ve rekabetçi bir ürün ortaya çıkarılabilmesi, diğer yatırım konularına göre daha zordur. Özellikle küresel düzeyde hedefleri olan bir projede teknik ve finansal yeterlilik çok daha önemli hale geliyor. Program’la desteklenecek yatırımlarda, yatırımcılarda güçlü finansal yapı ve ilgili alanda yeterli tecrübe aranacak. Bu kapasitenin tesisinde, uluslararası düzeyde yetkinliği bilinen paydaşlarla stratejik iş birliği ve ortaklıklar yapılması, projenin başarısında destekleyici bir unsur olarak değerlendiriliyor.
Teknolojik kazanım boyutu içermesi: Belirlenen teknoloji alanlarında, hedeflenen ürünün sadece üreticisi olmak, yüksek katma değer üretimi için yeterli görülmüyor. Üretilen ürüne ve üretim sürecine dair teknik bilgi ve fikri haklara da sahip olunması, yatırımın ekonomik ve stratejik önemini artıran bir unsur. Program’la desteklenecek yatırımlarda, ürüne, üretim süreç ve teknolojilerine dair bilgi-birikim ve fikri ve sınai mülkiyet haklarına sahip olunması aranacak önemli bir kriter olacak. Bu niteliği teknoloji transferini içeren iş birlikleri ya da Ar-Ge faaliyetleri yoluyla sağlayan projeler önceliklendirilecek.
Stratejik katma değer sağlaması: Projelerin ilgili alandaki kritik ürünlerin tedariğinde stratejik değer oluşturan; sadece bir ürünün üretimi değil, ilgili teknoloji alanında değer zinciri entegrasyonuna imkân veren kazanımlar sağlaması göz önünde bulundurulacak.

HIT-30 için sağlanacak destekler
Kurumlar Vergisi indirimi: Yatırımcılar için en önemli yükümlülüklerden biri olan kurumlar vergisi belirlenen oran ve süreler dahilinde indirimli olarak uygulanabiliyor. Yatırımcılara vergi avantajı sağlayarak maliyetlerini düşürmeyi hedefleyen bu destek sayesinde yeni yatırımların yapılması teşvik edilirken, mevcut işletmelerin de kapasitelerini ve rekabet güçlerini artırabiliyor.
İstihdam destekleri; Sigorta Primi Desteği: Sosyal güvenlik primi ödemeleri yatırımcılar için işletme giderinin önemli bir kısmını oluşturuyor. Sosyal güvenlik primi ödemeleri belirli oran ve süreler dahilinde Bakanlık tarafından karşılanabiliyor.
Nitelikli Personel Desteği: Ar-Ge personeli ve üretim sürecindeki kilit personel maaşları belirli oran ve süreler dahilinde Bakanlık tarafından karşılanabiliyor.
Faiz/Kar Payı Desteği: Yatırımcılara, finansman kolaylığı sağlamak amacıyla, kredi veya finansmana ilişkin belirli bir süre ve limite bağlı kalınarak uygulanan faiz veya kar payı desteği sayesinde, yatırımcıların daha kolay ve uygun şartlarda finansmana erişiminin sağlanması ile yatırım yapma motivasyonu artırılabiliyor.
Enerji Desteği: Enerji yoğun yatırım projelerinin enerji maliyetlerini düşürmek amacıyla uygulanan bir destek mekanizması. Bu destek kapsamında, yatırım yapacak olan firmalara belirli bir süre ve limite bağlı kalınarak enerji faturalarının %50’sinin devlet tarafından ödenmesi şeklinde uygulanıyor.
Diğer hibe destekleri: Bakanlık tarafından belirlenen kriterlere uygun projeler, hibe desteğinden faydalanarak yatırım süreçlerini daha kolay ve verimli yönetebiliyorlar. Bu destekler, yatırımlara finansman imkanı sağlamanın yanı sıra çeşitli yatırım maliyetlerinin azaltılmasına da katkıda bulunarak yatırımların sürdürülebilirliğine destek oluyor.
Diğer vergi teşvikleri; Gümrük Vergisi muafiyeti: Yurt içi ve/veya yurt dışından temin edilen yatırım malı makine ve teçhizat için Gümrük Vergisi muafiyeti sağlanabiliyor.
KDV istisnası: Proje kapsamında yapılacak bina-inşaat harcamaları veya yatırım malları KDV istisnası kapsamına alınabiliyor.

Pazar geliştirme destekleri
Kamu alım garantisi: Kamunun alım gücüne sahip olduğu ürünler için, yatırım kapsamında projeye kaldıraç etkisi oluşturacak miktarda kamu alım garantisi sağlanabiliyor.
Gümrük vergisi muafiyeti: Projelerin uzun vadede sağlayacağı katma değer dikkate alınarak, yatırım ve yerli üretim taahhütleri karşılığında, yatırımcının pazara giriş döneminde ithal edeceği belirli sayıdaki ürüne gümrük vergisi muafiyeti uygulanabiliyor.
İlgili mevzuatlarda muafiyetler: Yatırım ve yerli üretim taahhütleri karşılığında, yatırımcının pazara girişini zorlaştıran düzenlemeler hakkında destek veya muafiyet sağlanabilecek.

Yatırım yeri imkanları
Yatırımların nitelikleri ve potansiyel kazanımları değerlendirilerek, projelerin karakteristiğine ve ihtiyaçlarına en uygun yatırım alanları belirlenerek yatırımcılara sunulacak. HIT-30 Programı’na özel olarak bu yatırım alanları, alternatifli edinim modelleri ile ücretsiz veya indirimli olarak tahsis edilebilecek. Organize Sanayi Bölgesi (OSB) ve özel endüstri alanı modelleri ile kamulaştırma, altyapı yapımı, gerekli izinlerin temini gibi konularda yatırımcı dostu bir ortam sunuluyor.

Finansman desteği
HIT-30 kapsamındaki yatırımlara özel olarak sermaye katkısı, uygun faizli yatırım kredisi, faiz giderlerinin karşılanması gibi finansman destekleri sunuluyor.

Yüksek düzeyli politika desteği
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başkanlığı’nda faaliyet yürütecek olan Sanayileşme İcra Komitesi, HIT-30’un öncelikli alanlarında teknolojik gelişimi ve yerli üretimi destekleyecek politikalara ve uygulamalara yön verecek. Komite, yatırım konuları özelinde, kamu alım garantilerinden mevzuat düzenlemelerine varan geniş bir yelpazede alabileceği kararlar ve kamu kurumları üzerindeki yönlendirme gücü ile özel nitelikli yatırımların başarısına gerekli katkıyı sağlayacak.

Programın süresi
HIT-30 Programı’nın sunduğu imkân ve desteklerden 31 Aralık 2025 tarihinden önce başlayan yatırımlar yararlanabilecek. Program kapsamında desteklenmesi planlanan proje sayısı ve büyüklüğü, üretim kapasitesi ve niteliği gibi hususlar, yatırım konusu özelinde farklılaşıyor.  Yatırımların 2030’a kadar tamamlanması amaçlanıyor. Program’da tanımlanan özel teşvik paketlerinden yararlanma süresi yatırımın konusuna göre 2030-2032 yıllarında son bulacak. Her bir yatırım konusu için yatırımlar gerçekleştikçe, hedeflere ulaşılma seviyesine göre özel ayrıcalıklar kademeli olarak azaltılacak ve sonlandırılacak. Belirli bir yatırım alanında hedeflenen proje sayısı ve kapasite büyüklüğüne ulaşıldığında o yatırım alanı için HIT-30 Programı kapsamında yeni destek başvuruları alınmasına son verilecek.

Teknoloji yatırımları için çağrılar
HIT-Elektrikli Araç: HIT-Mobilite çağrısıyla, Türkiye’nin otomotiv sanayisindeki gücünün elektrikli araç üretimi alanında artırılması amaçlanıyor. Toplam 5 milyar dolarlık destek bütçesiyle, yıllık toplam en az 1 milyon adet elektrikli araçlık üretim kapasitesine ulaşılması hedefleniyor. Çağrı kapsamında, yıllık asgari 150 bin adetlik elektrikli araç üretimi kapasitesi sağlayacak yüksek yerli katkı oranına sahip, Ar-Ge merkezi kurulumunu da içeren yeni yatırımlar desteklenecek.
HIT-Batarya: HIT-Batarya çağrısıyla, Türkiye’nin bu alandaki üretim kapasitesinin iç talebi karşılayacak ve özellikle Avrupa pazarına yönelik ihracat potansiyelini değerlendirecek bir seviyeye getirilmesi amaçlanıyor. Toplam 4.5 milyar dolar destek bütçesiyle, yerli katkıyı odağa alan ve Ar-Ge merkezi yatırımlarını da içeren toplam 80 GWh’lık üretim kapasitesi oluşturulması hedefleniyor. Çağrı kapsamında, hücreden itibaren yıllık asgari 5 GWh kapasiteli batarya ve aktif malzeme üretim tesisi yatırımları desteklenecek.
HIT-Çip: HIT-Çip çağrısıyla, stratejik alanlarda teknolojik bağımsızlığını ve sanayide rekabetçiliğini geliştirmek üzere, Türkiye’nin yarı iletken üretim kapasitesinin artırılması amaçlanıyor. Toplam 5 milyar dolarlık destek bütçesiyle, 65 nm veya daha ileri teknolojide yıllık en az 1 milyon pul üretimi kapasitesinin oluşturulması hedefleniyor. Çağrı kapsamında çip değer zincirinin ingot, wafer, test ve paketleme gibi unsurlarını kapsayan yatırımlar da desteklenecek.
HIT-Güneş: Güneş enerjisi teknolojisinde değer zincirinin ilk ve en yüksek katma değerli halkalarına yönelik yatırımlarla Türkiye’nin bu alandaki rekabetçiliğinin ve küresel ölçekteki konumunun geliştirilmesi ve HIT-Güneş çağrısıyla, Türkiye’nin panel üretim endüstrisinin hücre üretimi yetkinliklerinin geliştirilmesi amaçlanıyor. Toplam 2.5 milyar dolar destek bütçesiyle, yüksek yerli katkı ve Ar-Ge merkezi yatırımlarını da içeren yıllık toplam 15GW’lık hücre üretim kapasitesi oluşturulması hedefleniyor. Çağrı kapsamında, hücre üretimine ingot aşamasından başlayarak odaklanan yıllık asgari 5GW üretim kapasiteli yatırımlar desteklenecek.
HIT-Rüzgar: HIT-Rüzgar çağrısı ile mevcut üretim kapasitesinin entegre OEM yatırımları odağıyla artırılması amaçlanıyor. Küresel arenada rekabetçi konuma ulaşabilecek yerli bir OEM’in büyümesi stratejik bir hedef olarak benimseniyor. Çağrı kapsamında, toplam 1.7 milyar dolar destek bütçesi ile yeni teknolojiler, offshore türbinler gibi büyüyen alanlar ile türbinin kritik bileşenlerinin üretimine yönelik projeler desteklenecek.
HIT-Ar-Ge: HIT-Ar-Ge çağrısı ile Ar-Ge ekosistemindeki kapasitenin küresel ölçekte ve yetkinlikteki firmaların ülkemizdeki kuracakları Ar-Ge merkezleri ve yürütecekleri öncül Ar-Ge faaliyetleri ile geliştirilmesi amaçlanıyor. Toplam 1 milyar dolarlık hibe destek bütçesiyle, öncelikli teknoloji alanlarına odaklanan 10 küresel ölçekli Ar-Ge merkezinin ülkemizde kurulması hedefleniyor. Çağrı kapsamında, EU Industrial R&D Investment Scoreboard’da yer alan ilk 1.000 firmanın en az 250 Ar-Ge personeline istihdam sağlayacak Ar-Ge Merkezi yatırımları desteklenecek.
Bilgi için: https://hit30.sanayi.gov.tr/neden-turkiye/