Şirketin bugününü ve geleceğini ‘İş Zekası ve İş Analitiği’ ile yönetin 

Pandemi ile hızlanan dijital dönüşüm fırtınasıyla birlikte her ölçekteki şirket, kurum ve kuruluş için Büyük Veri (Big Data) denizinde güvenle yol almak, verileri raporlamak, analiz etmek, yönetmek, anlamlandırmak, şirketin karlılığını, başarısını, verimliliğini artırmak, sürdürülebilir rekabet avantajı sağlamak, gelecek stratejilerini şekillendirmek hayati önemde.
Üretimden pazarlamaya, tedarik zincirinden lojistik ve ulaşıma, operasyonlardan, satış örgütlerine, bayilerine, müşterilerine, pazardan, sosyal medyaya kadar birçok alanda oluşan verilerin çoğu farklı yazılımlarda üretildiği için yönetilmesi, analizi ve anlamlandırılması oldukça güçleşiyor. Bu durum da şirketlerin bilgi teknolojileri ve raporlama bölümlerine ciddi iş yükü getiriyor, yöneticilerin doğru bilgiye hızla ulaşmalarını ve stratejik kararları almalarını güçleştiriyor. Uzmanlar, işletmelerin; 2022’de; 5G, giyilebilir cihazlar, veri güvenliği, hizmet olarak (as-a-service) çözümler, Bulut, depolama ve esnek BT altyapısını hizmet olarak sunan çözümler, Çoklu Bulut çözümleri, Yapay Zeka, Makine Öğrenmesi, Nesnelerin İnterneti gibi teknolojilere yatırım yapmalarının önemine değiniyor.
Büyük ölçekli işletmelerden KOBİ’lere kadar her ölçekte şirketin; değişen pazar koşullarına karşı anında tepki verebilmesi, verileri, süreci ve kaynaklarını; iyi, etkin verimli yönetebilmesi, zorlu rekabet koşullarında daha akıllı ve çevik olması, süreci öngörüp stratejik kararlar alabilmesi, sağlıklı büyümelerini hızlandırması, sürdürülebilir rekabet için kritik avantajlar sağlayabilmesi noktasında ise; ‘İş Zekası ve İş Analitiği’ çözümleri önemli bir teknoloji olarak öne çıkıyor.
İş Zekası ve İş Analitiği, birbirini tamamlar: ‘İş Zekası’ ve ‘İş Analitiği’nin temel amacı, firmaların kendi verilerine erişimini artırarak tüm bölümleri için iyileştirme sağlamak ve buna bağlı olarak karlılığını artırmak. Verileri analiz etmek, kuruluşa eyleme dönüştürülebilir bilgiler sunmak için tasarlanan teknoloji odaklı bir süreç olan İş Zekası, farklı veri süreçleri aracılığıyla önceden tanımlanmış geçmiş ve güncel veri noktalarını özetler, kuruluşun mevcut durumunu, sektörde nasıl konumlandığını anlamaya yardımcı olur,  mevcut operasyonların daha iyi anlaşılmasını sağlar, İş Analitiği ise gelecekteki kararlara ışık tutmayı amaçlar.
Çoğunlukla gelir veya ürün performans ölçümleri hakkında ayrıntılı bir genel bakış oluşturmak amacıyla faydalanılan İş Zekası, şirket veritabanları üzerinde çalışan her gösterge paneli, özel veri raporu ve veri sorgulama sürecini kapsar. İş Zekası ve İş Analitiği’ni ayıran; sundukları içgörülerdir. Tanımlayıcı analitik İş Zekası’nın alanına girerken, tahmine dayalı analitik ise İş Analitiği tarafından sağlanır.

İş Zekası ve İş  Analitiği’nin  bileşenleri ve sektörel  kullanım alanları
Bileşenler: Raporlama. Çok boyutlu analiz süreçleri. Mantıksal çözümlemeler. Karmaşık olay analizi. İş performans yönetimi. Bir iş sürecini diğer performans ölçümleriyle veya bu iş sürecinin en iyileriyle kıyaslama. Açıklayıcı ve tahmine dayalı modelleme. Gerçeklere dayalı yönetim. Analitik modelleme. Sayısal analiz. Bilgi çekme. OLAP-Çevrimiçi Analitik İşleme (Online analytical processing). OLTP-Çevrimiçi İşlem Yürütme (Online Transactional Processing). ETL-Veriyi Çekme, Dönüştürme, Yükleme (Extracting, Transforming, Loading). Veri Madenciliği (Data Mining). Veri Depoları (Data Warehouse). Süreç Madenciliği. Uyarılar.
‘İş Zekası’nın sektörel kullanım alanları: Ham veri miktarının en çok olduğu alanlar; finans, telekomünikasyon, perakende, enerji, sağlık ve giderek diğer bütün sektörler İş Zekası alanına giriyor.
‘İş Analitiği’nin sektörel kullanım alanları: İş Analitiği başta bankacılık sektörü olmak üzere, oyun sektörü, perakende sektörü gibi birçok sektör ve sosyal ağlar tarafından kullanılır.

İş Zekası ve İş Analitiği’nin işletmelere faydaları
• Rekabet avantajı: İş Zekası ve İş Analitiği, ürettiği sonuçlarla hemen her sektördeki şirkette ürün iyileştirmeden müşteri memnuniyetine, çalışan performansından iş ortaklarının kârlılıklarına kadar pek çok stratejik bilgi ve raporlama olanağı sunar. Bilginin iş süreçlerine entegrasyonu şirketlerin; kendi verilerini daha kolay ve hızlı yorumlamasını sağlar, karar verme sürecini kısaltır, hızlandırır, riskleri azaltır. Sağlam, güvenilir, sağlıklı karar verme zemini, stratejik, etkili, verimli yönetim optimizasyonu, gelecek öngörüsünün sağlam temeller üzerinde şekillendirilebilmesi, çalışan memnuniyeti, operasyonel verimlilik ve rekabet avantajı kazandırır.
Kurumsal stratejileri geliştirmeye, işletme faaliyetleri için hedef ve performans ölçütleri belirlemeye, işletme tarafından kullanılan teknoloji ve süreçleri aktif ve etkin tutmaya yardımcı olur. Şirketin vizyon, misyon ve politikalarının yenilenmesinde etkin rol oynar. Yeni işkolları ve alanlarına yatırım yaparken öngörü, sorunlarla başarıların analizi ve buna göre stratejinin revize edilmesini sağlar. Projelerin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilecek zorluklara karşı daha kolay çözüm üretilebilir.
• Çok boyutlu ve detaylı analiz, verileri anlamlandırma, stratejik ve taktiksel kararları doğru verebilmeyi sağlar: İhtiyaçları belirler, teknik çözümleri ve mimari tasarımı yapar, merkezi veya dağıtık veri ambarını tasarlar ve yönetir, veriler üzerinde analizler yapılmasını, ihtiyaç duyulan raporların alınmasını sağlar. Farklı departmanlarda, farklı zamanlarda ve süreçlerde gerçekleşen saklanmış verileri anlamlandırma ve hızlıca çok boyutlu analizine imkan sunar. Genel bir bakış imkanı sunar, iş süreçlerini kolaylaştırır, kolay analatik çözümler sunar.
• Doğru güncel ve eksiksiz bilgiye ulaşım: Her seviyede şirket çalışanı, kendi yetkileri ölçüsünde, istediği anda ve formatta, görsel açıdan zengin ekranlarda, aradığı bilgiye doğru, güncel ve eksiksiz biçimde ulaşır. Şirketteki bilgi paylaşımını ve bilgi şeffaflığını artırır.
• Bütün süreçleri anında izleme avantajı: İş süreçleri içeriği, mega veri yönetimi ve işbirliğine dayalı bir izleme inisiyatifi sunar. Raporlar, önceden belirlenen saatlerde, e-posta veya kısa mesaj yoluyla otomatik dağıtılabilir. Farklı birim ve kaynaklardan gelen veriler, ortak bir havuza yerleştirilir. Veri eşleştirme özelliğiyle otomatik güncellenen görseller ve raporlarla anlık süreç izlenebilir. Konulan hedeflerin; bayi, temsilci, çalışan, proje, süre ya da departman bazında ne oranda gerçekleştiği, dijital paneller (dashboard) ve özel ekranlarda izlenebilir. İş Zekası ile iş, süreç, ürün ve hizmet başlıklarının yanı sıra ekosistemde yer alan çalışan, tedarikçi, iş ortakları ve müşterilerin performansı, basit işlemlerle analiz edilerek güçlü bir karar destek çözümüne sahip olunabilir, karlılık analizi için dönemsel olarak en karlı müşteriler, en yüksek değerli ürün, birim gruplamalarının raporları oluşturulabilir, operasyonel ve finansal performans izlenebilir, alınan finansal raporlamalarla yeni bütçe oluşturulabilir.
• Hızlı ve esnek sorgulama: Tek noktadan esnek, hızlı, etkin, kolay ve anlık raporlama ve veri analizi yapma olanağı sunar. Web üzerinden erişerek online analiz, uyarı, sorguların tasarımı, verilere erişim, istisnaları belirleme ile her düzeyde rapor ve kararları sunma imkanı sağlar. Örneğin; İş Zekası monitörleri, verileri grafikler, haritalar, tablolar, hız göstergeleri, performans barometreleri, trafik işaretleri gibi çok çeşitli görsel bileşenleri bir arada görüntüler. İşe alımlarda etkinlik analiziyle sürecin kalitesini artırır.
• Yükselen karlılık: Maliyet düşürme yöntemlerini belirleme, iş fırsatlarını ortaya çıkarma, ERP verilerini erişilebilir raporlara dönüştürme, perakende taleplerine hızlı tepki verme ve fiyatları optimize etmede kullanılır. Tedarikçi ve müşterilerle  ilişkinin değerinin daha kolay ölçülmesini, maliyet kontrolünü sağlayarak, firmalara anlaşmalar esnasında daha fazla güç verir. Hızlı, akıllı, çevik işletmeler olunmasına yardımcı olur, verimliliği, görünürlülüğü, hesap verilebilirliği, tasarrufu, karlılığı arttırır, maliyetleri azaltır.

Gelecek eğilimleri (trendler)
• Yapay Zeka / Makine Öğrenmesi / Derin Öğrenme / Dağıtık Makine Öğrenmesi
• Ortak Çalışmaya Dayalı İş Zekası
• Gömülü İş Zekası (Embedded BI)
• Chatbot-Diyalogsal Yapay Zeka
• Bulut Analitik / Hibrit Bulut Yönetimi Çözümleri
• Görüntü İşleme / Öngörü ve Veri Analitiği / Arama Asistanı ve Arama Motoru / Doğal Dil İşleme / Optimizasyon
• Otonom Araçlar
• Robotik Süreç Otomasyonu (RPA) ve Akıllı Platformlar
Nesnelerin İnterneti (IoT) / Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IIoT) / Sınır Bilişim.

‘İş Zekası’ (BI) nedir?
İş Zekası (Business Intelligence-BI): “İş amaçları için ham veriyi anlamlı ve kullanışlı bilgiye dönüştüren teoriler, metodolojiler, sürelerin, mimarilerin ve teknolojilerin bir kümesi” olarak tanımlanıyor. Şirkette birikmiş büyük miktarda verileri işleyerek yeni projelerin belirlenmesine ve geliştirilmesine yardımcı olan BI, yeni fırsatlar tanımlamak ve geliştirmeye yardım etmek için büyük miktarlarda bilgi yönetiyor. Bir diğer tanıma göre ise; “İş Zekası, işletmelerin gelecek hakkında daha doğru kararlar alabilmesi için geçmiş ve mevcut zaman verilerini toplayarak çeşitli yazılımlar yardımıyla bu verilerin anlamlı bilgilere dönüşmesini sağlayan veri yönetim süreçleridir.”

‘İş Analitiği’ (BA) nedir?
İş Analitiği (Business Analytics-BA); “Tahminsel modelleme ve optimizasyon gibi çözümlerle iş süreçlerini en verimli hale getirerek işletmelerin performansını keşfetmesini sağlayan bir iş planlamasıdır” diye tanımlanıyor: Bir başka tanım şöyle: “İş Analitiği, işletmelerin doğru bilgiler ve hızlı karar verme yeteneği elde etmesini sağlayacak şekilde mevcut verilerin analiz edilip raporlanmasını sağlar. Bu veriler müşteri davranışlarını ve taleplerini anlamak ve işletmenin performansını değerlendirmek açısından önemlidir.”
Bir diğer tanıma göre; “Geçmiş iş performansının sürekli yinelemeli keşif ve araştırması için beceriler, teknolojiler ve uygulamaları ifade eden İş Analitiği, verilere ve istatistiksel yöntemlere dayalı olarak yeni içgörüler geliştirmeye ve iş performansının anlaşılmasına odaklanır.”

Akıllı ve dijital gelecek
“Pandemi’nin yıkıcı etkisi nedeniyle işletmelerin yüzde 79’u iş modellerini yeniden tanımlıyor”: Dell Technologies Türkiye Genel Müdürü Işıl Hasdemir, Dell Technologies’in Dijital Dönüşüm Endeksi çalışmasının küresel olarak işletmelerin yüzde 80’inin dijital dönüşüm planlarını hızlandırdıklarını ve yüzde 79’unun Pandemi’nin yıkıcı etkisi nedeniyle iş modellerini yeniden tanımladıklarını gösterdiğini söyledi. Türkiye’de Dell Technologies olarak bu yılın başında Intel ve Akademetre’yle ortaklaşa yürüttükleri araştırmaya göre; Türkiye’deki işletmelerin yüzde 82’sinin 2020’de dijital dönüşüm programlarını hızlandırdığını, bunun dijital çözümlere talebe yansıdığını, akıllı ve dijital altyapılara geçiş yaptıklarını kaydetti.
Hasdemir, işletmelerin hibrit bulutun mutlak bir gereklilik olarak kendini gösterdiği bir yılın ardından artık dayanıklılıklarını güçlendirmeye çalıştıklarına dikkat çekti: “Hayati önem taşıyan bir sonraki adımsa bulut yönetimi verimliliklerinin sonuçlarını almak olacak. İşletmelerin başarıya ulaşmak için ayrıca 5G, Yapay Zeka, Makine Öğrenmesi, Sınır Bilişim, Nesnelerin İnterneti, Veri Analitiği, Güvenlik ve İşgücü Dönüşüm çözümleri gibi teknolojilerden faydalanmaları gerekecek. Dijital çağın henüz başındayız. Daha hızlı, daha karmaşık ve dağıtık bir veri ortamının temellerini atıyoruz. IDC, uç noktalarda başlatılan uygulamaların sayısında 2024’e kadar yüzde 800’lük bir artış olacağını öngörüyor. Edge olarak da adlandırdığımız Sınır Bilişim, bu dijital dönüşüm yolculuğunda ağ ve teknoloji optimizasyonu sağlayarak kilit rol oynuyor.”