İzle, anla ve daha iyi yönet; ‘IoT ve Big Data’nın yükselişi 

Artık veri ekonomisi çağındayız. Yapay Zeka, Büyük Veri (Big Data), Nesnelerin İnterneti (IoT-Internet of Things), Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IIoT); 5G, Bulut Bilişim, Uç Bilişim gibi gelişmekte olan yeni nesil teknolojilerle dijital dönüşen iş dünyası yeniden şekilleniyor. Bu yeni nesil teknolojilerden; ‘Nesnelerin İnterneti (IoT) ve Büyük Veri (Big Data)’, bankacılık ve finans, iletişim, medya ve eğlence sektörü, sağlık hizmetleri, üretim ve endüstri, endüstriyel otomasyon, ticaret, e-ticaret, eğitim, kamu hizmetleri, sigortacılık, perakende, ulaşım, enerji, tarım sektörleri ve veri analitiği başta olmak üzere hem iş dünyasında hem de günlük yaşamın her alanında yoğun  kullanılan teknolojilerden.
Akıllı cep telefonlarından evdeki akıllı televizyonlara, akıllı buzdolaplarından, akıllı çamaşır makinelerine, akıllı otonom süpürgelerden, akıllı saatlere, fitness izleyicilerden, akıllı tartılara,  akıllı bisikletlerden, tıbbi sensörlere, endüstride kullanılan akıllı sensörlerden, dronelara, 5G’den, bulut bilişim teknolojilerine, hem evde hem endüstri de kullanılan akıllı güvenlik sistemlerinden, akıllı yangın alarmlarına, akıllı kapı ve kasa kilitlerindan, giyilebilir teknolojilere, endüstriyel otomasyondan, Alexa, Siri ve Google Home gibi sanal asistanlara, akıllı ev, akıllı fabrika, akıllı ofis, akıllı arabalar, akıllı trafik, akıllı şehir, akıllı endüstri uygulamalarına, akıllı üretimden, akıllı dijital tedarik zincirlerine, otonom cihazlardan, otonom araçlara, akıllı sağlık hizmetlerinden, akıllı ulaşıma, akıllı tarımdan akıllı eğitime kadar aklınıza gelebilecek tüm akıllı cihaz ve ekosistemlerde kullanılan ‘IoT ve Big Data’, günümüz dünyasının olmazsa olmazı yeni nesil teknolojileri arasında yer alıyor.
Artık evinizdeki bütün elektronik cihazlar birbiriyle konuşabiliyor, çamaşır makineniz veya buzdolabınızın kendi adı ve kimliği var, bioçip takılı çiftlik hayvanlarının verileri takip edilebiliyor veya lastik basıncı düştüğünde sürücüyü uyarmak için yerleşik sensörlere sahip bir otomobil veya başka herhangi bir nesne sözkonusu. Endüstri 4.O, dolayısıyla akıllı, soğuk, insansız ve karanlık fabrikaların temel bileşenleri ‘IoT ve Big Data’ üzerine kurulu.
Rakamlarla IoT ve Big Data: Son zamanlarda yapılan çalışmalara göre; küresel IoT pazarının 2023’e kadar 55.3 milyar dolara ulaşması, 2025’e kadar ise 94.4 milyar dolara çıkacağı öngörülüyor. IoT’a yapılan küresel harcamaların 2023’e kadar 1 trilyon doları aşması bekleniyor. Gezegenimizde yaklaşık 8 milyar insanın bulunduğu düşünüldüğünde IoT cihazlarının artan grafiğiyle bugün 10 milyardan fazla bağlantılı IoT cihazı olduğu biliniyor. IoT Analytics’in raporuna göre 2025’e kadar 50 milyar cihazın internete bağlanacağı tahmin ediliyor.
McKinsey Raporu’na göre saniyede ortalama 127 cihaz ilk kez internete bağlanıyor. 2026’ya kadar IoT’un dünya ekonomisine katkısının 15.6 trilyon dolar olacağı tahmin ediliyor. 2025’te IoT cihazlarından gelen verilerin  79.4 ZB (Zettabayt, 1 ZB=1 000 000 000 TB (1 milyar Terabyte)) olacağı tahmin ediliyor. IBM’e göre her gün 2.5 milyar GB veri üretiliyor. 2023’te Büyük Veri Analitiği (Big Data Analytics) pazarının 103 milyar dolar büyüklüğe ulaşacağı öngörülüyor.
İyi bir strateji ve güçlü veri yönetiminin önemi: ‘IoT ve Big Data’ birlikte çalıştığında daha fazla veri toplama, işleme ve analiz etme yeteneği sunuyor. IoT cihazlarından gelen veriler, Büyük Veri Analitiği kullanılarak işletme için değerli bilgilere dönüştürülebiliyor. İşletmeler, ‘IoT ve Büyük Veri’yi başarıyla birleştirerek verilere dayalı kararlar alabiliyor, bu değerli bilgilerle operasyonlarını iyileştirebiliyor, maliyetleri düşürebiliyor, daha iyi ve stratejik kararlar alabiliyor, iş süreçlerini optimize edebiliyor ve rekabet avantajı elde edebiliyorlar. Ancak bu teknolojilerin karmaşıklığı ve veri gizliliği gibi zorluklar da göz önüne alınmalı. Uzmanlar bu nedenle; ‘IoT ve Big Data’nın başarılı uygulanabilmesi için iyi bir strateji ve güçlü bir veri yönetiminin gerekli olduğunun altını çiziyor.

5G ve IoT ajandalarıyla büyümeye odaklanılıyor
Türkiye’nin dahil olduğu 19 ülkede küresel çapta toplam 1325 firmanın katıldığı ‘EY Endüstrilerin Geleceği Araştırması (EY Reimagining Industry Futures) 2023 Türkiye’de Endüstrilerin Geleceği (Temmuz 2023)’e göre; kurumlar, 5G ve IoT ajandalarıyla büyümeye odaklanıyor. Bilgi eksikliklerinin, 5G ve uç bilişim gibi diğer teknolojilerden yararlanmayı zorlaştırdığını belirten araştırmada; 5G ajandalarının önceliklerinden biri olduğunu söyleyenlerin oranı %45, uç bilişim kullanım alanlarını ve kavramlarını daha iyi anlaması gerektiğini düşünenlerin oranı %81. Türkiye’de ve dünyada en çok yatırım alan yeni nesil teknoloji alanı ise; ‘Robotik ve otomasyon’, küresel çapta bu alana yatırım yapanların oranı %65; Türkiye’de %85. İşletmelerin çoğu; 5G, IoT ve yapay zeka gibi yeni nesil teknolojilerin uzun vadeli sürdürülebilirlik stratejilerine katkı sağladığını düşünüyor. Küreselde işletmeleri, IoT yatırımlarına en çok yönlendiren hedef; ‘veri yönetimini geliştirmek’, Türkiye’de ise ‘işgücü verimliliğini geliştirmek.’

‘IoT ve Big Data’nın temel bileşenleri
• IoT Cihazları: IoT ekosisteminin temelini oluşturan fiziksel nesneler; sensörler, işlemciler, iletişim modülleri ve diğer bileşenler.
• Sensörler: Sıcaklık, nem, hareket, ışık ve manyetik alan vb. sensörler.
•İletişim protokolleri: Wi-Fi, Bluetooth, Zigbee, LoRa, 5G ve daha fazlası.
• Ağ Altyapısı ve Büyük Veri Altyapısı: İnternet ve çevrimiçi ağ altyapısı, sunucular ve bulut hizmetleri.
• Veri Güvenliği: Kimlik doğrulama, şifreleme ve tehdit tespiti vb.
• Veri Kaynakları: Web siteleri, sosyal medya, sensörler, mobil cihazlar, otonom cihazlar ve daha fazlası.
• Veri Depolama: Veri depolama sistemleri, veri merkezleri, bulut depolama hizmetleri vs.
• Veri İşleme: Büyük Veri işlemesi için kullanılan özel işlemciler, dağıtık işleme sistemleri ve yazılımlar.
• Veri Analitiği ve İşleme: Büyük Veri’nin anlamlı bilgilere dönüştürülmesini için kullanılan analitik araçlar, algoritmalar, iş zekası platformları vs.
• Veri Yönetimi: Büyük Veri’nin temizlenmesi, sınıflandırılması, depolanması, yönetilmesi için süreçler ve yönetim stratejileri.
• Dağıtık ve Paralel İşleme.

‘IoT ve Big Data’da yeni trendler
• IoT ve Big Data Entegrasyonu
• IoT ve Büyük Veri ile Al (Yapay Zeka) ve ML (Makine Öğrenimi) Entegrasyonu
• IoT ve Blockchain Entegrasyonu
• Edge Computing
• 5G Teknolojisi
• Daha İleri Analitik ve Veri Görselleştirme ve Keşif Araçları
• Dijital İşletmeler ve Akıllı Şehirler
• Daha İyi Veri Güvenliği
• Veri Güvenliği ve Uyum
• IoT ve Sağlık Hizmetleri
• Büyük Veri ve Sürdürülebilirlik
• Büyük Veri ve Sağlık
• IoT ve Tarım
• IoT ve Ulaşım
• Gerçek Zamanlı Analiz
• Veriye Dayalı İş Süreçleri
• Heterojen Veri Kaynakları.

‘IoT ve Big Data’nın işletmelere faydaları
• Daha iyi veri toplama: Şirketin dijitalleşme sürecini hızlandırır. IoT cihazları, gerçek zamanlı ve sürekli olarak büyük miktarda veri üretebilir; bu işletmelerin daha fazla bilgiye erişimini sağlar.
• Daha iyi kararlar: Büyük Veri analitiği, IoT’dan gelen verileri işleyerek işletmelere daha iyi ve bilgi tabanlı kararlar alabilme yeteneği sunar. İşletmenin daha iyi yönetilmesine, veri temelli içgörüler oluşturmaya yardımcı olur. Büyük veri analitiği araçları, sonuçları doğru şekilde tahmin edebilir. Dolayısıyla işletmelerin stratejik kararlar almasına yardımcı olur.
• Operasyonel verimlilik: İşletmelere üretim süreçlerini izleme, bakım gereksinimlerini tahmin etme, enerji verimliliğini, iş operasyonlarının üretkenliğini ve verimliliğini artırma, yeni iş modelleri ve gelir akışları oluşturma gibi operasyonel iyileştirme yapma fırsatı sunar.
İşletmeler, iş süreçlerini, operasyonlarını, üretimi veya hizmeti, makineler gibi fiziksel varlıklarını, çalışanlarını, tedarikçilerini, müşterilerini daha kolay, hızlı ve kaliteli izleyebilir, onlarla ilişkilerini yönetebilir, müşteri deneyimini geliştirir, zaman ve maliyet tasarrufu, verimlilik, hız, kalite, esneklik, çeviklik sağlar. Büyük Veri, işletmelerin daha iyi kararlar almasına olanak tanırken, aynı zamanda operasyonel verimliliklerini de optimize eder ve riskleri azaltır.
• Maliyetleri azaltma: Makinelerin uzaktan izlenmesiyle önleyici bakım hizmet çağrılarını tetiklemesi, olası arızaların tespiti, bakım ve onarım işlemlerinin daha hızlı yapılmasını, iş süreçlerinin daha verimli hale gelmesini ve maliyet kayıplarının minimuma indirilmesini sağlar.
• Hızlı sorun giderme: IoT ile toplanan veriler, sorunları hızla tespit etmeye ve çözmeye yardımcı olabilir. Bu, hizmet sürekliliğini artırır.
• Daha iyi güvenlik ve sağlık: IoT cihazlarından gelen verilerin analizi, işletmelerin siber tehditleri tespit etme ve güvenlik önlemlerini güçlendirmesini; izleme, işletmelerini fiziksel varlıklarını koruma altına alma, yüksek değerli varlıklarını hırsızlık gibi durumlara karşı korumasını da sağlar. Fiziksel varlıklarla birlikte çalışanların iş verimlilikleri ve sağlıklarının izlenmesini, takibini kolaylaştırır, iş güvenliğini ve siber güvenliği sağlamaya yardımcı olur.
• Müşteri deneyimi: IoT ve Büyük Veri, müşteri davranışlarını daha iyi anlamayı ve kişiselleştirilmiş ürün ve hizmetler sunmayı mümkün kılar. Bu, müşteri memnuniyetini artırır.
• İşletmeyi güncellemek: Çalışan, tedarikçi ve müşteri memnuniyetini ölçmeyi, ihtiyaçlarını belirlemeyi sağlar. Analiz yönetimi kullanılarak çalışan, müşteri ve tedarikçi talepleri, önerileri, şikayetlerine hızlı ve etkili biçimde ulaşılabildiğinden işletmeyi güncellemek ve bu yeni gelişmelere göre aksiyon almak kolaylaşır.
• Yeni trendlerin tespiti: Büyük Veri ile sosyal medyada konuşulanların analizi yapılıp yeni trendlerin neler olabileceği tahmin edilebildiği gibi üreticiler için talep tahminleri yapmak da sözkonusu.
• Pazarlama ve satış: IoT ve Büyük Veri, pazarlama kampanyalarının etkinliğini izleme ve ürün tekliflerini daha iyi hedefleme konusunda işletmelere yardımcı olur.
• Maliyetleri düşürme: IoT ile toplanan veriler, enerji kullanımını optimize etme, kaynakları daha etkili kullanma ve atıkları azaltma gibi maliyet tasarrufu imkanı sunar.
• Rekabet üstünlüğü: ‘IoT ve Büyük Veri’nin birlikte kullanılması, işletmelere rekabet avantajı sağlar, daha hızlı yenilik yapmalarına olanak tanır ve yeni pazar fırsatlarını keşfetmelerine yardımcı olur.
• Ölçeklenebilirlik: ‘IoT ve Büyük Veri’, işletmelerin büyümeye ve daha fazla veri işlemeye hazır olmalarına imkan sunar.

Nesnelerin İnterneti (IoT) nedir?
Nesnelerin İnterneti (IoT-Internet of Things); “Fiziksel nesnelerin (örneğin; cihazlar, araçlar, binalar ve daha fazlası) internet üzerinden birbirleriyle ve diğer dijital sistemlerle iletişim kurabilme yeteneği sağlayan bir teknoloji ve konsepttir. IoT, bu nesnelerin çevrimiçi olarak bağlanmasını ve veri paylaşmasını mümkün kılarak daha akıllı, otomatize ve veri odaklı işlem yapma yeteneği sunar” diye tanımlanıyor.
Bir başka tanıma göre; “Fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağı. İnternet üzerinden diğer cihazlara ve sistemlere bağlanmak ve veri alışverişi yapmak amacıyla sensörler, yazılımlar ve diğer teknolojilerle gömülüdür.”
“Birbiriyle ilişkili bilgi işlem cihazları, mekanik ve dijital makineler, nesneler, hayvanlar veya benzersiz tanımlayıcılar (UID’ler) ile sağlanan insanlara ve insandan ağa gerek duymadan bir ağ üzerinden veri aktarabilen sistemlerin tümü” diye de tanımlanan IOT’un diğer bir tanımıysa şöyle: “İnternet üzerinden diğer cihaz ve sistemlerle veri bağlantısı ve paylaşımı amacıyla sensörler, yazılımlar ve diğer teknolojilerle gömülü olan fiziksel nesnelerin ağı. Bu cihazlar, sıradan ev nesnelerinden gelişmiş endüstriyel araçlara kadar değişiklik gösterir.”

Büyük Veri (Big Data) nedir?
Büyük Veri (Big Data); “Daha fazla çeşitlilik içeren ve hacmi hızlıca artan verilerdir. Bu durum aynı zamanda üç V (volume, velocity, variety) yani hacim, hız ve çeşitliliği ifade eder. Büyük Veri, özellikle yeni veri kaynaklarından elde edilen daha büyük, daha karmaşık veri kümeleridir” diye tanımlanıyor.
Bir diğer tanımsa şöyle: “Büyük Veri, bilgi ve iletişim teknolojileri sistemleri, akıllı cihazlar (IoT veya Nesnelerin İnterneti) ve web siteleri, arama motorları, web mağazaları ve sosyal medya gibi çevrimiçi etkinlikler yoluyla elde edilen veri miktarındaki muazzam artışı ifade eden şemsiye bir terimdir.”