Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı koordinasyonunda, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile çalışma hayatının paydaşlarının ortak mutabakatı ile hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilen Ulusal İstihdam Stratejisi (2014-2023) ve Eylem Planları (2017-2019), 7 Temmuz’da Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. Stratejide temel politika eksenleri; eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi, işgücü piyasasında güvence ve esnekliğin sağlanması, özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması ve istihdam-sosyal koruma ilişkisinin güçlendirilmesi olarak belirlendi.
Buna göre; işsizlik oranı 2023 yılı itibarıyla yüzde 5 düzeylerine indirilecek. İstihdam oranı 2023 itibarıyla yüzde 55’e yükseltilecek, tarım dışı sektörde kayıt dışı istihdam ise 2023 yılında yüzde 15’in altına düşürülecek. Stratejide, temel politika eksenlerinden sayılan eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesiyle ilgili durum analizinin yapıldığı temel amaç ve hedefler de sıralandı. Eğitim ve öğretimin işgücü piyasası ihtiyaçlarını karşılama yeterliliğinin geliştirilmesi ve hayat boyu öğrenme temelinde herkes için erişilebilir hale getirilerek, işgücünün istihdam edilebilirliği artırılacak.
Eylem planında gençlerin iş kurmasına yönelik program ve proje desteklerinin artırılacağı yer aldı. Ayrıca taşeron işçilerin sorunlarının çözümü, kamuda taşeron eliyle çalıştırılanların haklarının düzenlenmesinin 2019 sonuna kadar tamamlanacağı belirtildi. Eylem planında kıdem tazminatının bireysel hesaba dönüştürülmesi, deneme-denkleştirme sürelerinin gözden geçirilmesi, esnek çalışma modellerinde çalışanlar ile özel istihdam büroları aracılığıyla çalıştırılanlara ve aşırı çalıştırılanlara yönelik özel izleme-değerlendirme mekanizması kurulması planlanıyor.
Bu çerçevede öğrencilere ve velilere yönelik yürütülen meslek tanıtımı faaliyetlerinin etkinliği artırılacak, 2023 yılına kadar iş piyasasının ihtiyaç duyduğu tüm mesleklerde standartlar ve yeterlilikler hazırlanacak, eğitime erişim ve devamının önündeki engeller kaldırılacak, 2018 yılı itibarıyla mesleki ve teknik eğitim müfredatında uygulamanın payı artırılacak, aktif işgücü programlarının ulusal ve yerel düzeyde izlenmesini sağlayacak sistemler geliştirilecek ve çatı bir işgücü piyasası bilgi-izleme sistemi tasarlanacak, düzenli olarak mezunlara ilişkin istihdam izleme araştırmaları yapılacak, hayat boyu öğrenmeye katılım oranı 2023’e kadar yüzde 15’lere çıkarılacak.
Engelli, kadın ve genç istihdamı
Türkiye’de kadınlar, engelliler, gençler ve uzun süreli işsizler başta olmak üzere özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması amacıyla da çalışmalar yapılacak. Stratejideki hedeflere göre; kadınların işgücüne katılma oranı 2023 yılına kadar yüzde 41 düzeyine çıkarılacak. Kadınların 2015 yılı itibarıyla yüzde 46 düzeyinde gerçekleşen kayıt dışı çalışma oranı, 2023 yılında yüzde 30’a düşürülecek. 2015 yılı itibarıyla yüzde 18.5 olan genç işsizlik oranı, genel işsizlik oranı düzeyine indirilecek. Engelli işçi açık kontenjanlarının doldurulması yönünde çalışmalar yapılacak, 2015’te yüzde 21 seviyesinde gerçekleşen uzun süreli işsizlerin oranı, 2023’e kadar yüzde 15’e gerileyecek.
İşsizlik ödeneği alanların oranı yükselecek
İstihdam-sosyal koruma ilişkisinin güçlendirilmesi ile ekonomik, sosyal ve mali politikalarla uyumlu, toplumun tüm kesimini kapsayan, bireyleri sosyal yardımlara bağımlı kılmayan ve çalışmayı teşvik eden etkin ve bütüncül bir sosyal koruma sisteminin geliştirilmesi amaçlanıyor.
Temel nedenleri yoksulluk ve yetişkin işsizliği olan çocuk işçiliğini tüm önleme çalışmalarına rağmen önemli bir sorun olma özelliğini sürdürmesi ve bu durumla mücadelenin katılımcı ve kapsamlı politikalarla yürütülmesi gerekliliğinden hareketle “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı” etkin bir şekilde uygulanacak.
İşsizlik ödeneği alanların toplam işsizlere oranı 2012 yılındaki yüzde 14.5 seviyesinden 2023 yılına kadar yüzde 25’e yükseltilecek. 2023 yılında sosyal yardım alanlardan çalışabilir durumda olanların tamamına iş ve meslek danışmanlığı hizmeti sunulacak, sosyal yardım alanlardan çalışabilir durumda olanların yüzde 25’i bir yıl içerisinde işe yerleştirilecek. 2023 yılında özellikle sanayide ağır ve tehlikeli işlerde, sokakta ve mevsimlik gezici geçici tarımda gerçekleşen çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri tamamen ortadan kaldırılacak, diğer alanlarda çocuk işçiliği yüzde 2’nin altına düşürülecek.
Çalışan yoksulların oranı da 2023’e kadar yüzde 5 seviyesine indirilecek. Çalışabilir durumda olan sosyal yardım yararlanıcılarına iş önerilmesi ve reddedilmesi halinde yardımın kesilmesi uygulaması bu yıl içinde başlayacak. Sosyal yardımların yeniden planlanmasına yönelik projelere de yer verildi. Bunlar arasında benzer nitelikteki sosyal yardım programları biraraya getirilerek gruplandırılacak. Sınıflandırma; çocuk, yaşlı, engelli yardımı gibi sosyal yardımların hak temelli yapılmasını ilke olarak esas alan kanuni bir düzenleme ile hayata geçirilecek.
Sektörel istihdam stratejileri
- Türkiye’nin büyüme ve gelişme eğilimleri de dikkate alınarak, büyüme potansiyeli veya büyümenin istihdam esnekliği yüksek olan ve 2023 hedefleri kapsamında önemini artıracak bilişim, finans, inşaat, sağlık ve turizm sektörleri ile istihdam kapasitesi yoğun, emek yoğun tarım, tekstil ve hazır giyime yönelik sektörel istihdam stratejileri düzenlendi. Mevcut durum analizinin yapıldığı stratejinin, temel hedefleri ve ilkeleri de belirlendi.
- Bilişim sektörünün özel yapısı nedeniyle yazılım alanında da teknik kapasitesi yüksek, her yıl 10 bin uzman yetiştirilecek.
- Finans sektöründe istihdam düzeyi 2013’e kıyasla 2023’e kadar toplamda yüzde 28 oranında artırılacak, sektör engelli istihdamına özel önem verilecek.
- İnşaat sektöründe nitelik her düzeyde artırılacak ve bu sektörde çalışan sayısı 2013’e kıyasla 2023 yılına kadar toplamda yüzde 160 artırılacak.
- Sağlık alanında hekim sayısı artırılacak ve ihtiyacı karşılayacak düzeye getirilecek. Sağlık sektörü çalışanı da 2013’e kıyasla yüzde 100 artırılacak. 2023’te yılında bin kişiye düşen hekim sayısı 2.4’e, hemşire sayısı da 3.8 düzeyine ulaşacak.
- Tekstil ve hazır giyim sektöründe ise kayıt dışılığın önlenmesi, çalışanların eğitilerek niteliklerinin yükseltilmesi ve sertifikasyona ağırlık verilecek. 2012’ye göre 2023’e kadar kayıt dışı istihdam yüzde 50 oranında azaltılacak. Sektörde çalışan işçilerin yüzde 50’sinin 2023’e kadar sertifika sahibi olması sağlanacak.
- Turizm sektöründe ise esnek çalışmaya ağırlık verildi. Alternatif turizmde ihtiyaç duyulan personel için eğitim verilecek. Sektörde 2013’e kıyasla 2023 yılına kadar istihdam yüzde 80 artırılacak. 2023 yılına kadar 400 bin turizm çalışanı meslek içi eğitimden geçirilecek, 500 bin kişiye sektöre yönelik işgücü yetiştirme eğitimi verilecek.