Türkiye’de Bankacılık sistemi içinde 45 banka faaliyet gösteriyor. Bu bankalar hizmetlerini toplam 10.248 adet şube vasıtasıyla ülke düzeyine yaygınlaştırmış bulunuyorlar. Yaygınlaşma bilgi ve iletişim teknolojileri temelinde gerçekleştiği için sektörün hizmetlerinden istifade edebilmek için Türkiye’de her hangi bir coğrafi veya mekansal farklılık yaşanmıyor. Ayrıca sektör yurtdışında da 76 adet şubeye sahip bulunuyor ve o ülkelerle ticareti olan ve o ülkeden olup Türkiye ile ticareti olan işletmelere bankacılık hizmeti sunuyor.
Bankacılık sektörünü oluşturan 45 bankanın 31’i mevduat bankacılığı yapabiliyor. Bu 31 mevduat bankasının 15’i Türk sermayeli, 16’sı da yabancı sermayeli banka niteliği taşıyor. Türk sermayeli olan 15 bankanın 3’ü olan Ziraat Bankası, Halk Bankası, Vakıflar Bankası kamusal sermaye bankası iken 12’si de özel sermaye bankası oluyor.
Yabancı sermayeli bankaların 10’u doğrudan Türkiye’de kurulmuş banka olma özelliğini taşırken 6’sı da şube açmak suretiyle Türkiye’de bulunuyor ve faaliyet gösteriyor.
Bir not daha düşersek, Türk sermayeli mevduat bankalarından kamusal sermayeli olanlarının Türkiye’de 3.081, yurtdışında 32 şubesi bulunurken özel sermayeli olanlarının Türkiye’de 5.136, yurtdışında ise 33 şubesi mevcut.
Bankacılık sektörümüzün bir diğer alanı da “Kalkınma ve Yatırım Bankacılığı” adını alıyor. Türkiye’de Kalkınma ve Yatırım Bankacılığı yapan banka sayısı 13. Bunların 9’u Türk sermayeli, 4’ü de yabancı sermayeli olma özelliği taşıyor. Türk sermayeli 9 adet Kalkınma ve Yatırım Bankası’nın 3’ü kamusal sermayeli, 6’sı da özel sermayeli banka olma özelliği taşıyor.
Bankacılık sektöründe istihdam
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2012 yılında bankacılık sektöründe istihdam edilen personel sayısı bir önceki yıla göre yüzde 3.18'lik artışla 195 bin 271 kişiden 201 bin 474 kişiye yükseldi.
2012 yılında Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) bankaları hariç tüm banka gruplarında istihdam artışı görülürken en fazla istihdam artışı yabancı bankalarda meydana geldi.
Yabancı bankalarda çalışan personel sayısı bir önceki yıla göre 2 bin 357 kişi artarak 37 bin 48 kişiden 39 bin 405 kişiye ulaştı. Aynı dönemde kamu bankalarında çalışan personel sayısı bin 348 kişi artarak 51 bin 587 kişiye, özel bankalarda çalışan personel sayısı 962 kişi artarak 89 bin 968'e, katılım bankalarında çalışan personel sayısı bin 505 kişi artarak 15 bin 356 kişiye ve kalkınma ve yatırım bankalarındaki personel sayısı da 59 kişi artarak 4 bin 900 kişiye yükseldi.
Sektörün 13 bankası 2013 yılında 502 yeni şube açıp yaklaşık 8 bin 490 kişiye istihdam yaratmayı hedefliyor.
Bankacılık en şeffaf sektördür
Krediler: BDDK’nın açıkladığına göre, bankacılık sektöründe krediler toplamı (mali kesime verilenler dahil) 15 Mart itibarıyla bir önceki haftaya göre yüzde 0.8 oranında, 6 milyar 424 milyon TL tutarında artışla 829 milyar 434 milyon TL’den 835 milyar 858 milyon TL’ye yükseldi. Krediler 2012 yılı sonuna göre yüzde 3.7 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.9 oranında artış gösterdi. Mali kesim hariç krediler toplamı 762 milyar 24 milyon TL oldu. Kredilerde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.1 oranında artış yaşandı.
Tüketici kredileri: Mali kesim hariç ve katılım bankaları dahil toplam tüketici kredileri bir hafta önceye göre yüzde 0.5 oranında artışla 202 milyar 711 milyon TL’den 203 milyar 628 milyon TL’ye yükseldi. Tüketici kredileri 2012 yılı sonuna göre yüzde 4.5, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.7 oranında artış gösterdi.
Konut kredileri: Konut kredileri 15 Mart itibarıyla 90 milyar 890 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Konut kredileri bir önceki haftaya göre yüzde 0.6 oranında, 2012 yılı sonuna göre yüzde 5.7 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21.2 oranında arttı.
Taşıt kredileri: Taşıt kredileri 15 Mart’ta 7 milyar 906 milyon TL’ye yükseldi. Taşıt kredileri 2012 yılı sonuna göre yüzde 1.3 oranında azalırken, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9.8 oranında artış gösterdi.
İhtiyaç kredileri: Sektörün verdiği ihtiyaç kredileri 15 Mart’ta 71 milyar 968 milyon TL düzeyine geldi. İhtiyaç kredileri 2012 yılı sonuna göre yüzde 7, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15.8 oranında arttı. Anılan dönemde diğer tüketici kredileri bir önceki haftaya göre yüzde 0.6 oranında azalışla 32 milyar 865 milyon TL’ye geriledi.
Tüketici borçları: 15 Mart itibarıyla tüketicinin krediler ve kredi kartları aracılığıyla yaptığı harcamaların toplamı 275 milyar 505 milyon TL düzeyine yükseldi.
Mevduatlar: Bankacılık sektöründe bankalararası dahil mevduat 1 haftalık dönemde 11.1 milyar TL artışla 15 Mart tarihinde 821 milyar 968 milyon TL’den 833 milyar 62 milyon TL düzeyine yükseldi. Mevduat 2012 yılı sonuna göre yüzde 2 oranında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13.6 oranında artış gösterdi
Faizsiz Katılım Bankaları
Türkiye’de halen şu 4 katılım bankası faaliyet gösteriyor:
1. Albaraka Türk Katılım Bankası; 137 şubesi ve 2.800 çalışanıyla.
2. Bank Asya; 251 şubesi ve 5.158 çalışanıyla.
3. Kuveyt Türk Katılım Bankası; 230 şubesi ve 4.137 çalışanıyla.
4. Türkiye Finans Katılım Bankası; 220 şubesi ve 3.770 çalışanıyla.
Katılım bankaları faizsiz çalıştıkları için nakit kredi veremiyor, mevduat toplamıyorlar. Bu nedenle belli koşullara bağlı olarak topladıkları ve yönettikleri, müşterilerine kullandırdıkları fonlarla sistemin belli alanlarında yer alıyorlar.
Katılım bankaları şu hizmetleri sunuyorlar: Faizsiz kredi ve ödünç verme, Altın külçe alım ve satımı, Peşin döviz alım ve satımı, Kredi mektubu, Garantiler, Komisyonla menkul kıymetleri toplama ve değerlendirme, Özel fonlar kurma ve yönetme,
Mudaraba, Müşaraka, Azalan katılımla finansman sunma, Finansal kiralama, Gayri menkul alım ve satımı, Finansal acenta hizmetleri.
Katılım bankaları alanında dikkat çeken gelişmelerden biri, konut kredilerindeki payların artışıdır. 2012’de bu pay konut kredileri piyasasında 6 milyar 557 milyon lira ile yüzde 7.6 oldu. Bu bağlamda katılım bankalarının inşaat sektöründe etkinliği genişliyor. Nitekim katılım bankaları Kentsel dönüşüm projelerinin finansmanında yer almak istediklerini açıkladılar.
Yatırım şirketleri
Türkiye’de yurtiçi ve yurtdışı yatırımcılara kurumsal finansman alanında hizmetler sunan yatırım şirketleri genel olarak aşağıdaki alanlarda faaliyet göstermektedirler.
- Birincil ve ikincil halka arzlar
- Tahvil ve bono arzı
- Çağrı Yoluyla Talep Toplama
- Sermaye Arttırımı / Temettü Dağıtımı
- Danışmanlık hizmetleri
- Şirket satınalma ve birleşmeleri
- Özelleştirme danışmanlığı
- Sabit getirili menkul kıymet ihracına aracılık
- Girişim sermayesi
- Portföy Yönetimi
- Hisse senedi ve sabit getirili menkul kıymet aracılığı
- Repo-ters repo
- Türev araçların alım satımına aracılık
- Kaldıraçlı alım satım işlemleri
- Vadeli işlem ve opsiyonlar
- Varant ve sertifika işlemleri
- Eurobond işlemleri
Türkiye’de menkul değerler temelli faaliyet gösteren yatırım şirketlerinden bazıları şunlardır:
Garanti Yatırım, İş Yatırım, HSBC Yatırım, Gedik Yatırım, Ata Finans, Şeker Yatırım, DenizYatırım, Vakıf Yatırım, Burgan Yatırım, AYatırım Mutlu, Anadolu Yatırım, Ziraat Yatırım, KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı, Tekstil yatırım, Kare Yatırım, Limak Yatırım, TEB Yatırım.