E-Dönüşüm sürecinde yeni dönem başladı

Pek çok KOBİ, 1 Temmuz 2022’ye kadar e-dönüşmek zorunda. Uzmanlar; 97 özel entegratörün bulunduğu Türkiye e-dönüşüm pazarının önümüzdeki 5 yılda yıllık yüzde 22 büyüyeceğini öngörüyor. Pandemi ile birlikte şirketlerin dijital dönüşümünde de hızlı bir artış yaşanıyor. 22 Ocak 2022 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) 509 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu’nun Genel Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (535 Sıra No’lu) ile yapılan yeni düzenlemeler sonucunda e-fatura, e-arşiv ve e-irsaliye başta olmak üzere e-belge kapsamları genişletildi. Bu güncellemeyle halihazırda mevcut olan brüt satış hasılatı sınırı aşağı çekilerek daha fazla mükellefin zorunlu olarak bu uygulamalara geçiş yapması sağlanıyor. Tebliğ ile yeni mükelleflerin e-belge uygulamalarına geçişleri zorunlu.
Yapılan değişiklikle e-belge kullanımı neredeyse tüm sektörler için zorunlu hale gelmeye başladı. Özellikle 1 Temmuz 2022 itibariyle pekçok sektör bu kapsama alınacak ve işletmelerin bu tarihten önce geçişlerini tamamlamaları gerekiyor. Düzenleme birçok KOBİ’yi ve Elektronik Serbest Meslek Makbuzu (e-SMM) kesecek olan serbest meslek erbaplarını kapsıyor.
Yasal düzenlemeler gereği Temmuz’da 150 bin yeni mükellefin sisteme girmiş olması gerekiyor. Uzmanlar daha bu zorunluluk gelmeden yaklaşık 80 bin şirketin halihazırda sisteme geçtiğini ifade ediyor. Dijitalleşmenin ve e-belgelerin kolaylığı, gönüllü geçişi hızla artırıyor.
6 işletmeden biri dijital dönüştü: Türkiye e-dönüşüm pazarının cirosal olarak, e-fatura, e-arşiv ve e-defter uygulamaları tarafından domine edildiğini belirten uzmanlar, e-dönüşüm kullanıcılarının yüzde 75’inden fazlasını KOBİ’lerin oluşturduğunu ifade ediyor. Uzmanlar, Türkiye’de e-belge uygulamalarını kullanan ve dijital dönüşümünü sağlayan 580 bin mükellef olduğunu ve Türkiye’deki e-fatura ve e-arşiv fatura kullanıcılarının yaklaşık yüzde 50’sinin gönüllülük esasıyla e-faturaya geçtiğini belirtiyor. Bu da Türkiye’de her 6 işletmeden birisinin e-Belge ile dijital dönüştüğü anlamına geliyor. Diğer işletmelerin ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) açıklayacağı yeni tebliğlerle kadameli şekilde dijital dönüşeceği öngörülüyor.
97 özel entegratör: 2016-2020 yılları arasında Türkiye e-dönüşüm pazarının ciro bakımından yıllık bileşik büyüme oranıyla yüzde 49 arttığını kaydeden uzmanlar, önümüzdeki 5 yılda e-dönüşüm pazarının ülke ekonomisi, gayri safi milli hasıla ve enflasyon oranlarından da etkilenerek yıllık yüzde 22 büyüyeceğini öngörüyor. Türkiye’de şu an 97 tane özel entegratör bulunuyor.
E-dönüşüm; zaman, maliyet, işgücü verimliliği sağlıyor: Uzmanlara göre, e-dönüşümün sunduğu zaman, maliyet ve işgücünde verimlilik, zorunlu mükellef olmasa da şirketlerin e-belgelerin avantajından faydalanmayı tercih etmesini sağlıyor. Dijital dönüşümle birlikte işletmeler işlerini uçtan uca, zaman ve mekan bağımsız yönetebiliyor.

Elektronik fatura düzenleme sınırı düştü
E-Arşiv uygulamasında 1 Mart’ta yeni dönem başladı: GİB, e-arşiv uygulamasında, 1 Mart 2022’de yeni bir dönem başlattı. Yeni Tebliğ’de yapılan değişiklikle elektronik fatura düzenleme sınırı düşürüldü. Yeni tutarların aşılması durumunda kağıt fatura yerine e-arşiv fatura düzenlenecek. Vergi mükellefi olmayan nihai tüketicilere 30 bin liraya kadarlık satışlarda kağıt fatura düzenlenebiliyordu. 1 Mart’tan itibaren bu tutar 5 bin liraya düşürüldü. Vergi mükellefi olanlar için 5 bin lira olan sınır, 2 bin liraya indirildi. Alıcısı vergi mükellefi olanlara düzenlenecek faturalar için KDV dahil 2000 TL, alıcısı vergi mükellefi olmayanlara düzenlenecek faturalar için KDV dahil 5000 TL ve üzeri olan tüm faturalar, artık e-arşiv fatura olarak düzenlenmek zorunda. Mükelleflerin dijital dönüşüm süreçlerindeki ilk yardımcısı olan mali müşavirlere ve muhasebecilere, yeni dönemde ciddi bir e-arşiv fatura kullanılması nedeniyle daha fazla iş düşecek. Vergi mükellefleri için yazar kasa fişi düzenleme sınırı olan 2 bin liranın üzerindeki her alışverişte e-arşiv fatura düzenlenmesi zorunlu.

Türkiye’de E-dönüşüm süreci
e-dönüşümün ilk adımları 2013’te e-Fatura ile atıldı. e-fatura, e-arşiv, e-defter gibi uygulamalarla yaşanan dijital dönüşüm, mali müşavirlerin ve muhasebecilerin iş süreçlerini kolaylaştırırken zamandan tasarruf yapmalarını sağladı. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gedir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından 30923 Sayılı Resmi Gazete’de 19 Ekim 2019’da yayımlanan Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği’nde değişiklik yapıldı. 22 Ocak 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ’e göre; e-Fatura, e-Arşiv Fatura, e-İrsaliye uygulamalarında kapsam genişledi. Geçtiğimiz yıl kağıt faturayı hayatımızdan ciddi oranda çıkaran GİB, ‘5000-30000 portalı’ olarak da bilinen GİB e-arşiv portalını uygulamaya aldı. e-fatura kullanmayan tüm mükellefler, GİB’in sunduğu bu portaldan faturalarını oluşturdular. 1 Mart tarihi itibariyle ise eğer alıcı bir vergi mükellefi ise KDV dahil 2000 TL, alıcı bir vergi mükellefi değilse KDV dahil 5000 TL ve üzeri faturalar ve alt limit olmaksızın tüm faturalar e-arşiv fatura olarak oluşturulabiliyor. Tebliğe göre; brüt satış hasılatı, 2021 yılı için 4 milyon TL ve üzeri olanlar, 1 Temmuz 2022 tarihinde e-faturaya geçmek zorunda. GİB e-arşiv portalından düzenlenecek faturalarda, 01.03.2022 tarihinden itibaren, vergi mükellefi olmayanlara düzenlenecek faturalar için 5.000 TL, vergi mükellefi olanlara düzenlenecek faturalar için 2.000 TL olarak düzenleme zorunluluğu getirildi.

E-Fatura’ya zorunlu geçiş kapsamı
E-ticaret platformları ve e-ticaret mükellefleri: Kendilerine ait siteler veya aracı hizmet sağlayıcılarına ait internet sitelerinde veya diğer her türlü elektronik ortamda mal veya hizmet satışını gerçekleştiren mükelleflerden 2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) olanlar.
• Brüt satış hasılatı 2021 hesap dönemi için 4 milyon, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 3 milyon TL ve üzeri olan mükellefler.
• Gayrimenkul, otomotiv: Gayrimenkul ve/veya motorlu taşıt, inşa, imal, alım, satım veya kiralama işlemlerini yapanlar ile bu işlemlere aracılık faaliyetinde bulunan mükelleflerden; brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı); 2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri  olan mükellefler.
• Turizm: Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım ve/veya işletme belgesi almak suretiyle konaklama hizmeti veren otel işletmeleri.

E-Arşiv Fatura’ya zorunlu geçiş kapsamı
• Tebliğ’in değişiklikten önceki halinde, e-arşiv fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflerce kesilecek faturalardan vergi mükellefi olmayanlara düzenlenecek faturaların, vergiler dahil toplam tutarının 30 bin TL’yi aşması halinde e-arşiv fatura olarak düzenlenmesi gerekiyordu. Tebliğ ile bu sınır 5 bin TL olarak revize edildi. Bu kapsamda mükelleflerin 1 Mart 2022 tarihinden itibaren gerçekleştirecekleri teslim ve hizmetlere ilişkin bu kurala dikkat etmeleri gerekiyor.
• Elektronik ortamda mal ve hizmet satışı gerçekleştiren mükelleflerden 2020 veya 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL, 2022 veya müteakip hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) şartını sağlayan mükelleflerin tıpkı e-faturada olduğu gibi ilgili hesap dönemini izleyen yedinci ayın başına kadar e-Arşiv uygulamasına da geçme zorunlulukları bulunuyor.

E-İrsaliye’ye zorunlu geçiş kapsamı
• Tebliğ’in mevcut halinde e-irsaliye uygulamasına zorunlu geçiş için belirlenen 25 milyon TL’lik brüt satış hasılatı, 2021 hesap döneminden itibaren 10 milyon TL ve üzeri olarak revize edildi.
• Bunun yanında demir ve çelik (GTİP 72) ile demir veya çelikten eşyaların (GTİP 73) imali, ithali veya ihracı faaliyetinde bulunan mükelleflerin (ticari kazançları basit usulde tespit edilenler hariç) e-Fatura uygulamasına dahil olma şartı aranmaksızın e-İrsaliye uygulamasını kullanmaları gerekiyor.

E-Fatura nedir?
E-Fatura; “E-Fatura uygulaması, faturaların internet bağlantısı kullanılarak elektronik ortamda düzenlenmesini, paylaşılmasını ve izlenmesini sağlayan bir sistemdir” diye tanımlanıyor.

E-defter nedir?
E-Defter; “Vergi Usulleri Kanunu (VUK) ve Türk Ticaret Kanunu (TTK) tarafından firmalar için tutulması zorunlu olan büyük defter (defter-i kebir) ve yevmiye defterlerinin elektronik ortamda hazırlanıp muhafaza edilmesi için geliştirilen uygulama” olarak tanımlanıyor.

E-Arşiv nedir?
E-Arşiv’in tanımı şöyle: “E-Arşiv; GİB tarafından belirlenen standartlara uygun olarak faturanın elektronik ortamda oluşturulması, elektronik ortamda muhafazası, ibrazı ve raporlamasını kapsayan bir uygulamadır. e-Arşiv, bir elektronik fatura türüdür.”

E-İrsaliye nedir?
E-İrsaliye; “E-İrsaliye, yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki ‘sevk irsaliyesi’ belgesiyle aynı hukuki niteliklere sahip dijital irsaliye belgesidir” diye tanımlanıyor.

Şirket kuruluş işlemlerine düzenleme
Ticari hayatı kolaylaştıran bir diğer düzenleme de Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) için yapıldı. Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili maddesine göre; şirket / işletme adına imzaya yetkili olan kişilerin imza verilerinin mevcut olması halinde kamu kurum ve kuruluşlarınca veri tabanlarında tutulan verilerden elektronik ortamda temin edilerek ticaret sicil dosyasına kaydedilmesi ve ticaret sicil müdürlüklerinde atılan imzaların elektronik ortama taşınması planlandı. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile entegrasyon çalışmaları tamamlandı. Yeni kimlik kartında alınan imzalar genel müdürlükten MERSİS veri tabanına aktarılacak ve vatandaşların ticaret sicil müdürlüklerine gitmelerine gerek kalmayacak. Bu güncelleme ile şirketlerin elektronik ortamda kurulmasına ilişkin en önemli adımlardan biri daha tamamlanmış oldu.